فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟
به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا می‌شنویم. همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس، سهام شرکتهای بورسی خرید و فروش می‌شوند و شما با این معامله می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهت‌های زیاد، با یکدیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوتها به سرمایه‌گذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی می‌کند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوت‌‌هایش با بازار بورس را برایتان توضیح داده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.
منظور از فرابورس چیست؟
پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایه‌گذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایه‌گذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.
نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند و شما می‌توانید مانند بورس، سهام شرکتها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکتهای متقاضی امکان می‌دهد که با ورود سریع‌تر به بازار سرمایه، از مزایای شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهره‌مند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح داده‌ایم.
لازم است بدانید که شرکتهای حاضر در بورس به مراتب سخت‌تر و با نظارت بیشتری وارد این بازار می‌شوند. اما شرکتهایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، میتوانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد.
انواع بازارهای فرابورس کدامند؟
بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون می‌شویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایه‌گذاری در آنها دارید، نظرتان را در کامنت‌‌های همین مطلب به اشتراک بگذارید).
بازار اول
شرکتهای بازار اول با سخت‌گیری بیشتری پذیرش می‌شوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکتهای پذیرفته شده در این بازار کمتر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آنها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگی‌های شرکتهای موجود در این بازار به شرح زیر است:
- نباید زیان ساخته باشند
- حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- حداقل ۲۴ ماه از بهره‌برداری آنها گذشته باشد
- مدیرعامل و هیئت مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار دوم
شرکتهای این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، میتوانند به بازار اول منتقل شوند. اما سخت‌گیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکتهای این بازار شرکتهای کوچک و نوپا و زیان‌ده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آنها قرار دارد. ویژگی‌های شرکتهای بازار دوم به شرح زیر است:
- باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آنها گذشته باشد
- هیچ‌گونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
- حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- میزان آخرین سرمایه ثبت شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
- مدیرعامل و هیئت‌مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار پایه
شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکتها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکتهای کم‌ریسک به پرریسک دسته‌بندی شده‌اند. ویژگی‌های شرکتهای بازار پایه به شرح زیر است:
- نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
- شرکتهای بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
- شرکتهای بازار نارنجی شرکتهایی هستند که نام آنها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
- در نهایت تفاوت های بورس و فرابورس شرکتهایی که پذیرش آنها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو می‌شود، در بازار قرمز قرار می‌گیرند
بازار سوم
شرکتهایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار می‌شوند، در این بازار قرار می‌گیرند. در این بازار شرکتهایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، میتوانند با پذیره‌نویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.
بازار ابزارهای نوین مالی
کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام‌ها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، می‌تواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:
- اوراق مشارکت
- گواهی سرمایه‌گذاری
- صکوک که ویژگی‌های مشخص دارند
- اوراق مشارکت رهنی
- صندوق‌های زمین و ساختمان
- گواهی‌های سپرده بانکی
- و…
بازار شرکت های کوچک (SME)
شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکتهای کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکتهای دانش‌بنیان را برای بهره‌برداری از مزایای مالی فراهم کرده است. در این شرکتها بیشتر عملکرد آتی آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملیات مالی حال حاضر آنها در نظر گرفته نمی‌شود. حضور شرکتهای کوچک و تامین مالی آنها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آنها می‌شود.
پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا می‌دانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایه‌گذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوت‌های دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کرده‌ایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کرده‌ایم.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
با وجود شباهت‌های بازار بورس و فرابورس، تفاوت‌هایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوتها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا می‌توانید هوشمندانه‌تر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایه‌گذاری شوید.
- تقسیم‌بندی بازار: بازار بورس به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل می‌شود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
- پذیرش شرکتها: شرایط پذیرش شرکتها در سازمان بورس سخت‌تر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام می‌شود. درحالیکه شرکتهای فرابورسی با شرایط آسان‌تر میتوانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهره‌مند شوند.
- ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
- مالیات در فرابورس: شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
- شفافیت قیمت‌ها: یکی از مزیت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمت‌ها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف می‌شود و به همین دلیل از این عامل بی‌بهره است.
با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر و ضرر کمتر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.
خوب است بدانید که می‌توانید همین حالا بهترین راه سرمایه‌گذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایه‌گذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.
تفاوت بازار بورس و فرابورس
بورس و فرابورس دو اصطلاحی هستند که بارها از منابع مختلف مثل رادیو، تلویزیون، وبسایت‌های مختلف و نشریات با آن برخورد داشته‌اید ولی شاید تا امروز به این فکر نکرده باشید که دقیقاً تفاوت بورس و فرابورس در چیست و از دلایل ظهور هریک از آنها اطلاع نداشته باشید. به منظور پاسخ به این سوالات ابتدا هر کدام را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد. تا انتهای مقاله تفاوت بورس و فرابورس با ما همراه باشید.
بورس واژه‌ای فرانسوی است و به نام خانوادگی شخصی بلژیکی به نام واندر بورس اشاره دارد که در قرن پانزدهم میلادی صرافان مختلف در مقابل منزل او جمع می‌شدند و به دادوستد انواع اوراق بهادار، کالا و ارز می‌پرداختند. بورس در ایران کار خود را از سال 1346 با عرضه سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس شروع کرد و در سال‌های بعد هم شرکتهای بیشتری وارد آن شدند. در حال حاضر 5 نوع بورس در بازار ایران فعال هستند: بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا، بورس مسکن و بورس انرژی. مشاهده می‌کنید که فرابورس هم خود نوعی بورس است و تفاوت ذاتی با بورس ندارد. بورس مسکن آخرین موردی بود که در اسفند 1399 به جمع بازارهای بورس ایران پیوست گرچه استقبال چندانی از آن نشد. بورس از دو بازار به نام‌های بازار اول و بازار دوم تشکیل می‌شود. بازار اول در سطح بالاتری نسبت به بازار دوم قرار دارد و شرکتها بر اساس عملکردشان میتوانند بین این دو بازار جابجا شوند. در بین عموم مردم چیزی که از آن به بورس یاد می‌کنند همان بورس اوراق بهادار است.
فرابورس
فرابورس نیز مانند بورس، محلی برای معامله سهام شرکتهای مختلف و اوراق بهادار است. شرکتهای زیادی به دلایل مختلف مانند سودآوری ناچیز، نداشتن شفافیت کافی یا سایر شرایط لازم برای ورود به بازار بورس موفق نشدند . فرابورس ایران در سال 1387 و با هدف تسهیل ورود چنین شرکتهایی به بازار سرمایه ایران تشکیل شد. در واقع شرکتها و بنگاه‌های اقتصادی که شرایط ورود به بورس را نمی‌یافتند، می‌توانستند به‌راحتی وارد فرابورس شده و از مزایای آن بهره‌مند شوند. کلیه فعالیت‌های فرابورس تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است و از این نظر می‌توان فرابورس را فرزند بورس دانست. مقررات پذیرش در فرابورس بسیار آسان‌تر از بورس است و بسیاری از شرکتها به‌راحتی میتوانند وارد آن شوند. البته پذیرش در فرابورس هم قوانین خودش را دارد و با توجه به اینکه شرکتها تا چه حد بتوانند این شرایط را برآورده کنند به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:
شرکتهایی که برای عضویت نیاز به طی کردن فرآیندی خاص دارند
این دسته خود به چهار بخش کوچکتر تقسیم می‌شود:
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار شرکتهای کوچک و متوسط
- بازار ابزارهای نوین مالی
شرکتهایی که بدون گذراندن هیچ مرحله‌ای وارد فرابورس می‌شوند
- بازار پایه
- بازار سوم
- بازار مشتقه
تفاوت بورس و فرابورس
بعد از معرفی مختصر هر یک از بازارهای بورس و فرابورس اکنون نوبت به بررسی تفاوت‌های این دو بازار با یکدیگر می‌رسد. پیشتر هم گفتیم که این دو از لحاظ ماهیتی تفاوتی باهم ندارند و عمده تفاوت آنها مربوط به قوانین پذیرش و عضویت در آنهاست. در ادامه به‌صورت جامع و کامل به بررسی تفاوت بورس و فرابورس می‌پردازیم.
مالیات پرداختی شرکتها
یکی از مهم‌ترین مباحث در زمینه تفاوت بورس و فرابورس، بحث مالیات است. کلیه شرکتها و بنگاه‌های اقتصادی فعال در ایران ملزم هستند که سالیانه 25 درصد از سود خود را به عنوان مالیات به دولت بپردازند. اما شرکتهای بورسی و فرابورسی از تخفیف‌های مالیاتی بهره‌مند هستند. شرکتهای حاضر در بورس از تخفیف 10 درصدی برخوردارند که این تخفیف در صورتی که سهام شناور آزاد شرکت از 20 درصد کل سهام آن شرکت بیشتر باشد، به 20 درصد هم افزایش پیدا می‌کند. سهام شناور آزاد به بخشی از سهام یک شرکت اطلاق می‌شود که دارندگانش قصد ندارند آن را نگهداری کنند و هدفشان از خرید آن سهام به‌دست‌آوردن کرسی مدیریتی و حق رای در هیئت‌مدیره شرکت نیست. تفاوت بورس و فرابورس از نظر مالیاتی در این است که فرابورس از تخفیف مالیاتی کمتری برخوردار است. میزان این تخفیف برای شرکتهای فرابورسی به صورت کلی 5 درصد است و در حالتی که سهام تفاوت های بورس و فرابورس شناور آزاد شرکتی بالای 20 درصد از کل سهام شرکت باشد این تخفیف دو برابر می‌شود.
قوانین پذیرش و در بورس و فرابورس
همان‌طور که گفته شد پیوستن به بازار فرابورس به مراتب ساده‌تر از بورس است. در ادامه شرایط پیوستن به هریک از این دو در جدولی آورده شده است:
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
پیشتر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری، حجم مبنا و تحلیل فاندامنتال آشنا شدیم. در این آموزش، ابتدا به معرفی مختصر بورس و فرابورس خواهیم پرداخت و پس از آن، مهم‌ترین موارد تفاوت بورس و فرابورس را بیان خواهیم کرد.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن دارایی‌ها معامله می‌شوند. این بازار به سه دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم می‌شود. در بورس کالا، همان‌گونه که از نامش مشخص است، کالاهای معینی خرید و فروش می‌شود. در این بورس، معمولاً مواد اولیه معامله می‌شوند و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ مثلاً بورس نفت. در بورس ارز، پول‌های خارجی خرید و فروش می‌شوند که البته این بورس در ایران فعال نیست. در بورس اوراق بهادار، دارایی‌های مالی مانند سهام شرکتها، اوراق مشارکت و.. معامله می‌شود. در بورس اوراق بهادار یا به اختصار، بورس، بستری ایجاد شده تا خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات را انجام دهند. در این بازار قوانینی وجود دارد که منافع سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران را حفظ می‌کند. به عبارت بهتر، بورس سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران را در کنار هم قرار می‌دهد تا هر دو با توانایی‌ها و دارایی‌هایی خود موجب منفعت دو طرف شوند.
فیلم آموزش رایگان تفاوت های بورس و فرابورس
فیلم آموزش رایگان تفاوت بورس و فرابورس به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص تفاوت‌های بورس و فرابورس، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
فرابورس چیست؟
در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که سبب می‌شود هر شرکتی توانایی ورود به آن را نداشته باشد. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی ساده‌تری برای پذیرش شرکتها و معامله سهام دارد. وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی آن بخش از شرکتهای علاقه‌مند به فعالیت در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را کسب نکرده‌اند.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازار بورس و فرابورس تفاوت‌هایی با هم دارند که در این بخش، مهم‌ترین آنها را معرفی می‌کنیم.
بازارهای بورس و فرابورس
یکی از تفاوت‌های ساختاری بورس و فرابورس تقسیم‌بندی بازارهای آنها است. بورس شامل دو بازار اول و دوم است. شرکتهایی که در بازار اول فعالیت می‌کنند، در صورتی که عملکرد مناسبی نداشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند و در طرف مقابل، شرکتهایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند، میتوانند به بازار اول منتقل شوند.
ساختار جدید فرابورس ایران از پنج بازار تشکیل شده است: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز)، بازار سوم و ابزارهای نوین مالی. در بازار اول فرابورس، سهام شرکتها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش و معامله می‌شود. بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیان‌ده، تازه تأسیس و آن‌هایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود. بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکتهای این بازار فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند. طبق قوانین جدید، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آنها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
مالیات در فرابورس
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این مزیت مستقیماً متوجه سهامداران نیز می‌شود. همچنین، صاحبان سهام در شرکتهای فرابورس، نسبت به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
تنوع بازارهای فرابورس
وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلایق مختلف، از جاذبه‌های فرابورس است. بنابراین، سهامداران میتوانند در شرکتهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.
تسهیلات و تأمین مالی شرکتها
بانک‌ها شرکتهای فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات می‌پذیرند. بنابراین، شرکتهای فرابورس میتوانند از این طریق برای دریافت تسهیلات اقدام کنند. همچنین، اگر شرکتها به فرابورس پذیرفته شوند و در آن فعالیت کنند، میتوانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
پذیرش شرکتها و قوانین نظارتی
روند پذیرش شرکتها در فرابوس ساده‌تر است و الزامات ساده‌تری نسبت با بورس دارد. شرایطی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و سودآوری معیارهای سختگیرانه‌تری در بورس دارند.
روش و زمان معامله در بورس و فرابورس
روش معامله در بورس و فرابوس، اساساً تفاوت خاصی ندارد. همان‌گونه که از طریق پلتفرم‌های آنلاین به خرید و فروش سهام بورس اقدام می‌کنید، می‌توانید معاملات سهام شرکتهای فرابورس را نیز انجام دهید. البته زمان معاملات در فرابورس، انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به بورس دارد.
به طور خلاصه می‌توان گفت که سود سهام، افزایش قیمت سهام، تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از جاذبه‌های فرابورس است.
فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی
یکی از آموزش‌های مفید و کاربردی فرادرس فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی است و منبع مناسبی برای کسانی است که می‌خواهند در بازار بورس فعالیت کنند و مفاهیم و اصول آن را بیاموزند. در این آموزش که مدت آن ۳ ساعت و ۲۸ دقیقه است، ضمن پوشش مباحث اصلی، مطالب به گونه‌ای بیان شده است که مخاطبان حداکثر استفاده را از آن ببرند و اطلاعات ضروری را برای ورود به بورس کسب کنند. لینک آموزش مذکور در ادامه آورده شده است.
برای مشاهده فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی + اینجا کلیک کنید.
در درس اول این آموزش، مقدمات و آشنایی اولیه با بازار بورس و سهام مورد بحث قرار گرفته است. موضوع درس دوم، شناخت کلی و نکات مهم در ورود به بازار بورس است. ورود به سایت‌های مربوط به سازمان بورس و ثبت نام در سجام موضوع درس سوم این فیلم آموزشی است. در درس چهارم راهنمایی‌های کاربردی درباره آشنایی با اصطلاحات و انواع قرارداد و صندوق ارائه شده است. آشنایی با مفاهیم سرمایه‌گذاری، انواع بورس و عرضه اولیه از دیگر موضوعاتی است در درس پنجم بیان شده است. درس ششم نیز، مروری بر ابزارهای تحلیل تکنیکال را پوشش می‌دهد. در نهایت، موضوع درس هفتم این فیلم آموزشی، آشنایی با سامانه کدال و کارگزاری‌ها است.
برای آشنایی بیشتر با کارگزاری‌ها، پیشنهاد می‌کنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این نوشتار سعی کردیم تا تفاوت‌های بورس و فرابورس و مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در هر یک از آنها را به صورت خلاصه شرح دهیم. در پایان، از شما دعوت به عمل می‌آوریم تا دیدگاه‌های خود در رابطه با این مطلب را با ما در میان بگذارید؛ همچنین اگر تجربه‌ای از حضور در این بازارها و سرمایه‌گذاری در آنها دارید، این تجربیات را نیز از همین طریق با دیگر مخاطبین مجله فرادرس به اشتراک بگذارید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟
به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا می‌شنویم. همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس، سهام شرکتهای بورسی خرید و فروش می‌شوند و شما با این معامله می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهت‌های زیاد، با یکدیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوتها به سرمایه‌گذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی می‌کند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوت‌‌هایش با بازار بورس را برایتان توضیح داده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.
منظور از فرابورس چیست؟
پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایه‌گذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایه‌گذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.
نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند و شما می‌توانید مانند بورس، سهام شرکتها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکتهای متقاضی امکان می‌دهد که با ورود سریع‌تر به بازار سرمایه، از مزایای شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهره‌مند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح داده‌ایم.
لازم است بدانید که شرکتهای حاضر در بورس به مراتب سخت‌تر و با نظارت بیشتری وارد این بازار می‌شوند. اما شرکتهایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، میتوانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد.
انواع بازارهای فرابورس کدامند؟
بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون می‌شویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایه‌گذاری در آنها دارید، نظرتان را در کامنت‌‌های همین مطلب به اشتراک بگذارید).
بازار اول
شرکتهای بازار اول با سخت‌گیری بیشتری پذیرش می‌شوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکتهای پذیرفته شده در این بازار کمتر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آنها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگی‌های شرکتهای موجود در این بازار به شرح زیر است:
- نباید زیان ساخته باشند
- حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- حداقل ۲۴ ماه از بهره‌برداری آنها گذشته باشد
- مدیرعامل و هیئت مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار دوم
شرکتهای این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و تفاوت های بورس و فرابورس عالی، میتوانند به بازار اول منتقل شوند. اما سخت‌گیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکتهای این بازار شرکتهای کوچک و نوپا و زیان‌ده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آنها قرار دارد. ویژگی‌های شرکتهای بازار دوم به شرح زیر است:
- باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آنها گذشته باشد
- هیچ‌گونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
- حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- میزان آخرین سرمایه ثبت شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
- مدیرعامل و هیئت‌مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار پایه
شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکتها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکتهای کم‌ریسک به پرریسک دسته‌بندی شده‌اند. ویژگی‌های شرکتهای بازار پایه به شرح زیر است:
- نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
- شرکتهای بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
- شرکتهای بازار نارنجی شرکتهایی هستند که نام آنها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
- در نهایت شرکتهایی که پذیرش آنها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو می‌شود، در بازار قرمز قرار می‌گیرند
بازار سوم
شرکتهایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار می‌شوند، در این بازار قرار می‌گیرند. در این بازار شرکتهایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، میتوانند با پذیره‌نویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.
بازار ابزارهای نوین مالی
کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام‌ها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، می‌تواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:
- اوراق مشارکت
- گواهی سرمایه‌گذاری
- صکوک که ویژگی‌های مشخص دارند
- اوراق مشارکت رهنی
- صندوق‌های زمین و ساختمان
- گواهی‌های سپرده بانکی
- و…
بازار شرکت های کوچک (SME)
شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکتهای کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکتهای دانش‌بنیان را برای بهره‌برداری از مزایای مالی فراهم کرده است. در این شرکتها بیشتر عملکرد آتی آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملیات مالی حال حاضر آنها در نظر گرفته نمی‌شود. حضور شرکتهای کوچک و تامین مالی آنها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آنها می‌شود.
پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا می‌دانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایه‌گذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوت‌های دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کرده‌ایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کرده‌ایم.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
با وجود شباهت‌های بازار بورس و فرابورس، تفاوت‌هایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوتها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا می‌توانید هوشمندانه‌تر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایه‌گذاری شوید.
- تقسیم‌بندی بازار: بازار بورس به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل می‌شود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
- پذیرش شرکتها: شرایط پذیرش شرکتها در سازمان بورس سخت‌تر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام می‌شود. درحالیکه شرکتهای فرابورسی با شرایط آسان‌تر میتوانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهره‌مند شوند.
- ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
- مالیات در فرابورس: شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
- شفافیت قیمت‌ها: یکی از مزیت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمت‌ها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف می‌شود و به همین دلیل از این عامل بی‌بهره است.
با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر و ضرر کمتر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.
خوب است بدانید که می‌توانید همین حالا بهترین راه سرمایه‌گذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایه‌گذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته می‌شود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف می‌زنیم باید حواس‌مان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله می‌شود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
سازمان بورس چیست؟
سازمان بورس و اوراق بهادار ایران موسسه‌ای غیردولتی است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس شده است. پیش از سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان دیگری به نام «سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران» وظیفه ایجاد بستر برای معاملات اوراق بهادار در ایران را به عهده داشت. در سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی قانونی با عنوان «قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران» تصویب کرد که بر مبنای آن ۴ بورس تشکیل شد که در مجموع عملیات اجرایی بورس‌ها را به عهده گرفتند. این چهار بورس از این قرارند:
- بورس اوراق بهادار تهران
- فرابورس ایران
- بورس انرژی ایران
بر مبنای همین قانون، نظارت بر عملیات این بورس‌ها هم به عهده سازمان بورس و اوراق بهادار گذاشته شد.
نکته: همه این چهار شرکت سهامی عام هستند و سهام‌شان در بورس عرضه شده است. هر کسی که کد بورسی داشته باشد و در بازار بورس فعالیت کند می‌تواند اگر دوست داشته باشد بخشی از سهام این شرکتها را بخرد.
فرابورس چیست؟
اکنون که با ساختار بورس‌های ایران را خلاصه‌وار مرور کردیم، بحث «فرابورس» را هم می‌توانیم بهتر درک کنیم. «فرابورس ایران» شرکت مستقلی است که زیر نظر «سازمان بورس و اوراق بهادار» فعالیت می‌کند.
اما حالا که بورس داریم، چه دلیلی دارد که فرابورس هم داشته باشیم؟ نکته اینجاست که قوانین و نحوه فعالیت سازمان بورس به نحوی است که شرکتهای خاصی میتوانند در آن عرضه شوند و بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط که شرایط حضور در بورس را ندارند، نمی‌توانند سهام‌شان را از طریق سازمان بورس عرضه کنند و از این طریق تامین مالی داشته باشند. دلیل وجودی فرابورس این است که همین خلاء را پر کند و به آن دسته از شرکتهایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را بدهد که سهام‌شان به شکل عمومی عرضه شود و سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بتوانند سهام این دسته از شرکتها را خرید و فروش کنند.
آیا ممکن است سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود؟
بله، این امکان وجود دارد. بعضی از شرکتها که سهام‌شان در فرابورس عرضه شده است و معامله می‌شود، ممکن است به مرور زمان شرایط حضور در بورس را به دست بیاورند. سهام این شرکتها پس از گذراندن مراحل قانونی از فرابورس به بورس منتقل می‌شود.
نکته: اگر سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود، لازم نیست سهامداران آن کار خاصی انجام بدهند و آنها مانند قبل سهامداران شرکت خواهند بود.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که می‌شود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکتها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
به‌طور کلی پذیرش سهام شرکتها در بورس سخت‌گیرانه‌تر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که می‌توان آن را به‌نوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکتهایی معامله می‌شود که روند انتشار اطلاعات‌شان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکتهای فرابورسی تغییر کند و این شرکتها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
خوب است این نکته‌ها را درمورد تفاوت بورس و فرابورس گوشه ذهن‌مان داشته باشیم:
- از آنجا که شرایط پذیرش سهام شرکتها در فرابورس ساده‌تر است، مدتی هم که طول می‌کشد تا سهام شرکتی در فرابورس پذیرفته شود، معمولا کوتاه‌تر از مدت لازم برای پذیرش در بورس است.
- سهام شرکتهایی که در بورس معامله می‌شوند، استانداردهای لازم برای حضور در بورس را دارند و در نتیجه ریسک خریدشان در مقایسه با شرکتهای فرابورسی کمتر است.
- کارمزدی که معامله‌گران برای خرید و فروش نمادهای بورسی می‌پردازند، کمی بیشتر از کارمزد معامله در فرابورس است.
- سهام شرکتهای حاضر در بورس به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ بازار اول و بازار دوم. وقتی از «بازار اول بورس» یا «بازار دوم بورس» حرف می‌زنیم، در واقع منظورمان همین تقسیم‌بندی است.
- تقسیم‌بندی سهام و دیگر انواع اوراقی که در فرابورس معامله می‌شوند با تقسیم‌بندی بازارها در بورس متفاوت است. بازارهای فرابورس از این قرارند: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)، بازار دارایی فکری، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار پایه و بازار ابزار مشتقه.
- بورس مکانی فیزیکی (تالار بورس) دارد که معامله‌گران میتوانند در آنجا حاضر شوند و معاملات‌شان را انجام بدهند، اما فرابورس چنین مکانی ندارد و تمام معاملاتش آنلاین انجام می‌گیرد.
نکته: وضعیت شفافیت مالی، روند انتشار اطلاعات و نظم برگزاری مجمامعِ شرکتهای فرابورسی یکسان نیست. به‌طور کلی مالی شرکتهای بازار اول فرابورس از نظر شفافیت مالی وضعیت نسبتا مناسب‌تری دارند، ولی مثلا شرکتهای بازار پایه اخبار فعالیت‌های شرکت و اطلاعات مربوط به صورت‌های مالی‌شان را منظم منتشر نمی‌کنند. به همین دلیل است که می‌شود گفت خرید سهام از بازار پایه با بالاترین ریسک همراه خواهد بود.
جدول مقایسه شرایط پذیرش سهام شرکتها در بورس و فرابورس
همان‌طور که دیدیم شرایط پذیرش شرکتها در بازارهای مختلف بورس و فرابورس متفاوت است. برای اینکه مختصری از شرایط لازم برای حضور شرکتها در بازارهای بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را مرور کرده باشیم، جدول زیر را ترتیب داده‌ایم:
دیدگاه شما