تعریف اوراق سلف استاندارد
اوراق سلف نفت خام و انتشار آن در بورس انرژی ایران هفته سوم مرداد ۹۹ رونمایی می شود. یعنی نفت خام به صورت بشکه ای در بازار بورس عرضه می شود. همه مردم می توانند با کد بورس یا بدون کد بورس، نفت تولیدی پالایشگاههای ایران را خریداری کنند. اوراق سلف نفت مثل سهام در بورس قابل معامله است.
قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف به قراردادی اطلاق می شود که عرضه کنند بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سَلَف به فروش می رساند تا در دوره تحویل به خریدار، تسلیم کند. خریدار هم می تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سَلَف موازی استاندارد به فروش رسانده که به این قرارداد، سَلَف می گویند .
کاربرد های مهم این اوراق، جبران کسری بودجه دولت ها است. دولت به جای پیش فروش محصولات و مواد خام به خارج از کشور، با انتشار اوراق سلف، محصولات را مستقیما به مردم پیش فروش کرده و در زمان سر رسید، به وکالت از طرف صاحبان اوراق، محصولات یا مواد خام را در بازار جهانی نقدا به فروش می رساند و از این راه با صاحبان اوراق سَلَف ، تسویه می کند.
در این فرآیند، تفاوت قیمت نقد و سَلَف ، در قالب سود به صاحب اوراق سلف پرداخت می شود. سلف به معنی پیش پرداخت است. شما با خرید اوراق سلف ، کالای مشخصی که اینجا منظور نفت است، پیش خرید کرده اید. این طرح هم مانند طرح های دیگر در کنار مزایایی که دارد چند نقد نیز به آن وارد است که به طور خلاصه بیان میشود :
۴ مزیت اوراق سلف نفتی:
۱ . گسترش اوراق سلف باعث میشود بخشی از منافعی که از طریق فروش نفت از کشور خارج میشد به مردم کشور خودمان تعلق گیرد. فروش این اوراق باعث میشود مردم ولو با خرید کم ترین سهام خود را در توسعه صنعت نفت شریک بدانند و منافعی که از طریق فروش نفت از کشور خارج میشود به مردم خودمان تعلق بگیرد.
۲. اوراق سلف باعث تامین مالی پروژهها میشود. شرکت ملی نفت سالانه به ۳۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد تعریف اوراق سلف استاندارد و فروش اوراق بهادار سلف نفتی به عنوان ابزاری کارآمد و موثر در صنعت نفت تعریف میشود که با اجرای این روش، سرمایه کلان و جزء افراد حقیقی و حقوقی در این صنعت به کار گرفته ميشود.
۳. فروش این اوراق یکی از راههایی است که به جمع آوری نقدینگی از سطح جامعه کمک خواهد کرد. با فروش این اوراق می توان سرمایههای سرگردان مردم را به سمت توسعه میدانهای مشترک و بالا بردن بهره وری این میادین هدایت کرد.
۴ . اوراق سلف نفتی ميتواند اولین قدمها را براي رهايي ما از وابستگی به قدرتهایی که در بازارهای بینالمللی نفوذ نفتی دارند بردارد. به شرطي كه بتوانيم بازار داخل را به بازارهای بینالمللی وصل کنیم . فروش این اوراق با توجه به محدودیتهایی که برای کشور در مسائل نفتی وجود دارد، وابستگی بازار نفتی را به سمت استقلال پیش میبرد.
۵ نقد وارد بر اوراق سلف نفتی:
۱. اولين ايراد وارد بر اوراق سلف نفتي عدم تعیین قیمت آنها از طریق بازار است . وقتی میتوان بحث اوراق سلف را مطرح کرد که بازار نقدی آن فعال باشد. قیمت نفت باید از طریق مکانیزم بازار که شامل عرضه و تقاضای وسیع، و تعیین و کشف قیمت از این طریق است مشخص شود. فقط در شرایطی که معاملات نقدی روان کالایی انجام میشود اوراق سلف آن که تحویل آتی کالا است معنا پیدا میکند. با توجه به اینکه باید در معاملات نقدی مکانیزم عرضه و تقاضای وسیع وجود داشته باشد، در حال حاضر در بازار ایران نفت تنها از سوی شرکت ملی نفت ایران فروخته میشود و قیمت یک طرفه تعیین میشود. بر این اساس حتی اگر بازار نقدی نفت را انجام دهیم باز با پدیده یک عرضه کننده روبهرو هستیم و این مسئله نیز خود مشکل
ایجاد میکند.
۲. بودجه کشور به نفت وابسته است و در صورت هر نوسانی در فروش نفت سرمایه گذاران متضرر خواهند شد. مشخص نیست که تضمین فروش این اوراق از چه محلی است و وزارت نفت در صورت پایین رفتن قیمت نفت چگونه میتواند سود این اوراق را تضمین کند. ریسک ناشی از کاهش شدید قیمت نفت نیز از عواملی است که ممکن است گرایش به سمت فروش اوراق سلف نفتی را کاهش دهد.
۳. بازارهای دیگر نیز روی فروش اوراق سلف بی تاثیر نیست . بعید به نظر میرسد مردم سرمایههای خود را در مشارکتی انباشته کنند که سه سال بعد به آنها سود بدهد و گذشته از این موضوع شاید وزارت نفت سود قطعی برای این موضوع اعلام نماید اما مردم به سمت بازارهایی میروند که از سود آنها مطمئن باشند و در طی زمان روند رو به رشد آنها به اثبات رسیده باشد.
۴. خروج نقدینگی از بانکها یکی دیگر از ایرادهای وارد شده بر این طرح است. در حال حاضر بانکها حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان طلب دارند که آنها را از تامین منابع مالی بخش خصوصی محروم میکند. عرضه این اوراق هم مزید بر علت میشود و با هدایت منابع مالی و نقدینگی موجود در جامعه به سمت قراردادهای خرید نفت، بانکها را در تنگنای بیشتری قرار میدهد که این امر به سهم خود بخش خصوصی را که طبق اصل ۴۴ قرار بر توسعه روز افزون و مشارکت حداکثری آن بود بيش از پيش به حاشیه میراند.
۵ . سلففروشی نفت در سایر کشورها سابقه نداشته است. سلف فروشی در جهان به کمپانیهای بزرگ نفتی مرسوم است و نه به آحاد مردم. علاوه بر این گروهی از صاحبنظران طرح فروش اوراق سلف نفتی را در تعارض با کارکرد صندوق توسعه ملی میدانند. به عقیده آنان، عرضه و پیشفروش نفت در بازار سهام به معنای نفی قانون است؛ چراکه بر اساس قانون باید سالانه چندین درصد از درآمد حاصل از فروش نفت به صندوق توسعه ملی واریز شود که با اجرای این طرح امکانپذیر
نخواهد بود.
در واقع این طرح تقریبا هیچ ربطی به نفت، قیمت جهانی نفت و قیمت دلار ندارد. در واقع طرح دولت انتشار یک اوراق با درآمد ثابت است (۱۸.۵ درصد الی ۱۹ درصد) که البته به گونه ای طراحی شده که غیر ربوی باشد.
اگر در زمان سررسید قیمت نفت_دلار بالاتر باشد، دولت اوراق را با نرخ ۱۹ درصد از پیش خریدکنندگان، بازخرید میکند، همچنین در زمان سررسید اگر قیمت نفت یا دلار پایین تر باشد با نرخ ۱۸.۵ درصد از خریداران، بازخرید میکند. همچنین در این قرارداد ۱.۵ درصد کارمزد تعیین شده که این مبلغ در زمان فروش از ۱۸.۵ درصد کسر
خواهد شد .
فردا؛ انتشار ۲ هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد در بورس انژری
مدیر عامل بورس انرژی ایران گفت: دو هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای تامین مالی پروژه نگهداشت میدان نفتی شرکت صبا اروند، فردا ۴ اسفند، در بازار بورس انرژی عرضه میشود.
به گزارش بازار، علی نقوی مدیر عامل بورس انرژی با بیان اینکه دو هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای تامین مالی پروژه نگهداشت میدان نفتی شرکت صبا اروند از شرکتهای تابعه وزارت نفت، فردا ۴ اسفند در بازار بورس انرژی عرضه میشود افزود: روز گذشته ۲ اسفند نیز، ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای برق صادراتی شرکت توانیز توسط شرکت تولید نیروی برق گیلان منتشر شد.
وی اضافه کرد: اوراق سلف موازی استاندارد، یکی از ابزارهای تامین مالی است که مبتنی بر یک دارایی پایه در بورس انرژی تعریف اوراق سلف استاندارد ایران امکان انتشار دارد.
مدیر عامل بورس انرژی گفت: از ابتدای سال جاری تا کنون بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان انواع اوراق سلف موازی استاندارد، برای نهادهای مختلف منتشر شده که از این طریق این شرکتهای توانسته اند نسبت به تامین مالی پروژههای خود اقدام کنند.
چگونه مسکن متری بخریم؟+ جزئیات اوراق سلف مسکن
در حالی که قرار است در ماه جاری اوراق سلف استاندارد مسکن در بازار سرمایه منتشر شود، بسیاری از افراد سازوکار این اوراق را نمیدانند.
به گزارش خبرنگار مهر، دو هفته قبل پروانه اصلانی مدیرکل دفتر برنامهریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در برنامه زنده شبکه خبر با بیان اینکه اوراق سلف بازار مسکن با کمک بورس کالا طراحی شده است و در یک پروژه به زودی عملیاتی میشود، درباره جزئیات اوراق سلف استاندارد مسکن تصریح کرد: ارزش تمام شده ساخت یک واحد یا یک پروژه تبدیل به ورقههای کوچک بهادار میشود و آنها در بازار توسط انبوهساز عرضه میشود.
مدیرکل اقتصاد مسکن: اوراق سلف مسکن باعث حفظ ارزش داراییهای مردم در برابر تورم میشود
وی افزود: از آنجایی که مردم میخواهند ارزش پول خود را در مقابل تورم حفظ کنند یکی از راهکارهایی که میتوانند انجام دهند خرید اوراق است و پول ساخت یا هزینههای ساخت مسکن از طریق اوراق بهادار برای سازنده تأمین خواهد شد. در واقع یکی از روشهایی که موجب کاهش وابستگی به سیستم بانکی خواهد شد بازار سرمایه است.
مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن ادامه داد: یکی از گرههای تولید مسکن، تأمین مالی است. حداکثر وامی که هم اکنون برای مسکن پرداخت میشود یک بیستم قیمت مسکن نیست. بنابراین مهم است که منابع ارزان قیمتی از بازار اخذ شود و عرضه مسکن در بورس کالا نه تنها موجب افزایش قیمت نمیشود که معتقد هستیم اثر کاهشی دارد.
بورس مسکن باعث افزایش قیمت مسکن میشود
با این حال حسام عقبایی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک درباره طرح بورس مسکن و تأثیر آن بر بازار مسکن گفت: بورس مسکن هم از جمله طرحهایی است که به نظر میرسد یک طرح زائد باشد. این طرح در هیچ کشوری اجرا نشده و طرحی اضافی است.
عقبایی میگوید: «بورس» یعنی سرمایه و بازی کردن با سرمایه. باید بازار مسکن از سرمایهای بودن تبدیل به کالایی بودن شود. وقتی مسکن وارد بورس شود، یعنی سیاستهایی به جامعه تلقین میشود که قیمت مسکن افزایش یابد و سیاستهای کالایی بودن مسکن، به سیاستهای سرمایهای شدن آن تبدیل میشود.
جزئیات نحوه خرید و فروش اوراق سلف مسکن در بورس
یک کارشناس اقتصاد مسکن درباره جزئیات اوراق سلف موازی استاندارد مسکن که قرار است به زودی در بازار سرمایه و بورس کالا پذیره نویسی آن برای پروژههای اعلامی از سوی انبوه سازان، آغاز شود، گفت: اوراق سلف نوعی پیش فروش مسکن است ملاک در آن میتواند فروش متری باشد یا قیمت شاخص؛ در این طرح، انبوه سازانی که قرار است پروژه مسکونی بسازند مانند صندوقهای زمین و ساختمان، پس از تعیین کردن زمین مورد نظر برای ساخت و ساز و اخذ پروانه ساختمانی و همچنین مشخص شدن جزئیات ویژگی پروژه از لحاظ تعداد واحدها و متراژ هر کدام، قرارگیری آنها در هر طبقه و امثال آنکه در پروانه هم ذکر میشود، سازنده پیش فروش آن در بازار سرمایه را آغاز میکند.
وی ادامه داد: در این طرح، مبنا را یکی از واحدهای طبقه همکف تعیین میکنند، سپس سایر واحدها تعریف اوراق سلف استاندارد را با ضرایبی که انبوه ساز یا سازنده با سازمان بورس و اوراق بهادار به توافق میرسد، تعیین میکنند؛ مثلاً اگر طبقه همکف متری A تومان باشد، سایر واحدها و طبقات با ضرایب خاصی تعیین میشوند که به عنوان مثال طبقه دوم با ضریب متری ۱.۰۲، طبقه سوم با ضریب متری ۱.۰۵، طبقه چهارم با ضریب متری ۱.۰۷ و همینطور تا آخر، برای خریدار اوراق تعیین میشود.
کارشناس اقتصاد مسکن ادامه داد: این جداول تعیین شده و در هنگام فروش در اوراق سلف لحاظ میشود، خریدار نیز میداند که مثلاً قرار است واحد طبقه سوم را با متری A تومان خریداری کند.
وی در خصوص نحوه تعیین قیمت پایه گفت: قیمت پایه را کارشناس رسمی دادگستری تعیین میکند هم سازمان بورس و هم سازنده بر آن نظارت دارند قیمت پایه در بورس اعلام میشود؛ ممکن است در بازار سرمایه، قیمت پایه افزایش یا کاهش یابد.
کارشناس اقتصادی یادآور شد: پس از آنکه پروژه مذکور در بورس عرضه شد، خریداران در رقابت با یکدیگر، قیمت پایه به همراه ضرایب را کشف قیمت میکنند که مشابه خرید و فروش سهام است.
وی افزود: قیمت روز ساختمان نیز در قیمت اوراق خریداری شده تأثیر دارد که با توجه به افزایش تورم عمومی و تورم مسکن، قیمت هر برگه فروخته از پروژه ساختمانی مذکور نیز تغییر میکند که همان معاملات ثانویه اوراق است.
کارشناس تعریف اوراق سلف استاندارد بازار مسکن با بیان اینکه امکان فروش اوراق سلف مسکن در بازار ثانویه نیز وجود دارد، گفت: معمولاً قیمت این اوراق افزایشی است؛ اما ممکن است شرایط بازار مسکن به گونهای باشد که قیمتها کاهش یابد.
انتشار ۲ هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد
مدیر عامل بورس انرژی گفت: دو هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای تامین مالی پروژه نگهداشت میدان نفتی شرکت صبا اروند امروز در بازار بورس انرژی عرضه میشود.
به گزارش خبرگزاری دانا علی نقوی با بیان اینکه دو هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای تامین مالی پروژه نگهداشت میدان نفتی شرکت صبا اروند از شرکتهای تابعه وزارت نفت، امروز در بازار بورس انرژی عرضه میشود افزود: دوشنبه ۲ اسفند نیز, ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای برق صادراتی شرکت توانیز توسط شرکت تولید نیروی برق گیلان منتشر شد.
وی اضافه کرد: اوراق سلف موازی استاندارد، یکی از ابزارهای تامین مالی است که مبتنی بر یک دارایی پایه در بورس انرژی ایران امکان انتشار دارد.
مدیر عامل بورس انرژی گفت:از ابتدای سال جاری تا کنون بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان انواع اوراق سلف موازی استاندارد، برای نهادهای مختلف منتشر شده که از این طریق این شرکتهای توانسته اند نسبت به تامین مالی پروژههای خود اقدام کنند.
صفر تا صد برنامه جدید نفتی ایران به زبان ساده
اواخر سال 98 و اوایل سال 99، حجم پولهایی که به بازار بورس سرازیر میشد غیرقابل باور بود؛ سودهای کلان این بازار در آن روزها خیلیها را مجاب کرده بود که از زندگی کارمندی خارج شوند و برای همیشه از سود کلان بورس لذت ببرند
به گزارش بازار مشترک از خبرانرژی، اما وقتی سونامی سقوط بورس از اواسط 99 شروع شد، سیل سرمایهگذارها از بورس راهی بازارهای دیگر مثل رمزارزها شدند که به خیالشان دخالت دولتی کمتری در آن صورت میگرفت، اما آنجا هم در این دو سال جز ضرر چیزی برای تازهکارها نداشته است. حالا اما صحبت از یک ابزار جدید است که در صورت نهایی شدن میتواند سهم خیلی زیادی در جمعآوری نقدینگی افسارگسیخته موجود در کشور داشته باشد.
نفت و بورس آشتی میکنند؟
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از رو به اتمام بودن فرآیند کارشناسی انتشار اوراق گواهی سپرده کالایی نفتخام خبر داده که میتواند به تغییر در مکانیزم فروش و همچنین تامین مالی گسترده صنعت نفت منتهی شود. انتشار اوراق مبتنی بر نفتخام گشایش اقتصادی گستردهای را پیشروی فروش و تامین مالی این صنعت قرار میدهد و میتوان با تهیه گواهی سپرده، نفتخام خریداری کرد و آن را تحویل گرفت. گواهی سپرده، ابزار لازم برای سرمایهگذاری در معاملات نفت با احتساب نوسان قیمتهای جهانی را در اختیار قرار میدهد. درحقیقت سرمایهگذاران وارد بازار مالی جدیدی میشوند که اینبار پشتوانهاش نفت انبار شده ایران در مخازن است.
برنامه جدید نفتی ایران چیست؟
اما برنامه جدید نفتی ایران چیست؟ محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در این باره میگوید: “در شرکت ملی نفت ایران پیشنهاد مدل جدید فروش نفت را ارائه کردیم که فرآیند کارشناسی آن رو به اتمام است و آن هم انتشار اوراق مربوط به گواهی سپرده کالایی است که با انتشار این اوراق، بخش داخلی کشور میتواند به منظور سرمایهگذاری منابع در دسترس خود را در اختیار وزارت نفت قرار دهد. همچنین با تملک معادل نفتخام میتوان نقدینگی را متناسب با بخشی از نفتی که عرضه میکنیم، در اختیار این شرکت قرار داد و به صورت واقعی بخش مهمی از منابع مالی موردنیاز را تامین خواهیم کرد. جزئیات این طرح با تکمیل فرآیند کارشناسی به اطلاع مردم میرسد.”
گواهی سپرده کالایی چیست؟
قبل از هرچیز باید بهتر با “گواهی سپرده کالایی” آشنا شویم. گواهی سپرده چیزی شبیه به قبض انبار است که با در اختیار داشتن آن، مالک میتواند هر زمان که اراده کند، کالای خود را با استاندارد مشخص تا زمان مقرر تحویل بگیرد. این ابزار به معنی آن است که کالای استاندارد به صورت فیزیکی وجود دارد و دارنده آن، مالک کالا خواهد بود و همچنین از امکان مبادله برخوردار است. این ابزار مهم امکان برخی معاملات جدید مبتنی بر نفت را فراهم میکند که در اسلایدهای بعدی به زبان ساده به بیان جزییات آنها میپردازیم.
قراردادهای مشتقه
قراردادهای مشتقه یا همان معاملات آتی و اختیار معامله سالهاست که در بورسهای کالایی رایج است. سرمایهگذار میتواند با پرداخت بخشی از ارزش کالا تعهد تحویل در یک زمان مقرر را در اختیار بگیرد و این تعهد را به دیگری بفروشد؛ مثلا با پرداخت ۱۰درصد از ارزش کالا میدانیم که طی سهماه آینده این کالا را تحویل خواهیم گرفت و مابقی وجه را در زمان تحویل تسویه میکنیم. این در حالی است که این تعهد یا قرارداد را میتوان بارها معامله کرد و خریدار نهایی آن را تحویل میگیرد. در بازارهای جهانی نفتخام، قراردادهای مشتقه و آتی است که قیمتها را تعیین میکند.
صندوقهای کالایی نفت
ابزار دیگر، صندوقهای کالایی است که مکانیزم سادهای دارند. مثلا خریدار به جای آنکه گواهی سپرده کالایی و حتی آتی نفت خام را معامله کند، وجه موردنیاز را با خرید واحدهای صندوق در اختیار مدیر صندوق قرار میدهد تا به جای سرمایهگذار، خرید و فروش کند. صندوق کالایی مشکلاتی از قبیل خرید و نگهداری کالا، پرداخت هزینههای حملونقل، انبارداری و … را رفع کرده و سهامداران میتوانند به جای کالا، اوراق صندوق را خریداری نمایند. با خرید واحدهای صندوق کالایی، سرمایه گذار تنها مالکیت کالای مورد نظر را دارد و مسئولیت نگهداری آن را به عهده ندارد.
قرارداد سلف استاندارد موازی
ابزار سومی که میتواند بر مبنای گواهی سپرده کالایی تعریف شود، قراردادهای سلف استاندارد موازی است. قرارداد سَلَف قراردادی است که در آن عرضهکننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد به فروش میرساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار میتواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش برساند، با این تفاوت که در قراردادهای سلف وجه معامله هماکنون پرداخت شده و کالا حداکثر سهماه دیگر تحویل میشود، ولی در سلف استاندارد موازی امکان تحویل در یکسال آینده وجود داشته و بهنسبت وضعیت بازار، سودآوری این اوراق امکان تغییر دارد.
معضلی به نام گشایش اقتصادی!
یک نگرانی برای سیاستگذاران طرح جدید نفتی، لطمهای است که طرح “گشایش اقتصادی” به دولت قبل وارد کرد. طرحی که در زمان اعلامش سروصدای زیادی به پا کرد و بعدا مشخص شد این گشایش اقتصادی، طرح پیش فروش نفت در بازار داخلی بصورت چند ساله در طرح انتشار اوراق سلف نفتی بوده است، اما در عمل شکست بزرگی برای دولت روحانی شد. دولت قبل در برنامه گشایش اقتصادی خود تلاش داشت با فروش اوراق سلف استاندارد موازی نفتخام تامین مالی کند. اگرچه در نهایت موفق نبود و این اوراق در حجم گسترده عملیاتی نشدند. اما از همه مهمتر آنکه زیرساختهای اجرایی آن آماده نبود و در نهایت به عدمموفقیت آن منتهی شد.
احتمال موفقیت ایده جدید چقدر است؟
استفاده از ابزارهای مالی در فروش نفتخام یا بهطور دقیقتر این تغییر نگرش، میتواند محرک بزرگی در مسیر تغییر و بهروزرسانی وضعیت بازار داخلی و صادراتی نفت خام ایران باشد؛ تا جایی که گفتمان جدیدی را در مسیر تولید، تامین مالی و فروش ایجاد خواهد کرد. اهمیت این تغییر بهقدری زیاد است که میتواند چیزی شبیه به انقلاب در مسیر فروش و مکانیزمهای تامین مالی صنعت نفت با محوریت تولید و عرضه داخلی و صادراتی نفتخام محسوب شود؛ اما باید دید این تغییر سیاست بزرگ در صورتی که بالاخره اجرایی شود چقدر موثر خواهد بود و از آن مهمتر چه تاثیری بر سایر بازارهای مالی کشور میگذارد.
دیدگاه شما