سرمایهگذاری غیرمستقیم
صندوق‌های سرمایهگذاری نوعی سرمایهگذاری غیرمستقیم جمعی هستند که توسط بانک یا شرکت‌ها مدیریت می‌شود. بنا بر استراتژی هر شرکت، این سرمایهگذاری می‌تواند بر روی انواع اوراق بهادار همچون سهام، اوراق قرضه و ابزارهای بازار پول با افق‌های زمانی مختلف انجام شود.
صندوق‌های سرمایهگذاری
آشنایی با اصول اولیه یکی از مهم‌ترین ضروریات ورود به بورس، سرمایهگذاری یا به عبارتی بازار سرمایه است؛ با توجه به قانون جدید سازمان بورس به این شرح که افراد تازه وارد تا یک ماه اجازه‌ی سرمایهگذاری در بورس را ندارند و باید در آزمون اولیه‌ی بورسی پذیرفته شوند، در این مقاله راهکاری را برای سرمایهگذاری غیرمستقیم افراد معرفی می‌کنیم. البته لازم به ذکر است که تیم فیندو به صورت ویدئوهای کوتاه آموزشی، مفاهیم اصلی بورس را به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار داده است که از آکادمی فیندو قابل دسترسی است.
سرمایهگذاری در این صندوق‌ها اصولاً کم ریسک یا حتی بدون ریسک و همراه با بازدهی خوبی نسبت به سود سپرده‌های بانکی است.
(برای آشنایی با سایر روش‌های سرمایهگذاری کم ریسک مقاله‌ی انواع اوراق را مطالعه کنید.)
صندوق‌های سرمایهگذاری بانکی
در حال حاضر که سود بانکی بین 18 تا 20 درصد متغیر است اکثریت مردم به دنبال راهی جدید برای سرمایهگذاری پول خود هستند که البته این تصمیم برای اقتصاد کشور نیز مفید است و باعث رونق سایر بازارهای سرمایهگذاری می‌شود. بانک‌ها بعضاً قادر به پرداخت سودی بیشتر از 20 درصد هستند اما به دلایلی از جانب بانک مرکزی اجازه‌ی این کار را ندارند زیرا نرخ بهره‌ی بانکی متناسب با معیارهای مختلفی در اقتصاد سنجیده می‌شود مثل تورم و نقدینگی. به همین منظور بانک‌ها صندوق‌های سرمایهگذاری را راه‌اندازی کرده‌اند که اصولاً قادر به پرداخت سودی بیش از بانک‌ها هستند. بانک‌ها در این صندوق‌ها اصل پول شما را تضمین می‌کنند و مقدار مشخصی از سود را هم به ضمانت به شما پرداخت می‌کنند. اگر سود صندوق بیش از سود تضمینی باشد که اصطلاحاً سود عرفی نام دارد سود بیشتری به شما تعلق می‌گیرد.
دسته بندی صندوق ها عبارت‌اند از:
- صندوق سرمایهگذاری اختصاصی بازارگردان
صندوق سرمایهگذاری درآمد ثابت
این صندوق‌ها مناسب سرمایه‌گذاران کم ریسک است که انتظار بازدهی مناسب و ثابتی دارند. در واقع بیشترین حجم دارایی این صندوق‌ها (بعضاً تا 90 درصد) در قالب سپرده‌های بانکی، گواهی سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق سرمایهگذاری است تا استراتژی کم ریسک صندوق تضمین شود. ویژگی‌های مهم این صندوق‌ها عبارت است از: 1. ضمانت نقدشوندگی 2. جبران خسارت احتمالی 3. ابطال واحد سرمایهگذاری برای دریافت سرمایه. سود تضمینی در این صندوق‌ها عمدتاً یک ماهه یا سه ماهه پرداخت می‌شود.
صندوق سرمایهگذاری سهامی
این صندوق‌ها براساس استراتژی شرکت حداقل 70 درصد از دارایی را در سهام شرکت‌های بورس و فرابورس سرمایهگذاری می‌کنند. این صندوق‌ها نسبت به صندوق درآمد ثابت بازدهی بیشتری برای سرمایه‌گذار دارد زیرا سهام پذیرفته در بازار بورس و فرابورس دامنه‌های نوسانی دارند که می‌تواند سودهای بسیار بالا و خوبی را برای فرد رقم بزنند. سرمایهگذاری در این صندوق‌ها به دلیل نوسانات کنترل شده همواره ریسک‌پذیری بیشتری را به همراه خواهد داشت و به افرادی با ریسک بیشتر پیشنهاد می‌شود.(گرچه ممکن است صندوق‌های مختلف در این دسته‌بندی استراتژی میانه‌رو، تهاجمی یا محافظه‌کارانه داشته باشند به همین دلیل سود هر شرکت در این دسته متفاوت است.)
*تضمین حداقل سود در این صندوق‌ها وجود ندارد و سود متغیر از شرایط بورس است.
صندوق سرمایهگذاری مختلط
اگر از نظر ریسک پذیری حد وسطی از سرمایهگذاری را برای خود مناسب می‌دانید صندوق سرمایهگذاری مختلط یکی از بهترین راه‌های سرمایهگذاری برای شماست که حداقل 40 درصد از دارایی خود را در اوراق کم ریسک سرمایهگذاری می‌کند و 60 درصد را در بورس و فرابورس اقدام به خرید سهام می‌کند. سود تضمینی در این صندوق‌ها وجود ندارد اما احتمال سوددهی شما بیشتر از صندوق‌های درآمد ثابت است و ریسک این صندوق‌ها نسبت به صندوق سهامی کمتر است.
صندوق سرمایهگذاری شاخصی
صندوق سرمایهگذاری شاخصی یکی از انواع صندوق‌های سرمایهگذاری است که با هدف پیروی از شاخص‌های بازار به خصوص بازار سهام به وجود آمده‌اند و استراتژی این صندوق‌ها پیروی از شاخص کل است. این صندوق‌ها می‌توانند از هر شاخصی در هر بازاری پیروی کنند مثل شاخص بازار طلا، کالا، بورس و. . استراتژی این صندوق‌ها انتخاب سهم‌های شاخص ساز بورس است. در این صندوق‌ها خریدوفروش مداوم انجام نمی‌شود و فقط با ورود یا خروج پول به صندوق خرید سهم انجام می‌شود.
صندوق‌های شاخصی بسیار شبیه به صندوق‌های سهامی هستند. تنها تفاوت ترکیب دارایی صندوق‌های سهامی و شاخصی در انتخاب سهام شرکت‌هاست. صندوق‌های شاخصی سهام شرکت‌های بزرگ فعال در بورس را خریداری می‌کنند، در حالی که استراتژی صندوق‌های سهامی کسب سود از خرید هر نوع سهام موجود در بازار بورس است.
ریسک سرمایهگذاری در صندوق‌های شاخصی از ریسک سرمایهگذاری در صندوق‌های سهامی کمتر است و نسبت به دیگر صندوق‌ها میزان مشارکت بیشتری در خرید سهام دارد.
از مزایای این صندوق‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کاهش هزینه‌های سبدگردانی و مدیریت صندوق
2. حذف ریسک مدیریتی
در این صندوق‌ها مدیریت نقش مستقیم و فعالی ندارد زیرا هدف مدیران رسیدن به سود نیست بلکه تلاش دارند تا وزن اوراق بر شاخص مبنا را حفظ یا نزدیک کنند.
اما ریسک‌های این بازار عبارتند از: 1. با جابه‌جایی وضعیت سهام بزرگ بورسی و شاخص کل دارایی ممکن است کاهش یا افزایش پیدا کند 2. با نوسانات قیمتی ممکن است عرضه و تقاضا تغییر کند و قیمت‌ها دستخوش تغییر شوند.
ETF یا صندوق سرمایهگذاری قابل معامله
این نوع صندوق‌ها مانند سهام در بورس معامله می‌شوند و شما می‌توانید واحدی از این صندوق‌ها را خریدوفروش کنید. این نوع از صندوق‌ها عملکردی شبیه به صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک دارند که در ادامه با آن آشنا می‌شوید. مزیت‌های این صندوق‌ها عبارتند از: 1. نقدشوندگی بالای آن نسبت به صندوق سرمایهگذاری مشترک 2. مزیت مالیاتی بالقوه و به‌نوعی کم‌هزینه‌تر.
یکی از ویژگی‌های متفاوت این صندوق مزیت حذف نقدشوندگی است که به جای آن بازارگردان زمینه نقدشوندگی را برای این صندوق‌ها محیا می‌کند. بدین صورت که در صورت نبود فروشنده یا خریدار موظف به عرضه یا خرید واحدهای صندوق است. صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله به سه دسته‌ی سرمایهگذاری در سهام، سرمایهگذاری مختلط و سرمایهگذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند که بنا بر استراتژی و ریسک پذیری هر صندوق متفاوت‌اند.
صندوق سرمایهگذاری نیکوکاری
صندوقی که مدیران بنا بر استراتژی سازمان اقدام به خرید اوراق با درآمد ثابت و سهام می‌کنند و سود حاصل از آن صرف امور خیریه می‌شود. در این صندوق‌ها خود فرد سرمایه‌گذار می‌تواند تصمیم‌گیری کند که سهم به طور کامل صرف امور خیریه شود یا درصدی از آن را دریافت کرده و مابقی صرف امور خیرخواهانه شود. یکی از مزیت‌های این صندوق‌ها ارائه‌ی گزارش کوتاه مدت در رابطه با عملکرد صندوق است. علاوه بر این به جای کمک انفرادی افراد، سرمایه‌ی عظیمی به عنوان امور خیریه جمع‌آوری می‌شود. اصولاً سود حاصل از صندوق صرف اموری مثل حمایت از دانشجویان دانشگاه‌ها، بیماران خاص، زندانیان جرائم مالی غیر عمد، فعالیت‌های ورزشی، کودکان بی‌سرپرست و. می‌شود.
صندوق سرمایهگذاری تأمین مالی
نوعی از سرمایهگذاری که علاوه بر تأمین مالی پروژه‌های مختلف عمرانی، زمین، کسب و کار و. زمینه‌ی سرمایهگذاری برای افراد مختلف را فراهم می‌آورند.
به طور کلی 3 دسته صندوق تأمین مالی را می‌توان نام برد که بنا بر استراتژی سرمایهگذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی دسته‌بندی می‌شوند:
2. صندوق زمین و ساختمان
3. صندوق جسورانه
صندوق پروژه: کار اصلی این صندوق جمع‌آوری سرمایه‌های خرد برای انجام پروژه‌های مختلف است. این صندوق‌ها پس از بررسی علمی پروژه‌ها و طرح‌های اقتصادی مختلف پروژه‌ای خاص را انتخاب کرده و فرآیند تأمین مالی را آغاز می‌کنند. این پروژه‌ها عبارتند از: پتروشیمی، احداث کارخانه، نیروگاه، تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی و.
مزایای این صندوق عبارتند از: 1. حفظ منافع سرمایه‌گذار در پروژه‌ی مشخص با منافع آتی پروژه 2. تأمین مالی پروژه‌های کلان با سرمایه خرد و صرفه‌جویی ناشی از مقیاس 3. کمک به تأمین مالی صنایع و رشد اقتصادی کشور 4. تضمین حداقل بازدهی در صورت ابطال برای دارندگان واحدهای عادی 5. سود مشخص برای دارندگان مشارکت در پایان عمر صندوق 6. نقدشوندگی بالا 7. مدیریت حرفه‌ای 8. شفافیت اطلاعات و بازدهی مناسب.
در این صندوق ابتدا شرکت تأسیس شده و مراحل اجرایی پروژه آغاز می‌شود. بعد از تکمیل، پروژه به شرکت سهامی عام تبدیل شده و در آخر سهام شرکت به سرمایه‌گذاران ابتدایی به نسبت میزان سرمایه‌گذاری‌شان واگذار می‌گردد.
تنها صندوق پروژه فعال در ایران صندوق سرمایهگذاری پروژه آرمان پرند مپنا است. این صندوق ابتدای سال 96 فعالیت خود را آغاز کرد. هدف پروژه این صندوق تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی است.
صندوق زمین و ساختمان: هدف از این نوع صندوق‌ها جمع‌آوری سرمایه‌های خرد برای سرمایهگذاری در پروژه‌های ساختمانی، اداری، مسکونی و تجاری است.
فرایند تخصیص سود در این صندوق‌ها به این صورت است که بعد از سرمایهگذاری و تمام شدن پروژه، واحدها به فروش می‌رسند و منافع آن بین تمام سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود.
برای سرمایهگذاری در این صندوق‌ها باید تا حدودی ریسک پذیر باشید زیرا سرمایهگذاری در این صندوق به صورت شراکتی است و سود تضمین شده‌ای ندارد به همین دلیل شما هم در سود و هم در زیان صندوق شریک هستید.
مزایای سرمایهگذاری در این صندوق‌ها عبارتند از: 1. شفافیت عملکرد با توجه به انتشار گزارش‌های دوره‌ای از عملیات اجرایی پروژه 2. نقدشوندگی بالا با توجه به معاملات واحدهای سرمایهگذاری صندوق در بازار فرابورس و وجود بازارگردان در فرایند معاملات 3. حفظ قدرت خرید سرمایه‌گذار در برابر افزایش قیمت زمین و ساختمان 4. متعادل ساختن قیمت مسکن
صندوق زمین و ساختمان نگین شهر ری تنها صندوق سرمایهگذاری زمین و ساختمان فعال در کشور است که در سال 1395 و بعد از دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار، با نماد «نگین» شروع به فعالیت کرده است.
صندوق جسورانه: همان‌طور که از اسم صندوق پیداست این صندوق برای سرمایهگذاری در کسب و کارهای کوچک و نوپا با احتمال پتانسیل رشد بالا طراحی شده است.
این صندوق‌ها ریسک زیادی دارند زیرا کسب و کارهای نوپا یا استارت آپ‌ها همزمان که می‌توانند رشد خوبی داشته باشند ممکن است شکست خورده و سرمایه‌گذار متحمل زیان شود.
این صندوق‌ها اصولاً 50 تا 60 درصد از دارایی را صرف سرمایهگذاری در کسب و کارهای نوپا می‌کنند و مابقی در سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمد ثابت سرمایهگذاری می‌کنند. این صندوق‌ها روی یک یا چند پروژه نوپا سرمایهگذاری می‌کنند تا میزان ریسک پذیری سرمایهگذاری را کنترل کنند به همین دلیل معمولاً میزان سوددهی این صندوق‌ها متوسط و یا بالاست.
یکی از مزایای مهم این صندوق‌ها حمایت از بازار رو به پیشرفت شرکت‌های کامپیوتری است.
سرمایهگذاری در این صندوق‌ها کمک به آسان‌تر شدن و فراهم ساختن فضای بیشتر در اقتصاد برای این کسب و کارها در جامعه است.
صندوق سرمایهگذاری اختصاصی بازارگردان
پیش از آشنایی با این صندوق لازم است بدانیم بازارگردان کیست؟ بازارگردان افراد یا شرکت‌هایی هستند که با هدف کسب سود اقدام به خرید و فروش دارایی‌های مالی (اوراق بهادار) می‌کنند.
طرف حساب این صندوق‌ها اغلب حقوقی‌های بازار هستند که مقداری از سهامشان در اختیار بازارگردان است و بازارگردان با هدف کسب سود برای این شرکت‌ها و همچنین متعادل نگه داشتن بازار سهام و جلوگیری از صف‌های هیجانی خرید و فروش عمل می‌کند.
این صندوق‌ها توسط تمام زیرگروه‌های یک سهم مشخص ایجاد و اداره می‌شود، بدین منظور که با بازارگردانی سهام این شرکت‌ها، ارزش سهام آنها را حفظ می‌کند تا سودجویان نتوانند در تغییر ارزش ذاتی سهام دخالت داشته باشند. این صندوق‌ها با هدف سوددهی ایجاد نمی‌شوند اما نتیجه‌ای که به دنبال دارند، سوددهی سهام شرکت‌های حاضر در صندوق خواهد بود. این شرکت‌ها در نهایت برای حقوقی‌های بازار هم مزایایی خواهند داشت که مهم‌ترین آن حفظ ارزش سهام در نوسانات بازار است. در این سود و کاهش نوسانات، حقیقی‌ها نیز شریک خواهند بود.
در حال حاضر 38 صندوق سرمایهگذاری اختصاصی بازارگردانی در کشور فعال هستند که مشتری آنها فقط شرکت‌های حقوقی هستند.
مزایای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس
کارشناس بازار سرمایه روش‌های سرمایهگذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه و چگونگی انتخاب سهام از بین ۷۰۰ نماد موجود در بورس را تشریح کرد.
به گزارش سرویس بورس مشرق، با توجه به این که امسال حدود ۸ میلیون سرمایهگذاری غیرمستقیم کد معاملاتی جدید در بورس اوراق بهادار حاضر شده‌اند و تعداد دارندگان کد معاملاتی بورسی در ایران به ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده، یعنی یک چهارم جمعیت ایران در بازار سرمایه حاضر شده‌اند و بازار سرمایه از یک بازار محدود به شرکت های حقوقی و تعداد اندکی افراد حقیقی به یک بازار فراگیر در اقتصاد ایران تبدیل شده است.
بورس در نیمه دوم سال چه سرنوشتی دارد؟
با توجه به این که عمده سهامداران جدید از دانش مالی کافی برخوردار نیستند و یا دارای مشاغلی هستند که فرصت رصد کردن بازار را به قدر کافی ندارند، به گفته کارشناسان باید افراد تازه وارد روش غیر مستقیم سهامداری را برگزینند تا ریسک آنها حداقل شده و در نوسان های بازار که جزء ذات بازار بورس است، دچار ضر ور زیان نشوند.
در این رابطه، سید فرهنگ حسینی، کارشناس بازار سرمایه معتقد است:
رونق بازار سرمایه در بیش از ۳۰ ماه اخیر، تعداد زیادی از افرادی که تجربه و دانش تخصصی کافی در حوزه سرمایهگذاری در بازار سرمایه را در اختیار نداشته‌اند، وارد این بازار شده‌اند. سوال اساسی این است که برای جلوگیری و کاهش ریسک‌هایی که سرمایه گذاران در دو ماه اخیر شاهد بودند، چه راهکارها و ابزارهایی برای ورود بهینه سرمایه گذاران تازه وارد به بورس وجود دارد.
نحوه سرمایهگذاری سرمایه‌گذاران تازه وارد به بازار سرمایه که بیش از ۷۰۰ نماد قابل معامله با وِیژگی‌های مختلف و متفاوت وجود دارد، اهمیت ویژه‌ای دارد. در غیاب فعالیت موثر مشاوران سرمایهگذاری، شاهد نقش گسترده شبکه های اجتماعی از جمله کانال‌های تلگرامی در هدایت پول تازه واردها به سهام های مورد نظر خود بوده‌ایم. موضوعی که سبب شکل گیری حباب قیمتی در بسیاری از نمادها شد و در اصلاح اخیر بازار، قیمت بسیاری از این نمادها نصف و حتی یک سوم شدند.
این در حالی است که تصمیم گیری در مورد خرید و فروش سهام یک سرمایهگذاری غیرمستقیم حرفه تخصصی محسوب می‌شود و نیازمند دانش مالی و تبحر در آن بوده و فعالیت به عنوان معامله گر یا تحلیلگر در بازار سرمایه نیازمند قبولی در مدارک حرفه‌ای است. مدارکی که تعداد دارندگان آن بسته به نوع مدرک بین چند صد تا چند هزار نفر است.
این موضوع نشان دهنده پیچیدگی های این بازار به لحاظ تحلیل صورت های مالی، تحلیل اطلاعات تاریخی، اطلاع از اخبار و ارزیابی اقتصاد کلان داخلی و بین المللی و تحلیل ریزساختارهای بازار است یا به عبارت ساده‌تر ترکیبی از تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و تحلیل شرایط روانشناسی بازار و نمادها است.
افراد تازه وارد در این حوزه نیازمند کسب دانش کافی هستند و این موضوع بسته به توانایی ها و تخصص فرد نیازمند صرف زمان قابل توجهی است. لذا ورود مستقیم در انتخاب سهام می‌توان تصمیمی پرریسک به شمار آید و علاوه بر امکان انتخاب سهام نامناسب به لحاظ رشد قیمتی، نقدشوندگی پایینی نیز برای سرمایهگذاری غیرمستقیم سهامداران آن سهم داشته باشد، بدان معنی که اگر سهامدار تصمیم به فروش سهامی بگیرد، امکان فروش آن سهم به دلیل نبود خریدار وجود نخواهد داشت، لذا موکدا به این دسته از سرمایه‌گذاران توصیه می شود که از طریق غیرمستقیم وارد بازار شوند و در صورتی که در طول زمان تخصص کافی را کسب نمودند، اقدام به سرمایهگذاری کنند.
چگونه سرمایهگذاری غیرمستقیم انجام دهیم؟
سرمایهگذاری غیرمستقیم در سهام از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری سهام امکان پذیر است. لیست صندوق های سرمایه گذاری مشترک سهامی در سایت فیپیران به نشانی http://www.fipiran.com مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران متعلق به سازمان بورس اوراق بهادار منتشر شده است.
عملکرد کلیه صندوق ها در دوره‌های زمانی مختلف قابل بررسی و ارزیابی است. افراد می‌توانند بسته به سرمایه خود چند صندوق را که عملکرد مناسبی در کوتاه مدت و بلندمدت داشته‌اند، انتخاب کنند. عملکرد بلندمدت در انتخاب صندوق های مناسب اهمیت بالایی دارد.
در عین حال توصیه می شود که بین ۳ تا ۷ صندوق با بازده بیشتر از شاخص کل را انتخاب نمایند. در حال حاضر ۹ صندوق در شش ماهه بازده بهتر از شاخص و ۱۲ صندوق در دوره یکسال بازده بیش از شاخص داشته‌اند.
این صندوق ها با استفاده از مدیران متخصص خود اقدام به خرید و فروش سهام در چارچوب مقررات بازار سرمایه می نمایند. بدین ترتیب سبد سهام متنوع و با انتخاب حرفه ای در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌گیرد. موضوعی که با انتخاب صندوق‌های با بازده بالاتر در دوره های زمانی کوتاه مدت و بلندمدت می‌تواند منجر به کاهش ریسک سرمایه گذاران در کنار کسب بازده مناسب و حتی بیشتر از شاخص نیز شود.
در عین حال این صندوق‌ها یک مزیت ویژه دارند. ماهیت صدور و ابطال بودن این صندوق ها این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم می سازد تا در هر زمان که مایل به خرید باشند، بدون توجه به عرضه و تقاضایی که برای آن صندوق وجود دارد به قیمت خالص ارزش روز دارایی ها اقدام به خرید کنند و در زمانی که می‌خواهند واحدهای خود را بفروشند، بدون نگرانی و دغدغه از صف فروش بتوانند واحدهای صندوق خود را با ابطال کردن واحدهای صندوق سرمایه گذاری، بفروش رسانده و وجه خود را ظرف چند روز کاری دریافت کنند.
در حالی که در دوره کاهش شاخص از بیش از ۲ میلیون واحد به سطح ۱.۵ میلیون واحد، شاهد صف فروش در حدود نیمی از سهام‌ها و عدم امکان نقدشوندگی آن نمادها بودیم، اما امکان نقدشوندگی این صندوق‌ها توسط سرمایه‌گذاران وجود داشته است.
فعالیت این صندوق ها در چارچوب مقررات و دستورالعمل‌های سازمان بورس بوده و ارزش روز دارایی‌های صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک به صورت روزانه براساس دستورالعمل سازمان بورس توسط مدیر صندوق محاسبه و به تایید متولی که نقش نظارتی بر رعایت مقررات صندوق‌های سرمایهگذاری دارد، تایید می‌شود.
همچنین اطلاعات مالی در سایت سرمایهگذاری غیرمستقیم صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک منتشر می‌شود و بازده آن ها توسط بورس یا نهاد دیگری تضمین نشده است، اما عملکرد آن ها عمدتا تحت تاثیر بازده شاخص و تصمیمات مدیران است.
همچنین بسیاری از صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک امکان صدور و ابطال آنلاین دارند و لذا نیاز به مراجعه‌های حضوری کاهش یافته است. در عین حال برای افراد تازه وارد در صورتی که صندوق سرمایه گذاری سهامی قابل معامله را خریداری می‌کنند، این نکته باید مد نظر قرار گیرد که این صندوق‌ها دارای ریسک قیمت هستند و در دوره رونق بازار بالاتر از خالص ارزش روز دارایی‌های شان معامله می‌شوند و در روزهای رکود بازار با قیمتی پایین‌تر از ارزش روز دارایی‌ها معامله می‌شوند که نشان دهنده ضعف بازارگردانی آن ها بوده و ریسک بیشتری را به سرمایه‌گذارانش وارد می‌سازند.
سرمایهگذاری غیرمستقیم بهترین شیوه برای تازه‌واردان به بورس
به گزارش خبرنگار اقصادی خبرگزاری تسنیم، سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار یادداشتی اظهار کرد: اگرچه 54 سال از زمان تصویب قانون بورس اوراق بهادار در کشورمان می گذرد، اما باید به این نکته توجه داشت که بخش زیادی از توسعه بازار سرمایه با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال 1384 و ابلاغ سیاست های کلی اصل 44 در این سال‌ها همراه بوده است.
بورس ایران در مقابل بورس‌های دنیا نوپا به حساب می‌آید، اما در طول همین مدت اندک فعالیت، از نظر تنوع ابزارها و نهادهای مالی و نیز از لحاظ حجم و گردش معاملات، رشد و توسعه قابل ملاحظه ای داشته است؛ بنابراین توصیه می شود سرمایه گذاران سرمایهگذاری غیرمستقیم در سرمایهگذاری فقط به معاملات خرید و فروش سهام بسنده نکنند و از همه قابلیت های معاملاتی این بازارها بهره ببرند.
در بخش زیادی از تاریخ 50 ساله بازار سرمایه، تنها ابزار معاملاتی بازار، معاملات سهام و حقدم تقدم شرکت ها – آن هم در قالب محدود - بوده که سیاست سرمایه گذاران تنها می توانست buy-and-hold-and sell تعریف شود اما اکنون ابزارهای مالی رشد قابل توجهی پیدا کرده است.
اکنون در مجموع دو بورس اوراق بهادار و دو بورس کالایی کشور حدود 40 ابزار و قرارداد وجود دارد که به سرمایه گذاران توصیه می شود از همه قابلیت‌های این ابزارها سرمایهگذاری غیرمستقیم استفاده کنند، چرا که سهامداران می توانند از بابت رشد و هم از افت قیمت‌ها به سود آوری برسند یا خود را در برابر نوسانات قیمت ها بیمه کنند. ابزارهای معاملاتی دو بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران شامل سهام، حق تقدم سهام، آتی و آتی سبد سهام، اختیار معامله سهام و فروش تعهدی است که بسیاری از آن ها همانند دنیا قابلیت معامله در بازارهای دو طرفه یا two-sided-market را به سرمایه گذاران می دهد.
بازارهای اوراق بهادار برای سرمایه گذارانی که محافظه کارتر هستند و تمایل به نرخ های سود بدون ریسک یا کم ریسک را دارند انواع ابزارهای درآمد ثابت یا fixe income شامل اوراق مرابحه و مرابحه عام، اسناد و اوراق خزانه، اوراق مشارکت، خرید دین، رهنی، وکالت و وکالت عام، اجاره، ساخت، منفعت، استصناع و گواهی سپرده را در جعبه ابزار مالی خود دارد، این ابزارها از حیث تنوع نسبت به سایر بازارهای مالی کشورهای اسلامی کم نظیر هستند.
در بورس‌های دنیا برای سرمایه‌گذارانی که فرصت زیادی برای آشنایی با بازار سرمایه را ندارند و به نوعی یا وقت، تجربه و دانش کافی را ندارند، شیوه سرمایهگذاری غیر مستقیم یا Indirect investment پیشنهاد می شود که در ایران نیز این موضوع در قابل قراردادهای شرکت های سبدگردانی یا صندوق های سرمایه گذاری مشترک دنبال می شود، سرمایه گذاران می توانند در انواع صندوق های سرمایه گذاری نظیر صندوق در سهام، درآمد ثابت، مختلط، املاک و مستغلات، کالایی، پروژه، جسورانه، خصوصی و اختصاصی سرمایه گذاری غیر مستقیم داشته باشند.
در بورس های کالایی که مخاطبین تخصصی‌تر را دنبال می کند نیز قراردادهای نقد، نسیه، سلف و کشف پرمیوم و ابزارهای گواهی سپرده کالایی، سلف استاندارد، اوراق حق امتیاز و اوراق ظرفیت نیز موجب شده این بورس ها دیگر بازارهایی مبتنی بر تحویل یا market-based delivery نباشند و به عنوان بزرگترین مرجع برای قیمت گذاری و معامله بسیاری از فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی تعریف شوند.
مخاطبین بسیار تخصصی نیز می توانند از معاملات همزمان در بازارهای نقد، آتی، اختیار معامله بر روی کالاها استفاده کنند که در این خصوص سال هاست استراتژی های معاملاتی زیادی توسط تحلیلگران مالی در دنیا نوشته شده است.
به نظر می رسد اکنون که 50 سال از فعالیت بازار سرمایه کشورمان می گذرد، فرصت مناسبی باشد تا هم سازمان بورس و همه ارکان زیرمجموعه اعم از بورس ها، مدیریت فناوری بورس، شرکت های کارگزاری، شرکت های ارائه دهنده خدمات نرم افزاری همانند OMS و شرکت های پردازش اطلاعات مالی به توسعه ابزارهای مالی به شکل جدی و متمایز نگاه کنند و همچنین سرمایه گذاران همه قابلیت های این ابزارها را بدانند و از آن استفاده کنند
اثرات مستقیم و غیرمستقیم سرمایه گذاری خارجی در ایران
بررسی تجارب موفق کشورها در بهره‌مندی از سرمایهگذاری خارجی در توسعه اقتصادی کشور حاکی از تاکید آنها بر بیشینه‌سازی اثرات مثبت غیرمسقیم سرمایهگذاری خارجی به ویژه اثرات سرریز فناوری به صنایع این کشورها است
به گزارش ایلنا، جهان اقتصاد نوشت: آثار سرمایهگذاری خارجی بر اقتصاد میزبان به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. تاثیر مستقیم شامل دسترسی بیشتر به منابع مالی، نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بیشتر، درآمد مالیاتی بیشتر و … می‌باشد. تاثیرات غیرمستقیم شامل سرریزها در بهره‌وری، انتقال فناوری و ظرفیت‌سازی، توسعه سرمایه‌انسانی، اثرات بیرونی پولی برای کسب‌وکارهای محلی، تشویق نوآوری و مسیرهای یادگیری جدید می‌شود. بررسی تجارب موفق کشورها در بهره‌مندی از سرمایهگذاری خارجی در توسعه اقتصادی کشور حاکی از تاکید آنها بر بیشینه‌سازی اثرات مثبت غیرمسقیم سرمایهگذاری خارجی به ویژه اثرات سرریز فناوری به صنایع این کشورها است.
۱- عملکرد کشور در جذب سرمایهگذاری خارجی؛ بررسی عملکرد سرمایهگذاری خارجی ایران در ارتباط با اثرات مستقیم سرمایهگذاری مستقیم خارجی حاکی از وجود شکاف فاحش میان پتانسیل جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی و عملکرد آن می‌باشد. بر اساس گزارش جهانی سرمایهگذاری که با استفاده از ۱۲ شاخص مختلف انجام شده، پتانسیل جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال ۲۰۰۹ در میان ۱۴۱ کشور ۵۳ و در مرتبه ای بهتر از هند، برزیل و ترکیه قرار می‌گیرد. این در حالی است که عملکرد سرمایهگذاری خارجی کشور در بین ۱۴۱ کشور مورد بررسی در این سال ۱۱۹ است و در بهترین حالت سهم ایران از جریان سالیانه سرمایهگذاری مستقیم خارجی جهان تنها حدود ۳/۰ درصد بوده است. روند متوسط سالیانه جذب سرمایهگذاری خارجی در ایران طی دهه گذشته قبل از دولت یازدهم، حدود ۲ میلیارد دلار بوده که از این میزان، ۷۵% در قالب ترتیبات قراردادی در بخش‌های انرژی شامل نفت و گاز بوده است. این در حالی است که طی همان دهه کشورهای رقیب منطقه‌ای، از جمله عربستان و ترکیه، به طور متوسط سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار جذب سرمایهگذاری خارجی داشته‌اند.
۲- عملکرد سرمایهگذاری خارجی بر انتقال فناوری؛ به لحاظ اثرات سرریز فناوری سوالات مطرح است که سرمایهگذاری خارجی در ایران به چه میزان منجر به انتقال توانمندی فناورانه شرکت‌های سرمایه‌پذیر داخلی شده است؟ در صورت ارتقاء توانمندی فناورانه ناشی از سرمایهگذاری خارجی در شرکت‌های سرمایه‌پذیر داخلی، آیا سرریز فناوری به صنایع کشور رخ داده است؟
پژوهش انجام شده در این حوزه نشان می‌دهد که در پاسخ به سوال اول، تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد که سرمایه گذاری خارجی در ایران منجر به ارتقاء توانمندی تکنولوژیک در سطح عملیات تولید شده است. اما توانمندی این شرکت‌ها در سطوح بالاتر شامل بهبود فرایند تولید و طراحی و توسعه محصول جدید شکل نگرفته است. به عبارت دیگر سطح توانمندی فناورانه۷ شرکت‌های سرمایه‌پذیر در ایران، در حدی است که ارزش افزوده بالایی را در سطح صنعت ایجاد نمی‌کند و عموما این شرکت ها توانمندی مونتاژ و تولید را کسب کرده‌اند. لذا شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی که عموما در جستجوی بازار به ایران وارد شده‌اند، اکثرا مزایای اولیه FDI شامل تامین منابع مالی را برای کشور به همراه داشته‌اند ولی در غیاب سیاست‌های فعال دولت، دیگر مزایای بالقوه FDI شامل انتقال فناوری، ایجاد پیوند با اقتصاد محلی و در نهایت، ایجاد ارزش افزوده بالاتر برای صنایع کشور رخ نمی‌دهد.
۳- توصیه‌هایی برای ایران؛ بررسی شرایط پساتحریم در ایران حاکی از رفت و آمدهای گسترده هیات‌های اروپایی، آسیایی و عربی برای سرمایهگذاری در ایران است. هرچند اقبال سرمایه‌گذاران خارجی به ایران در شرایط پساتحریم هنوز محدود است، اما این موضوع نباید به ایجاد محدودیت برای این رفت‌وآمدها و جدی نگرفتن مذاکرات دولت و بخش خصوصی با طرف‌های خارجی منجر شود. لذا با توجه به فرصت تاریخی به وجود آمده و در نظر داشتن رقابت تنگانگ منطقه‌ای برای جذب سرمایه‌های بین‌المللی، تشویق شرکت‌های خارجی برای اقدام به سرمایهگذاری در کشور نیازمند سیاست فعالانه و اقدامات جدی از سوی دستگاه‌های مسئول است. برخی از این سیاست‌ها با توجه به توصیه‌های مطرح شده در بخش اول این مقاله شامل موارد زیر می‌شود.
تمرکز بر سیاست‌های بازاریابی فعال و وجهه سازی: یکی از اولویت‌های کلیدی اطلاع‌رسانی لازم به هیات‌های مراجعه کننده در ارتباط با بخش‌های صنعتی اولویت‌دار کشور و بنگاه‌های داخلی موفق در این بخش‌ها می‌باشد تا زمینه‌های لازم برای شکل‌گیری سرمایهگذاری مشترک- به ویژه در صنایع کارخانه‌ای کشور مانند خودروسازی که در مرحله میانی صنعتی شدن هستند- ایجاد شود. این نکته قابل توجه است که در بخش‌های منتخب و با تکنولوژی‌های خاص که توان‌مندی‌های بنگاه‌های محلی محدود است، تشویق سرمایهگذاری بکر یا جدید توصیه می‌شود. در این چارچوب مناسب است تدابیر لازم برای ایجاد رقابت میان شرکت‌های خارجی و همچنین جلوگیری از رقابت مخرب میان شرکت‌های داخلی اندیشیده شود.
لزوم تدوین بسته‌های تشویقی سرمایهگذاری مشترک با در نظر داشتن الزامات عملکردی: همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، یکی از سیاست‌های کلیدی در تجارب کشورهای موفق (عمدتا کشورهای شرق آسیا) در بهره‌مندی از مزایای بالقوه سرمایهگذاری خارجی شامل سرریز‌های مثبت از قبیل اشتغال، آموزش نیروهای محلی، پیوند بنگاه‌های محلی با شرکت‌های چندملیتی، اهداف صادراتی و انتقال فناوری مشاهده می‌شود “تشویق شکل‌گیری شرکت‌های مشترک با در نظر داشتن الزامات عملکردی” به ویژه صادرات و ارتقای محتوای داخلی است. الزامات محتوای داخلی برای صنایع کارخانه‌ای کشور می‌تواند موجب ارتقاء توانمندی فناوارنه بنگاه‌های داخلی و سطح توسعه صنعتی به مراحل بالاتر ارزش افزوده شود.
تدوین بسته‌های آموزشی و توان‌مندسازی ارتقاء آمادگی شرکت‌های محلی برای رقابت یا تعامل با شرکت‌های چندملیتی: با توجه به محدود بودن ظرفیت جذب بنگاه‌های داخلی برای بهره‌مندی از مزایای سرمایهگذاری مشترک، ضروری است آمادگی‌های لازم شامل توان‌مندی‌های سازمانی(از جمله مدیریتی، حقوقی، مذاکراتی و استانداردهای تولیدی)، فناورانه (از جمله انجام تحقیق وتوسعه درون شرکتی، یادگیری فناوری از شریک خارجی) و ارتقاء کیفی زنجیره تامین داخلی؛کسب شود. در این چارچوب دستگاه‌های اجرایی مرتبط در مجموعه وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌توانند بسته‌های آموزشی هدف‌مند برای شکل‌گیری این آمادگی‌ها را بویژه در بنگاه‌های منتخب داخلی دارای پتانسیل‌های اولیه- سازماندهی و اجرا کنند.
دکتر علی سلیم، سرپرست گروه پژوهش‌های فناوری و نوآوری موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
ابزارهای جدید سرمایهگذاری غیرمستقیم در راه بازار سرمایه
سرپرست مدیریت نظارت بر نهادهای مالی گفت: طرح‌های مربوط به ایجاد برخی از ابزارهای سرمایهگذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه آماده شده است که پس از تکمیل، قابلیت اجرایی خواهد داشت.
فرهنگ اقتصاد _ «رضا نوحی» به اهداف روشن قانون بازار اوراق بهادار اشاره کرد و افزود: حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران، ساماندهی، حفظ و توسعه بازاری شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار از جمله اهداف قانون بازار اوراق است و برنامه‌ها در مسیر اجرایی شدن، بیش از پیش در اولویت کارها قرار دارند.
وی گفت: تغییر ساختارها، کارکردها و فناوری‌های بازار سرمایه با سرعت بسیاری در حال انجام است و شرایط کنونی بازار را نمی‌توان با سال‌های گذشته مورد مقایسه قرار داد زیرا تغییرات یاد شده نیازمند اصلاحات و به روزرسانی در فرایندهای اجرایی و نظارتی است.
نوحی توسعه سرمایهگذاری غیرمستقیم را بسیار مهم دانست و گفت: طرح‌های مربوط به ایجاد برخی از ابزارهای سرمایهگذاری غیرمستقیم، تهیه شده است که به زودی از فعالان بازار در ارتباط با آن نظرسنجی می‌شود و پس از تکمیل، قابلیت اجرایی خواهد داشت.
سرپرست مدیریت نظارت بر نهادهای مالی با بیان اینکه صرف ایجاد ابزارهای سرمایهگذاری، استفاده از ظرفیت‌های فناورانه گریزناپذیر است، اظهار داشت: برخی از مستندات یا مراحلی که سرمایه‌گذاران جهت سرمایهگذاری انجام می‌دهند با ساده‌سازی فرایندها و حذف اخذ مدارک یا تاییدیه‌های مضاعف قابل دسترسی است.
وی اظهار کرد: ورود سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه از طریق سرمایهگذاری غیرمستقیم (از طریق سبدهای اختصاصی یا انواع صندوق‌های سرمایهگذاری) باید به سهولت سرمایهگذاری مستقیم صورت گیرد.
سرپرست مدیریت نظارت بر نهادهای مالی درباره درخواست‌های مجوز تاسیس انواع نهادهای مالی، به تفاوت نهادهای مالی نسبت به دیگر شرکت‌ها پرداخت و گفت: فعالیت نهادهای مالی، بسیار تخصصی است که نحوه فعالیت آنها طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد. به همین منظور در تاسیس این نهادها شرایطی برای حداقل سرمایه، موسسان، اعضای هیئت مدیره در نظر گرفته شده است تا متقاضیان با احراز شرایط مذکور، مجاز به ارایه درخواست باشند.
وی ضمن اشاره به فرایندهای اجرایی مرتبط با نهادهای مالی در حوزه‌هایی مانند بررسی درخواست‌های تاسیس، درخواست‌های افزایش سرمایه، ثبت صورت جلسه مجامع و غیره، از برنامه بازبینی مدیریت نظارت بر نهادهای مالی خبر داد و افزود: با پیاده سازی برنامه‌های اصلاحی، انجام امور یاد شده با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد.
سرپرست مدیریت نظارت بر نهادهای مالی افزود: رویکرد حاضر، کمک به نهادهای مالی به منظور تقویت جایگاه‌های خود از طریق احراز اطمینان نسبت به پیاده‌سازی اصول و ابزارهای کنترل داخلی مناسب است که این امر نیازمند نظارت مستمر و بازرسی‌های کاربردی و متمرکز، به منظور پیشگیری از تخلفات و افزایش اعتماد به بازار سرمایه است.
در چند روز گذشته «مجید عشقی» رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به رفع انحصار و تسهیل صدور مجوز تاسیس کارگزاری و نهادهای مالی بازار سرمایه، اعلام‌کرد: با ایجاد رقابت در این صنعت شاهد انگیزه‌های خلاقانه بیشتر، ارتقای کیفیت و ارائه خدمات بهتر به مشتریان خواهیم بود.
دیدگاه شما