ارزش گذاری اختیار معامله

اگر قیمت کالا تا زمان سررسید مطابق با پیش‌بینی خریدار اوراق تغییر کند، وی می‌تواند از اختیار معامله خود استفاده کرده و از تفاوت قیمت‌ها سود کسب کند. اگر خریدار اوراق از معامله صرف نظر کند، قیمتی که برای خرید اوراق پرداخت کرده است، ضرر وی و سود طرف مقابل خواهد بود.شاید تعریف کلی اوراق اختیار کمی مبهم به نظر برسد. اما جای نگرانی نیست. در ادامه انواع این اوراق را با مثال‌هایی ساده بیشتر توضیح می‌دهیم.

قراردادهای اختیار معامله ETF چیست ؟

اختیار معامله یاOption ، قراردادی میان خریدار و فروشنده است و به صورتی نوشته می‌شود که دو طرف توافق می‌کنند در آینده معامله مشخصی را انجام دهند.

به گزارش بیداربورس خریدار در ازای پرداخت مبلغ مشخصی، حق خرید یا فروش دارایی ثبت شده در قرارداد را با قیمت مشخص شده در قرارداد و در زمان تعیین شده به دست می‌آورد. فروشنده هم حق خرید یا فروش دارایی مذکور را به خریدار می‌دهد. حال ممکن است در زمان مشخص شده خریدار دارایی مورد نظر را خرید و فروش نکند، در این حالت دارایی مذکور در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست خواهد داد.

شاید برایتان جالب باشد

ما در زندگی روزمره از این مفهوم بسیار استفاده می‌کنیم؛ در واقع مفهوم اصلی اختیار معامله این است که در ارزش گذاری اختیار معامله زمان حال، ابهامات آینده را پیش‌بینی‌کرده و آن‌ها را ارزش‌گذاری کنیم.

از قضیه تالس تا اختیار معامله

شاید بتوان گفت تالس ( فیلسوف اهل میلیتوس) اولین کسی است که از اختیار معامله استفاده کرده است. شهر میلیتوس در غرب ترکیه امروز درختان زیتون فراوانی داشت و کشت زیتون و روغن کشی از آن از شغل‌های رایج آن روزگار بوده است. به دلیل تغییرات محیطی و آب و هوا تولید محصول زیتون هر ساله متغیر بود تولیدکنندگان زیتون در یک سال سود بسیار خوبی کسب می‌کردند و سال بعد ضرر می‌دیدند.

تالس با صاحبان دستگاه‌های روغن‌کشی قرارداد جالبی بست. محصولات زیتون در فصل بهار برداشت می‌شدند، تالس در فصل زمستان در ازای پرداخت مبلغی، دستگاه‌های روغن‌کشی را برای فصل بهار اجاره کرد با این شرط که اگر دستگاه‌ها را نخواستم مبلغ اجاره برای خود صاحبان دستگاه‌ها باشد و تالس ادعایی بابت آن نداشته باشد.

سال بعد که زیتون‌ها بسیار زیاد بودند، تالس دستگاه‌ها را با همان مبلغ توافق شده اجاره کرد و دوباره آنها را در اختیار صاحبان دستگاه‌ها و سایر افراد قرار داد و از این راه ارزش گذاری اختیار معامله سود زیادی به دست آورد. در واقع در این معامله، یک اختیار مورد توافق قرار گرفت. تالس چون بهای اجاره را از پیش پرداخت کرده بود این اختیار را داشت که از دستگاه‌ها استفاده کند یا نکند، دقت کنید که الزام و تعهدی نداشت، صاحبان دستگاهها هم تعهد داده بودند که اگر تالس بخواهد از دستگاه‌ها استفاده کند باید با همان قیمت از قبل تعیین شده موافق باشند.

انواع اختیار معامله

· اختیار خرید : این نوع اختیار به خریدار این حق را می‌دهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند.

· اختیار فروش : این نوع اختیار به خریدار این حق را می‌دهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد.

انواع سبک اعمال اختیار معامله

· اختیار معامله اروپایی: در اختیار معامله اروپایی، خریدار قبل از سررسید نمی‌تواند از اختیار خود استفاده کند.

· اختیار معامله آمریکایی : خریدار در طول زمان مشخص شده، اگر احساس کند که با استفاده از ارزش گذاری اختیار معامله حق اختیار خود می‌تواند سود بیشتری به دست آورد، از اختیار خود استفاده می‌کند و نیاز نیست حتما زمان تعیین شده به پایان برسد.

مزایای قرارداد اختیار معامله

· زمان بخرید : با توجه به بازه زمانی در نظر گرفته شده، سرمایه‌گذار یا همان خریدار فرصت دارد که برای تصمیم‌گیری مناسب زمان بخرد.

· ریسک معامله را کاهش دهید: با پیش‌بینی اتفاقات آینده، ابهام را به حداقل رسانده و به میزان ریسک پذیرفته‌شده ارزشگذاری کنیم.

· درآمد کسب کنید: سرمایه‌گذار می‌تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند. فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه‌گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد، یکی از ساده‌ترین راهبردهای معاملاتی است.

· با نقدینگی کمتر سود بیشتر کسب کنید: آورده اولیه خریدار همان مبلغ اختیار معامله است، اما در صورتی که خریدار سود کند، ارزش سود وی چندین برابر آورده اولیه خواهد بود و اگر ضرر کند فقط به میزان آورده اولیه زیان خواهد دید.

منظور از گروه اختیار معامله و کلاس اختیار معامله چیست؟

· گروه اختیار معامله: همۀ قراردادهای اختیار معامله خرید و فروش مبتنی بر یک سهم پایه است.

· کلاس اختیار معامله: مجموعۀ قراردادهای اختیار معاملۀ یک گروه اختیار معامله که از یک نوع (خرید یا فروش) هستند.

قرارداد اختیار معامله چه تفاوت و تشابهی با قرارداد آتی دارد؟

قراردادهای آتی و اختیار معامله، با توجه به اینکه هر دو نوعی اهرم برای سفته بازان ایجاد می‌کنند، ابزارهای مشــابهی به شمار می‌روند.

· در قراردادهای آتی زیان بالقوه ســفته‌باز در مقایسه با سود احتمالی آن بیشتر اســت اما در اختیار معامله بدون توجه به اینکه میزان کاهش قیمت دارایی پایه چقدر اســت، ضرر خریدار به طور ثابت و برابر با مبلغ پرداختی برای خرید اختیار است.

· در قرارداد آتی طرفین متعهد به اجرای قرارداد هستند اما در قرارداد اختیار معامله، یک طرف متعهد و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرای قرارداد است.

نماد قرارداد اختیار معامله سهام در بورس

حرف ض+ حداکثر ۴ حرف اول نماد سهم پایه در بازار نقد + عددی سه رقمی به عنوان شمارنده

به عنوان مثال نماد قرارداد اختیار معامله شرکت ایران خودرو به صورت: ” ض+خود+۰۰۱ ” تعریف می‌شود.

شرح

حداکثر مبلغ کارمزد بر اساس ارزش معامله هر قرارداد

خرید

فروش

جمع

کارمزد کارگزاران

۰۰۰۸/۰

۰۰۰۸/۰

۰۰۱۶/۰

کارمزد بورس و فرابورس

۰

۰

۰

کارمزد سپرده گذاری

۰

۰

۰

کارمزد مدیریت فناوری

۰

۰

۰

حق نظارت سازمان

۰

۰

۰

سقف کارمزد شرکت سپرده گذاری مرکزی از محل تسویه نقدی یا فیزیکی در پایان دوره قرارداد ۰۰۵/۰ ارزش قرارداد بر حسب تسویه آخرین روز معاملاتی خواهد بود

مثال :

فرض کنید سرمایه‌گذار با پرداخت ۵۰۰۰ ریال اختیار خرید ۱۰ هزار سهم شرکت ایران خودرو با قیمت توافقی ۳۳۰۰ ریال با سررسید شش ماهه خریداری می‌کند. با رشد گروه خودرویی قیمت هرسهم خودرو در سررسید به ۴۰۰۰ ریال میرسد. در این صورت خریدار اختیار بااعمال اختیار خود مبلغ ۷۰۰۰۰۰۰=(۱۰۰۰۰*(۳۳۰۰-۴۰۰۰)) ریال سود در مقابل پرداخت ۵۰۰۰ ریال دریافت و فروشنده اختیار با دریافت مبلغ ۵۰۰۰ ریال متحمل زیان ۷۰۰۰۰۰۰ ریالی می‌شود.

آغاز معاملات اولین قراردادهای اختیار معامله ETF در بازار سرمایه

بازار مشتقه فرابورس از شنبه ۲۰ آذر، میزبان معاملات قراردادهای یک‌ساله اختیار خرید و فروش روی واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) بود؛ تا پیش از این تنها قراردادهای اختیار معامله تک سهم و با سررسیدهای شش‌ماهه در این بازار معامله میشد.

ETF سهمی با توجه به این موضوع که سبدی از دارایی تحت مدیریت افراد حرفه‌ای است و نیز واحدهای ETF در بازار از نقدشوندگی بالا و معاملات بی‌وقفه‌ای برخوردارند با داشتن مزیت‌هایی افزون بر تک سهم دارایی پایه، رویکرد جذابی برای معاملات قراردادهای اختیار به شمار می‌رود.

نکته : خرید اوراق اختیار معامله واحدهای ETF مشروط به تملک واحدهای ETF نخواهد بود و هر شخصی که کد معاملات مشتقات را داشته باشد قادر به خرید این اوراق خواهد بود، بنابراین اشخاص پس از آشنایی و کسب آموزش‌های لازم در زمینه ریسک‌های معاملات اوراق مشتقه، می‌توانند به معامله این اوراق اقدام کنند.

تفاوت قراردادهای اختیار معامله ETF و اختیار معاملات تک سهم

تفاوت اساسی قراردادهای اختیار معامله ETF و اختیار معاملات تک سهم در تفاوت‌های میان این دو دارایی پایه است و زمانی که دارایی پایه موضوع قرارداد اختیار معامله، واحدهای ETF تعیین شده باشد، نوسانات قیمتی واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری با توجه به شرایط کلی بازار و نیز ارزش سبد دارایی تحت مدیریت صندوق مورد توجه است.

مزایای قراردادهای اختیار معامله ETF چیست؟

· نقدشوندگی بالا و معاملات بی‌وقفه

· همگرایی بیشتر بازدهی صندوق‌ها با شاخص(ابزاری برای پوشش ریسک)

· دوطرفه بودن بازار

نحوه اعمال قراردادهای اختیار معامله ETF

مطابق با رویه‌ای که در اعمال قراردادهای اختیار خرید و فروش سهام وجود داشت این قراردادها نیز به دو صورت نقدی و فیزیکی قابل اعمال هستند.

اعمال نقدی که به شرط توافق طرفین یعنی خریدار و فروشنده قرارداد و صرفا با توجه به در سود بودن قرارداد قابل انجام است، به شکل پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت واحدهای ETF در ارزش گذاری اختیار معامله روز اعمال خواهد بود و تسویه فیزیکی نیز به صورت انتقال واحدهای ETF انجام می‌شود.

نکته : این نوع قراردادها با توجه به تعهدی که برای دارنده موقعیت فروش ایجاد می‌کند، مشروط به توثیق وجه تضمین در سامانه معاملات است.

کتابخانه دیجیتال پروان

ارسال به دوستان

ایمیل دوست

نام شما

ایمیل شما

کد مقابل را وارد نمایید

این صفحه برای دوست شما با موفقیت ارسال شد.

1. اندازه گیری واقعی و ریسک خنثی در قیمت گذاری اختیار معامله

کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف - اندازه گیری واقعی و ریسک خنثی در قیمت گذاری اختیار معامله,Author: کبیر، پوریا Kabir, Poorya,Publisher: صنعتی شریف, 1393 http://library.sharif.ir/parvan/resource/400989/اندازه-گیری-واقعی-و-ریسک-خنثی-در-قیمت-گذاری-اختیار-معامله اندازه گیری واقعی و ریسک خنثی در قیمت گذاری اختیار معامله کبیر، پوریا Kabir, Poorya صنعتی شریف Farsi

اندازه گیری واقعی و ریسک خنثی در قیمت گذاری اختیار معامله

کبیر، پوریا Kabir, Poorya

1. شماره پایان نامه: 45768
2. کد دانشکده: 02
3. پديدآور: کبیر، پوریا
4. عنوان: اندازه گیری واقعی و ریسک خنثی در قیمت گذاری اختیار معامله.
5. نام دانشگاه/پژوهشگاه: صنعتی شریف
6. سال اخذ مدرك: 1393.
7. نام دانشکده: علوم ریاضی
8. مقطع: کارشناسی ارشد
9. گرایش: ریاضی کاربردی
10. توصیف ظاهری: 76ص.: جدول، نمودار، کتابنامه؛ چکیده به فارسی و انگلیسی
11. توصیفگر: اوراق اختیار معامله Options
12. توصیفگر: اندازه احتمال خطرپذیری خنثی Risk Neutral Measure
13. توصیفگر: اندازه احتمال واقعی Real Measure
14. توصیفگر: قضیه اساسی قیمت گذاری دارایی ها Fundamental Theorem of Asset Pricing
15. توصیفگر: قضیه بازیابی Recovery Theorem
16. استاد راهنما. علیشاهی، کسری
17. استاد راهنمای همکار. بهرام گیری، محسن

فهرست محتوای دیجیتالی

کاربر گرامی، توجه داشته باشید که امکان دانلود محتوای کتاب برای شما امکان‌پذیر است، ولی برای فعال شدن این قابلیت و امکان‌پذیر شدن مشاهده فایلهای دانلود شده بصورت آفلاین، می بایست نرم‌افزار مورد نیاز را از اینجا دانلود کرده و پس از نصب نرم‌افزار بر روی رایانه خود، آنرا برای انجام شدن تنظیمات اولیه، اجرا کنید.
کاربر گرامی، در نظر داشته باشید که وقتی برنامه مذکور را برای اولین بار اجرا می کنید، نرم‌افزار تلاش خواهد کرد که به سرور کتابخانه دیجیتال وصل شده و امکان دانلود شما را فعال کند. بنابراین، در زمان اولین اجرا، ارتباط اینترنتی شما باید برقرار باشد.

آموزش مدرن و کاربردی اختیارمعامله (آپشن)

ریسکاو استارتاپی با مشارکت پیشگامان دنیای مالی است که روایتی تازه از بازار مشتقه را ارائه میکند.دوره آموزشی مدرن و کاربردی اختیار معامله (به همراه یک ماه کارآموزی تحت نظر مستقیم مدرس دوره) توسط استارتاپ ریسکاو با مشارکت پیشگامان دنیای مالی برگزار می شود.

توضیحات

این دوره توسط استارتاپ مشتقه ریسکاو با مشارکت پیشگامان دنیای مالی برگزار می شود.

شماره واتساپ پشتیبان ریسکاو: ۰۹۰۳۴۱۱۷۶۱۸

آموزش مدرن و کاربردی اختیارمعامله (آپشن):

بازار مشتقه بزرگترین بازار مالی جهان به ارزش هزار تریلیون دلار (چهارصدبرابر بازار کریپتوها) می باشد. دلیل توجه خیره کننده معامله گران امکان استفاده از اهرم، کسب سود در ریزش بازار و ابزارهای هج و اربیتراژ می باشد. در سالهای اخیر این بازارها در ایران هم توجه معامله گران را به خود جلب کرده است اما هنوز نوپا و آماده رشد می باشد.
ریسک و عدم اطمینان،یکی از امورجدانشدنی فعالیت های اقتصادی می باشد.در این راستا فعالان اقتصادی همواره بدنبال حدأقل سازی ریسک های خود هستند.متخصصان مالی در راستای پوشش ریسک و حل مشکل فوق الذکر ابزارهای جدیدی را ابداع کرده اند.یکی از این اختراع های بزرگ، ابزارهای مالی مشتقه می باشد.علت نامگذاری آن ها به ابزار مشتقه این است که ارزش آن ها از ارزش دارایی های دیگر،اوراق بهادار،نرخ بهره،کالاهای اساسی و شاخص اوراق بهادار منتج شده است.

در قراردادهای مشتقه،طرفین قرارداد می پذیرند که هریک کاری را که توافق شده در آینده و در زمان مشخصی انجام دهند.در این معاملات سرعت نقدشوندگی بالا بوده و در عین حال هزینه های کمتری را در بازار ایجاد میکنند. ابزار‌های مشتقه در انتقال ریسک بازار و کاهش هزینه‌های تأمین مالی نیز مؤثر هستند و همین امر، باعث افزایش بازده دارایی می‌شود.

با بکارگیری ابزار مشتقه یک اهرم شکل میگیرد بدین صورت که تغییر کوچکی در روند قیمت دارایی پایه میتواند تغییرات قابل توجهی در ارزش اوراق مشتقه ایجاد کند.ارزش گذاری اختیار معامله بعبارتی دیگر با بکارگیری اهرم در این معاملات سرمایه گذاران میتوانند با مبلغی چندین برابر سرمایه خود خرید و فروش کنند.در صورتی که ارزش اوراق مشتقه طبق انتظار افراد رشد کند، امکان دستیابی به سود را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. همان طور که گفته شد، با استفاده از ابزار‌های مشتقه می‌توان خطر دارایی پایه را پوشش داده و کم کرد. از طرف دیگر، در موقعیت‌هایی که ارزش مشتقات به اتفاق یا شرایط خاصی وابسته باشد، اختیاراتی برای طرفین ایجاد کرد.

از جمله آثار مثبت ابزار مشتقه می توان به نقدشوندگی بالا،استفاده از اهرم در معاملات،کاهش هزینه خطر و کاهش ریسک قیمت ها اشاره کرد.

اوراق اختیار معامله و کاربردهای آن

اوراق اختیار معامله به این دلیل که به معامله گر حق انتخاب می‌دهد، می‌تواند یکی از گزینه‌های جذاب بازار سرمایه باشد. شاید ملموس‌ترین مثال برای اوراق اختیار معامله همان پیش پرداخت‌ها باشد. فرض کنید قصد دارید برای تعطیلات نوروز یک هفته را در هتل دلخواه‌تان بگذرانید. اگر از قبل برای یکی از اتاق‌ها پیش پرداخت بدهید، حق استفاده از هتل را دریافت کرده‌اید و در تعطیلات، حتی اگر هتل در شلوغ‌ترین حالت ممکن باشد و هیچ اتاق خالی نداشته باشد، شما می‌توانید با خیال آسوده از اتاق خود استفاده کنید. اما اگر بنا به هر دلیلی نتوانید خود را به هتل برسانید، مبلغی که بعنوان پیش پرداخت هزینه کرده‌اید را از دست می‌دهید.

اوراق اختیار معامله نیز عملکرد مشابهی دارند. شما می‌توانید مبلغی را با انگیزه پوشش ریسک یا کسب سود برای خرید اوراق بهادار در بورس ایران پرداخت کنید و از شرایط اوراق بهره ببرید یا از اوراق چشم‌پوشی کنید که در این‌جا مبلغی که برای خرید اوراق پرداخت کرده‌اید، قابل بازگشت نیست. در ادامه معاملات این اوراق را مفصل‌تر توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.

اوراق اختیار معامله چیست؟

اوراق اختیار معامله یا option یکی از ابزارهای معاملاتی بورس کالا است. پس از یک کالای پایه برای قیمت‌گذاری استفاده می‌کند. یعنی می‌توان روی دارایی‌های متفاوتی مثل سهام، انواع کالاها، ارز و حتی نرخ بهره و وام بانکی اوراق اختیار صادر کرد.این اوراق، همانطور که از نام آن مشخص است، این اختیار را به دارنده اوراق می‌دهد که معامله را انجام دهد یا از آن صرف نظر کند. یعنی اگر اوراق اختیار معامله را بخرید، تا زمان سررسید می‌توانید معامله را با قیمتی که از پیش تعیین کرده‌اید،

انجام دهید و در صورت نوسان قیمت یا هر دلیل دیگری، از اختیار خود برای ارزش گذاری اختیار معامله عدم انجام معامله استفاده کنید. هم‌چنین در صورتی که از یک قرارداد اختیار خرید/فروش استفاده کنید، می‌توانید با ثبت یک قراداد اختیار فروش/خرید مشابه، موقعیت خود را ببندید و از بازار خارج شوید.ریسک این معاملات تنها مبلغی است که بابت معامله اوراق پرداخت می‌شود. زمانی که اوراق اختیار معامله خرید و فروش می‌شود، قیمت هر واحد کالای معامله‌ای برای تاریخ سررسید تعیین می‌شود.

اگر قیمت کالا تا زمان سررسید مطابق با پیش‌بینی خریدار اوراق تغییر کند، وی می‌تواند از اختیار معامله خود استفاده کرده و از ارزش گذاری اختیار معامله تفاوت قیمت‌ها سود کسب کند. اگر خریدار اوراق از معامله صرف نظر کند، قیمتی که برای خرید اوراق پرداخت کرده است، ضرر وی و سود طرف مقابل خواهد بود.شاید تعریف کلی اوراق اختیار کمی مبهم به نظر برسد. اما جای نگرانی نیست. در ادامه انواع این اوراق را با مثال‌هایی ساده بیشتر توضیح می‌دهیم.

انواع اوراق اختیار از نظر نوع قرارداد

اوراق اختیار معامله به طور کلی به دو نوع اوراق اختیار خرید و اوراق اختیار فروش تقسیم‌بندی می‌شود. هر یک از این اوراق می‌توانند خریداری یا فروخته ارزش گذاری اختیار معامله شوند. جهت اطلاع از نحوه صحیح خرید و فروش بورس کالا را از طریق این مقاله آموزش ببنید.

اوراق اختیار خرید(call option)

برای تعریف این اوراق از مفاهیم کلی و پیچیده صرف نظر می‌کنیم و آن را با یک مثال ساده در ارزش گذاری اختیار معامله بازار سهام توضیح می دهیم.فرض کنید سهام یک شرکت در حال حاضر با قیمت ۱۲۰۰ تومان معامله می‌شود. از طرفی شما پیش‌بینی کرده‌اید که قیمت سهم در ماه‌های آینده افزایش خواهد یافت. بنابراین در یک قرارداد اختیار خرید اروپایی، توافق می‌کنید که ۳ ماه دیگر، ۲۰۰۰ سهم از این شرکت را با قمیت هر سهم ۱۳۰۰ تومان بخرید و بابت اختیار خرید هر سهم ۵۰ تومان پرداخت کرده‌اید.

درنتیجه شما یک قرارداد اختیار خرید با سررسید ۳ ماهه و قیمت ۱۰۰ هزار تومان خریداری کرده‌اید.در زمان سررسید، اگر پیش‌بینی شما درست از آب دربیاید و قیمت هر سهم افزایش یابد، مثلا به ۱۴۰۰ تومان برسد، شما می‌توانید از اختیار خرید استفاده کنید و هر سهم را به قیمت توافق شده ۱۳۰۰ تومان خریده و به قمیت ۱۴۰۰ تومان در بازار بفروشید. در این‌جا شما به عنوان خریدار ۱۰۰ تومان به ازای هر سهم سود کرده‌اید که اگر قیمت خرید اوراق اختیار خرید را از آن کم کنیم، سود خالص شما برای هر سهم ۵۰ تومان و برای ۲۰۰۰ سهم ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود.

اما اگر قیمت هر سهم کاهش یابد، مثلا به ۱۰۰۰ تومان برسد، شما به عنوان خریدار می‌توانید از اختیار معامله خود صرف نظر کنید. چون منطقی نیست که سهم را با قمیت ۱۳۰۰ تومان بخرید و با قیمت ۱۰۰۰ تومان بفروشید. در اینجا ۱۰۰ هزار تومان پولی که بابت خرید اوراق اختیار خرید پرداخت کرده‌اید، ضرر شما و سود فروشنده خواهد بود.

اوراق اختیار فروش(put option)

اوراق اختیار فروش نیز عملکردی مشابه با اوراق اختیار خرید دارند. فرض کنید سهمی در حال حاضر با قیمت ۹۰۰ تومان در حال معامله بوده و پیش‌بینی شما برای این سهم، کاهش قیمت آن طی ۶ ماه آینده باشد. بنابراین در یک قرارداد اختیار فروش اروپایی با سررسید ۶ ماهه، توافق می‌کنید که ۲۰۰۰ سهم این شرکت را با قمیت هر سهم ۱۰۰۰ تومان بخرید و بابت اختیار فروش هر سهم ۴۰ تومان پرداخت کرده‌اید.

در زمان سررسید، اگر پیش‌بینی شما درست باشد و قیمت سهم کاهش یابد، مثلا به ۸۵۰ تومان برسد، شما می‌توانید ۲۰۰۰ سهم این شرکت را به قیمت ۸۵۰ تومان بخرید و بر اساس اختیار فروش خود، به قمیت ۱۰۰۰ تومان بفروشید. در نتیجه هر سهم ۱۵۰ تومان سود برای شما دارد که با کسر مبلغ اختیار فروش، سود خالص شما برای هر سهم ۱۱۰ تومان و برای ۲۰۰۰ سهم، ۲۲۰ هزار تومان خواهد بود.

اما اگر قیمت سهم افزایش یابد، مثلا به ۱۰۵۰ تومان برسد، شما می‌توانید از اختیار فروش خود صرف نظر کنید. زیرا خرید سهم با قمیت ۱۰۵۰ تومان و فروش در قمیت ۱۰۰۰ تومان عاقلانه نیست. در این‌جا ۸۰ هزار تومانی که برای خرید اوراق اختیار فروش پرداخت کرده‌اید ضرر شما و سود فروشنده خواهد بود.

انواع اوراق اختیار از نظر نحوه اعمال شرایط

• اروپایی: در اوراق اختیار معامله اروپایی، شما می‌توانید تنها در تاریخ سررسید اوراق را معامله کنید. یعنی اگر قرارداد اختیار شما سررسید ۳ ماهه دشته باشد و قیمت در اواسط ماه دوم به قمیت مورد نظر شما رسیده باشد، شما نمی‌توانید از قرارداد استفاده کنید و باید تا پایان ماه سوم صبر کنید.
• آمریکایی: در اوراق اختیار معامله آمریکایی شما می‌توانید در هر زمان، از زمان معامله اوراق تا زمان سررسید، از شرایط اوراق استفاده کنید.

مثلا اگر اوراق اختیار فروش با سررسید یکساله را خریده باشید و قیمت در ماه دهم به قیمت هدف شما رسیده باشد، می‌توانید در همان ماه دهم از شرایط اوراق استفاده کنید و نیازی ارزش گذاری اختیار معامله نیست تا پایان سال صبر کنید.

انواع قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله بر اساس دارایی پایه به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه این قراردادها را با هم بررسی می‌کنیم.

اختیار معامله سهام

نوعی قرارداد است که در آن اختیار معامله روی سهم‌ها اعمال می‌شود. این نوع اختیار معامله می‌تواند روی سهم‌های مختلف بورسی و فرابورسی اجرا شود.

اختیار معامله شاخص

در این حالت، اختیار معامله روی شاخص اعمال می‌شود. یعنی پیش‌بینی‌ها در مورد تغییرات شاخص خواهد بود. این نوع قرارداد بیشتر در بازار سرمایه آمریکا استفاده می‌شود.

اختیار معامله اوراق قرضه

قراردادهای اختیاری است که روی اوراق قرضه منتشر می‌شوند. این قراردادها بیشتر در بازار فرابورس و برای اوراق قرضه دولتی استفاده می‌شوند.

اختیار معامله نرخ بهره

در این قراردادها، از نرخ بهره به عنوان دارایی پایه استفاده می‌شود و سود و زیان بر اساس تفاوت نرخ بهره موجود و نرخ بهره پیش‌بینی شده محاسبه می‌شود.

اختیار معامله ارزی

در این‌جا از ارزهای متفاوت به عنوان دارایی پایه قرارداد اختیار معامله استفاده می‌شود. این قرارداد بیشتر توسط شرکت‌ها برای پوشش ریسک تغییرات ارز استفاده می‌شود.

اختیار معامله کالا

در این معاملات از کالاهای خاصی مانند نفت، طلا، گندم و غیره استفاده می‌شود. در ایران از سکه و زعفران به عنوان کالا پایه اوراق اختیار کالا استفاده شده و تغییرات قیمت این کالاها مبنای سود و زیان قرار می‌گیرد.

اختیار معامله قرارداد آتی

این نوع قرارداد یکی از ابتکارات بازار سرمایه است که در آن قرارداد اختیار معامله روی قراردادهای آتی اعمال می‌شود. یعنی قرارداد آتی به عنوان دارایی پایه در نظر گرفته می‌شود. در این‌جا اگر از اختیار خرید/فروش استفاده کنید، در واقع اختیار ورود به یک موقعیت خرید/فروش در قرارداد آتی را با یک قیمت توافقی بدست خواهید آورد.

انواع دیگری از قراردادهای اختیار معامله نیز وجود دارند که در آن‌ها از آب، برق، آلودگی هوا و غیره به عنوان دارایی پایه استفاده می‌شود. مثلا ممکن است یک قرارداد اختیار معامله روی وضعیت جوی منتشر شود. شاید کمی عجیب بنظر برسد اما از آن‌جا که شرایط جوی روی فعالیت‌های اقتصادی تاثیر گذار است، می‌توان با انتشار اوراق اختیار بر روی آب وهوا به نوعی پوشش ریسک انجام داد و خود را در برابر بلایای طبیعی مانند سیل و طوفان و غیره بیمه کرد.

آیا قراردادهای اختیار همیشه سود ده هستند؟

همانطور که در مثال‌های بالا توضیح دادیم، اگر قیمت مطابق با انتظارات خریدار اوراق حرکت نکند، معاملات اختیار می‌تواند ضررده باشد. بنابراین تضمینی برای سودآوری وجود ندارد. بر همین اساس از ۳ اصطلاح برای نتیجه معاملات اوراق اختیار استفاده می‌شود:

• در سود: اصطلاح «در سود» یا «با قیمت» زمانی به کار می‌رود که خریدار اوراق با استفاده از شرایط اختیار معامله به سود رسیده باشد.
• بی‌تفاوت: اصطلاح «بی‌تفاوت» یا «بی‌قیمت» زمانی است که فرد خریدار با اعمال شرایط اختیار معامله نه به سود رسیده باشد و نه ضرر کرده باشد. در این‌جا تفاوتی بین قیمت جاری کالا و قیمت پیش‌بینی شده خریدار وجود ندارد. بنابراین سود یا ضرری نیز وجود نخواهد داشت.
• در زیان: اصطلاح «در زیان» یا «بی‌قیمت» نیز زمانی استفاده می‌شود که دارنده اوراق با استفاده از شرایط اختیار معامله به زیان برسد. اگر چه معمولا دارنده اوراق در زمان زیان، از اختیار معامله خود استفاده نمی‌کند.

نمادها در اوراق اختیار معامله

نام گذاری اوراق اختیار معامله بر اساس نام کالا و تاریخ سررسید آن است. به عنوان مثال نماد زعفران با سررسید دی ماه ۱۳۹۹ به صورت SAFDY99 نوشته می‌شود.

تعیین قیمت اختیار معامله (قسمت پنجم)

همان گونه که قبلا گفته شد قیمت اختیار معامله مبلغی است که در هنگام انعقاد قرارداد اختیار معامله، خریدار اختیار به فروشنده اختیار پرداخت می کند. اینکه این قیمت چه مقدار باشد بستگی به عرضه و تقاضای بازار دارد و معمولا مدل هایی برای تعیین این قیمت وجود دارد که مهم ترین آنها مدل بلک – شولز است.

صحبت در خصوص این مدل و نحوه محاسبه قیمت اختیار در حوصله این مطلب نمی گنجد و برای این محاسبه ماشین حساب های متعددی را می توانید با جست وجوی عبارت «black scholes calculator» یا فایل های اکسل آماده با جست وجوی عبارت «black scholes in Excel» را در اینترنت پیدا کنید که با دادن پارامترهای ساده ای نظیر قیمت نقدی کالا، قیمت اعمال، درصد بهره بدون ریسک، مدت زمان تا اعمال و درصد نوسان ضمنی به طور اتوماتیک ارزش قرارداد اختیار خرید یا فروش برای شما محاسبه می شود.

به عنوان مثال به طور تئوریک خرید زیر ارزش محاسبه شده برای یک قرارداد اختیار خرید یا فروش بالاتر از آن می تواند سودمند باشد. این نکته را مدنظر داشته باشید که این قیمت محاسبه شده می تواند با قیمت ارزش گذاری اختیار معامله های تابلو اختلافاتی داشته باشد که ناشی از عرضه و تقاضا و همچنین استراتژی های مختلفی است که خریداران و فروشندگان برای معاملات خود در نظر گرفته اند.

نکاتی که در مدل بلک - شولز فرض شده و باید رعایت شود به شرح زیر است:

1- رفتار قیمت سهام با مدل تابع لگاریتم نرمال تطابق داشته باشد.

2- هیچ گونه هزینه معاملاتی یا مالیاتی وجود نداشته باشد.

3- اختیار خرید مورد نظر در طول عمر خود سود پرداخت نمی کند. (این مورد برای محاسبات اختیار خرید سهام مهم است).

4- هیچ گونه فرصت آربیتراژی بدون ریسک وجود نداشته باشد.

5- معاملات در هر زمان امکان پذیر است.

6- سرمایه گذاران با نرخ یکسانی وام می گیرند یا وام می دهند.

7- نرخ بهره بدون ریسک همیشه ثابت باشد.

به طور کلی قیمت یک قرارداد اختیار از دو بخش عمده تشکیل شده است. اول ارزش ذاتی قرارداد و دوم ارزش زمانی قرارداد.

ارزش ذاتی تفاوت بین قیمت نقدی دارایی پایه با قیمت اعمال اختیار در زمان اعمال است. اگر این مقدار یک عدد مثبت باشد نشان دهنده این موضوع است که قرارداد اختیار «در سود» است. اگر قرارداد اختیار «بی تفاوت» باشد، ارزش ذاتی آن صفر و اگر «در زیان» باشد دارای ارزش ذاتی منفی است.

ارزش زمانی قرارداد ناشی از مدت زمانی است که تا سررسید اعمال باقی مانده و توسط عواملی همچون عرضه و تقاضا و درصد بهره بدون ریسک مشخص می شود. به طور کلی اگر ارزش ذاتی یک قرارداد را از قیمت اختیار کسر کنیم، باقیمانده برابر با ارزش زمانی قرارداد خواهد شد.

مشخص است ارزش زمانی با گذشت زمان و نزدیک شدن به سررسید کاهش می یابد و در روز سررسید قاعدتا باید به صفر برسد و قیمت اختیار صرفا برابر با ارزش ذاتی باشد. به طور مثال در نظر بگیرید که سکه نقدی در بازار با قیمت یک میلیون و150هزار تومان در حال معامله است.

حال اگر قرارداد خریدی با قیمت اعمال یک میلیون و 110 هزار تومان در بازار مورد معامله قرار گیرد، قیمت آن باید حداقل از 40 هزار تومان که ارزش ذاتی قرارداد است بالاتر باشد. هر مقدار از این مبلغ که بالاتر رود، نشان دهنده ارزش زمانی قرارداد است. البته ممکن است حتی از مبلغ 40 هزار تومان هم در بازار کمتر مورد معامله قرار گیرد که نشان دهنده این موضوع است که بازار انتظار دارد قیمت سکه در سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد.