فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟
به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا می‌شنویم. همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس، سهام شرکتهای بورسی خرید و فروش می‌شوند و شما با این معامله می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهت‌های زیاد، با یکدیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوتها به سرمایه‌گذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی می‌کند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوت‌‌هایش با بازار بورس را برایتان توضیح داده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.
منظور از فرابورس چیست؟
پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایه‌گذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایه‌گذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.
نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند و شما می‌توانید مانند بورس، سهام شرکتها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکتهای متقاضی امکان می‌دهد که با ورود سریع‌تر به بازار سرمایه، از مزایای شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهره‌مند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح داده‌ایم.
لازم است بدانید که شرکتهای حاضر در بورس به مراتب سخت‌تر و با نظارت بیشتری وارد این بازار می‌شوند. اما شرکتهایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، میتوانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد.
انواع بازارهای فرابورس کدامند؟
بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون می‌شویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایه‌گذاری در آن‌ها دارید، نظرتان را در کامنت‌‌های همین مطلب به اشتراک بگذارید).
بازار اول
شرکتهای بازار اول با سخت‌گیری بیشتری پذیرش می‌شوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکتهای پذیرفته شده در این بازار کمتر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آن‌ها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگی‌های شرکتهای موجود در این بازار به شرح زیر است:
- نباید زیان ساخته باشند
- حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد
- حداقل ۲۴ ماه از بهره‌برداری آن‌ها گذشته باشد
- مدیرعامل و هیئت مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار دوم
شرکتهای این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، میتوانند به بازار اول منتقل شوند. اما سخت‌گیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکتهای این بازار شرکتهای کوچک و نوپا و زیان‌ده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آن‌ها قرار دارد. ویژگی‌های شرکتهای بازار دوم به شرح زیر است:
- باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آن‌ها گذشته باشد
- هیچ‌گونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
- حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد
- میزان آخرین سرمایه ثبت شده مزیت‌های بازار فرابورس در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
- مدیرعامل و هیئت‌مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار پایه
شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکتها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکتهای کم‌ریسک به پرریسک دسته‌بندی شده‌اند. ویژگی‌های شرکتهای بازار پایه به شرح زیر است:
- نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
- شرکتهای بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
- شرکتهای بازار نارنجی شرکتهایی هستند که نام آن‌ها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
- در نهایت شرکتهایی که پذیرش آن‌ها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو می‌شود، در بازار قرمز قرار می‌گیرند
بازار سوم
شرکتهایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار می‌شوند، در این بازار قرار می‌گیرند. در این بازار شرکتهایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، میتوانند با پذیره‌نویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.
بازار ابزارهای نوین مالی
کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام‌ها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، می‌تواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:
- اوراق مشارکت
- گواهی سرمایه‌گذاری
- صکوک که ویژگی‌های مشخص دارند
- اوراق مشارکت رهنی
- صندوق‌های زمین و ساختمان
- گواهی‌های سپرده بانکی
- و…
بازار شرکت های کوچک (SME)
شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکتهای کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکتهای دانش‌بنیان را برای بهره‌برداری از مزایای مالی فراهم کرده است. در این شرکتها بیشتر عملکرد آتی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملیات مالی حال حاضر آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. حضور شرکتهای کوچک و تامین مالی آن‌ها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آن‌ها می‌شود.
پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا می‌دانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایه‌گذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوت‌های دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کرده‌ایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کرده‌ایم.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
با وجود شباهت‌های بازار بورس و فرابورس، تفاوت‌هایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوتها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا می‌توانید هوشمندانه‌تر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایه‌گذاری شوید.
- تقسیم‌بندی بازار: بازار بورس به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل می‌شود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
- پذیرش مزیت‌های بازار فرابورس شرکتها: شرایط پذیرش شرکتها در سازمان بورس سخت‌تر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام می‌شود. درحالیکه شرکتهای فرابورسی با شرایط آسان‌تر میتوانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهره‌مند شوند.
- ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
- مالیات در فرابورس: شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
- شفافیت قیمت‌ها: یکی از مزیت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمت‌ها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف می‌شود و مزیت‌های بازار فرابورس به همین دلیل از این عامل بی‌بهره است.
با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر و ضرر کمتر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.
خوب است بدانید که می‌توانید همین حالا بهترین راه سرمایه‌گذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایه‌گذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.
بازار خارج از بورس (OTC)
بازار خارج از بورس یا Over The Counter market، بازاری غیرمتمرکز است که در آن فعالان بازار سهام، کالاها، ارزها یا سایر ابزارها را مستقیماً بین دو طرف و بدون صرافی یا کارگزار مرکزی معامله می‌کنند. بازارهای فرابورس مکان فیزیکی ندارند و تجارت به صورت الکترونیکی انجام می‌شود، این بسیار متفاوت از سیستم بازار حراج است. به دلیل مقررات سخت، برقراری برخی الزامات دشوار در پذیرش و عدم توانایی برآوردن سلایق تمامی سرمایه‌گذاران از سوی بورس، بازارهای خارج از بورس با استقبال روز افزونی از جانب سرمایه‌گذاران و بنگاه‌های اقتصادی و مالی رو به رو شدند.
گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار، تنوع ابزارهای مالی و تعدد خدمات‌دهندگان بازار، نیاز به بازارهایی با تنوع و انعطاف‌پذیری بیشتر را در بازار خارج از بورس نمایان می‌کند. در کنار بازارهای نظام یافته همانند بورس، بازار خارج از بورس نقش به سزایی در تسهیل مبادلات اوراق بهادار و جذب سرمایه دارد. امکانات الکترونیکی، انجام این معاملات را در هر ساعتی از شبانه روز میسر ساخته است؛ به دلیل فقدان ضوابط محدودکننده در این بازار، شرکتها و موسساتی که بر عرضه اوراق بهادار خود مبادرت می‌ورزند، بسیار بیشتر از بازار بورس است. معاملات بازار خارج از بورس با ریسک زیادی همراه است؛ البته افراد از این ریسک زیاد استقبال می‌کنند، زیرا در قبال آن سود احتمالی زیادی نیز وجود خواهد داشت.
در دنیا سه نوع بازار خارج از بورس وجود دارد:
بازار معاملاتی سنتی: در این بازار معامله‌گران قیمت‌های خود را پیشنهاد می‌دهند و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن و یا سایت‌های اینترنتی اعلام می‌گردد. این‌گونه معاملات، معامله دو طرفه نامیده می‌شود، چرا که دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می‌شود، مطلع می‌گردند.
بازار معاملاتی الکترونیکی: این بازار از استاندارد کمتری برخوردار می‌باشد و فاقد قرارداد از پیش تعیین شده و معاملات مشتقه شفاف است.
بازار معاملاتی بهینه: بازار این‌گونه معاملات ترکیبی از دو بازار سنتی و الکتریکی است و معامله‌گران براساس آن‌ها به معاملات الکترونیکی می‌پردازند. معامله‌گران قیمت خرید و فروش خود را به اطلاع سرمایه‌گذاران بازار می‌رسانند. معامله‌گر در این معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می‌کند و نصف ریسک اعتباری (نوسانات منفی در قیمت) در بازار را متحمل می‌شود.
تفاوت‌های بورس و فرابورس
تفاوت بین بازار بورس و فرابورس بسیار مشهود است :
1) بورس یک نهاد یا سازمان معاملاتی است که بستری را برای خرید و فروش اوراق بهادار شرکتهای تجاری فراهم می‌کند. فرابورس یک بازار معاملاتی غیر متمرکز محسوب می‌شود که معامله‌گران در آن از طریق شبکه‌های ارتباطی مختلف نظیر اینترنت و تلفن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
2) قیمت اوراق بهادار در بازار فرابورس توسط معامله‌گران تعیین می‌شود، اما قیمت اوراق بهادار در بورس از طریق نیروی عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
3) شرکتهای کوچک که نمی‌توانند الزامات ورود به بورس را برآورده کنند، مزیت‌های بازار فرابورس معمولاً دارایی خود را وارد بازار فرابورس می‌کنند. اما کمپانی‌های تجاری بزرگ برای خرید و فروش سهام خود، از طریق بورس اقدام می‌کنند.
4) بورس دارای یک مکان فیزیکی است و معاملات در آن بر اساس روش مناقصه‌ای انجام می‌پذیرد؛ فرابورس عموماً مبتنی بر تماس‌های تلفنی و اینترنت اداره می‌شود.
5) ساعت کاری در بورس مشخص است، در صورتی که امکان معامله در بازار فرابورس در هر زمانی امکان‌پذیر است.
6) شفافیت مالی سهام شرکت در بازار بورس بیشتر از فرابورس است.
7) در بازار بورس فقط آن اوراق بهاداری که از نظر کیفیت و کمیت در حد استاندارد قرار دارند، معامله خواهند شد، اما قراردادهای معاملاتی در فرابورس بر اساس الزامات مورد نیاز معامله‌گران تنظیم می‌شوند.
مزایا و معایب استفاده از معاملات بازار خارج از بورس
- شرکتهای کوچک به علت آن که در لیست استاندارد بورس قرار ندارند، شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری‌های مزیت‌های بازار فرابورس بزرگ را ندارند. یکی از مزایایی که بازار معاملات خارج از بورس ایجاد می‌کند، فراهم کردن بستر معاملاتی برای این شرکتهای کوچک با نقدینگی کم است.
- روش معاملاتی مقرون به صرفه و اقتصادی، از جمله عواملی است که شرکتها را به انجام معاملات در این بازار علاقه‌مند می‌کند.
- عمومی بودن این معاملات، باعث نگرانی کمتر سرمایه‌گذاران می‌شود.
- فروشندگان متناسب با بودجه و استراتژی خود، میتوانند در عرضه اولیه و ثانویه سهام، فعالیت کنند.
- معاملات در این نوع بازارها، به سرمایه‌گذاران آزادی بیشتری برای انتخاب معاملات، مانند شرکت در بازارهای اولیه و ثانویه می‌دهند.
- سیستم معاملات OTC یک سیستم تجاری شفاف و بدون مشکل می‌باشد.
- ارتباط نزدیک بین دو گروه سرمایه‌گذار و فروشنده وجود دارد، به این صورت که اطلاعات موجود در بازار به صورت مستقیم و در زمان کمتری بین گروه در جریان است.
- بازار خارج از بورس بدون تمرکز است و نمی‌توان تمرکز آن را در یک نقطه دید. معاملات بازار OTC به صورت الکترونیکی و مستقیم بین دو طرف معامله صورت می‌گیرد.
- برای سرمایه‌گذاران و شرکتها، بازارهای خارج از بورس کارایی بیشتری در مقایسه با بازارهای متداول بورس دارند.
- سرمایه‌گذار و فروشنده به راحتی میتوانند در معاملات بزرگ شرکت کنند و نیاز به گذراندن دوره آموزشی یا کتاب و غیره ندارند.
ضرورت تشکیل بازارهای خارج از بورس
دلایل زیادی برای ضرورت تشکیل بازارهای خارج از بورس وجود دارد:
1) بازار خارج از بورس به صورت گسترده در سایر کشورها انجام می‌شود و ظرف مناسبی برای به‌کارگیری ابزارهای مالی است، ولی در ایران این امکانات به خوبی موجود نیست.
2) تشکیل این بازارها برای توسعه بازار مالی و رشد اقتصادی لازم است.
3) امکان معامله سایر اوراق بهادار و انعطاف‌پذیری هزینه معاملات در بازارهای خارج از بورس در مقایسه با بورس وجود دارد.
4) مقررات سخت و دست و پاگیر، برقراری الزامات پذیرشی دشوار از سوی بورس و انعطاف‌پذیری بازار خارج از بورس در این زمینه، محبوبیت بیشتری را برای این بازار به ارمغان داشته است.
5) عدم انعطاف‌پذیری بورس در برآورده نمودن تمامی نیازها و سلایق سرمایه‌گذاران وجود دارد.
6) لزوم ساماندهی و نظارت بازارهای خارج از بورس که به صورت غیررسمی و غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند.
7) بحران سرمایه‌گذاری در بازار اولیه کاهش می‌یابد.
8) روند ایجاد زیرساخت‌های لازم برای دستیابی به بازارهای الکترونیکی تسریع می‌یابد.
9) ضرورت جذب سرمایه‌های سرگردان به سرمایه‌گذاری، کاهش تورم، اصلاح ساختار اقتصادی و غیره از دیگر دلایل تشکیل این بازارهاست.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
شاید تا به حال این سوال برای شما بوجود آمده باشد که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ آیا برای فعالیت در فرابورس به کد معاملاتی جداگانه‌ایی نیاز است؟ و مزیت‌های بازار فرابورس یا سوالاتی از این دسته که برای تازه واردان بازارسرمایه ممکن است پیش آمده باشد. در این مقاله آموزشی که توسط تیم تولید محتوای آکادمی پارسیان بورس تهیه و تنظیم شده است به بررسی تفاوت‌های بورس و فرابورس می‌پردازیم.
فرابورس
مشابه بورس اوراق بهادار تهران، بازاری برای معامله اوراق بهادار است که البته نسبت به بورس تهران دارای شرایط ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌هاست و انواع متنوعی از اوراق بهادار با روش‌های مختلف در این بازار قابل معامله هستند.همچنین از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوت‌های اندکی بین این بازار با بورس تهران وجود دارد.شرکتهایی که شرایط لازم برای ورود به بورس تهران را نداشته باشند، میتوانند با سهولت بیشتری به فرابورس وارد شوند.
بنابراین فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردیده تا حوزه بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه مزیت‌های بازار فرابورس فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکتها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکتها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا OTC نیز گفته مزیت‌های بازار فرابورس می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
نحوه انجام معامله در دو بازار
نحوه انجام معامله در بازار بورس بدین طریق است که کارگزاران متولی اصلی انجام معاملات در این بازار هستند. این کارگزاران که دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار هستند، نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا می‌کنند. همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجود هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل: انجام به‌موقع سفارش، دادوستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب نماید. در مقابل سرمایه‌گذاران اعم از حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام مزیت‌های بازار فرابورس کنند.این کارگزاران ملزم به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات هستند. لازم به ذکر است که در هر دو بازار کارگزاران بر اساس کدی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد، وارد معامله می‌شوند.
بورس چیست و چگونه می‌توانیم در این بازار سرمایه‌گذاری کنیم؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده است که بورس چیست باید بگوییم اندیشه‌ی ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که عده‌ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت‌های تجاری خود ضرر کردند. بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله‌ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آن‌ها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد. به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت‌های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب‌تر بود.
رفته‌رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکتهای سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده‌ای از تجار سرمایه‌ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه‌ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بورس چیست و چگونه می‌توانیم در این بازار سرمایه‌گذاری کنیم؟
بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه‌های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه‌گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، بورس می‌گفتند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکتها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای مزیت‌های بازار فرابورس اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
تاریخه بورس در ایران
مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ هجری شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره تأسیس بورس در ایران، اساسنامه داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.
در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این مزیت‌های بازار فرابورس بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
بازار بورس چیست؟
برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعاً بازار بورس چیست و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که:
✓بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد.
✓ساده‌تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله‌ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.
۱۱ مورد کاربردی مزایای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار چیست؟
مزایای سرمایه گذاری در بورس شامل چه مواردی می‌باشد؟
بی‌شک یکی از انتخاب‌های مهم هر سرمایه‌گذار، انتخاب بازار مناسب برای سرمایه‌گذاری است. این بازار با توجه به ریسک‌پذیری فرد، میزان سرمایه و دانش و مهارت فرد، متفاوت است. در میان بازارهای موازی موجود، یکی از انتخاب‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری، بورس است. ورود به بازار طلا و ارز با توجه به ماهیت پر ریسک و مبهم آن و نوسانات بالا، برای همه افراد جذابیت ندارد. بازار مسکن نیز به واسطه مشکلات نقد شوندگی و دیر بازده بودن، در گزینه‌های اول مزایای سرمایه گذاری در بورس قرار نمی‌گیرد. درمطلب پیش‌رو، قصد داریم به مزایای سرمایه گذاری در بورس بپردازیم.
۱- کسب سود
مهم‌ترین هدف افراد از ورود به بازار بورس کسب سود است. سود موردنظر از دو محل می‌تواند حاصل شود. هرگاه سهمی با افزایش قیمت همراه شود، سهامداران از محل اختلاف قیمت خرید و قیمت جدید سود کسب می‌کنند. نوع دیگری از سود، سود نقدی است که در صورت نگهداری سهم تا برگزاری مجمع سالانه به سهامداران تعلق می‌گیرد. مجموع این دو بازده، بازده کل سهم را تشکیل می‌دهد. از آنجایی که بازار سهام، توام با ریسک است و نمی‌توان تغییرات قیمت را به صورت دقیق پیش‌بینی کرد، میزان بازده موردنظر به طور دقیق، قابل‌محاسبه نیست. از آنجایی که بازار بورس پتانسیل بسیاری برای کسب سود دارد و برای بسیاری از افراد جذاب است.
۲- حمایت و شفافیت قانونی
کلیه فعالیت سهامداران و تغییرات ایجادشده در بازار بورس، زیر نظر سازمان بورس انجام می‌شود. معاملات غیرقانونی و خارج از چارچوب سازمان، انجام نمی‌شود. بورس بازاری قانونی است، بنابراین کلیه افرادی که در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، از حمایت قانونی برخوردار هستند که یکی از مزایای سرمایه گذاری در بورس به حساب می‌آید.
۳- حفظ سرمایه در مقابل تورم
با رشد نرخ تورم، پول کشور در معرض کاهش ارزش قرار می‌گیرد. اگر افراد نقدینگی خود را در بازار مناسب سرمایه‌گذاری کنند میتوانند این کاهش ارزش را پوشش دهند. بازارسرمایه این هدف را می‌تواند به خوبی محقق کند. با سرمایه‌گذاری در بازار بورس، ارزش دارایی فرد در مقابل تورم حفظ می‌شود. زیرا با گذر زمان، دارایی‌های شرکت نیز مشمول تورم شده و ارزش آن افزوده می‌شود درنتیجه ارزش سهام شرکت افزایش می‌یابد.
۴- سهولت نقد شوندگی
یکی از مهم‌ترین مزایای بورس نسبت به بازارهای موازی، سهولت نقد شوندگی است. اگر شما سرمایه‌ای داشته باشید و آن را وارد بازار مسکن کنید یا کسب و کاری راه بیاندازید، مدتی طول می‌کشد تا بتوانید سرمایه اولیه خود را بدست آورید و نقد کنید. اما در بازارسرمایه به راحتی می‌توانید سهام خود را بفروشید و پول خود را به حساب بازگردانید. زمان لازم برای برگشت پول به حساب بانکی شما، حداکثر دو روز کاری است. محدودیت‌هایی که ممکن است درفروش سهام وجود داشته باشد، توقف یا تعلیق نماد است. به جز این موارد شما قادرید توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن سهام خود را نقد کنید.
۵- عدم وجود محدودیت برای میزان سرمایه‌گذاری
برای ورود به بازار سهام نیاز به سرمایه بالا نیست. شما با حداقل سرمایه ۱۰۰ هزار تومان می‌توانید معاملات خود را آغاز کنید. بنابراین شما می‌توانید، سرمایه‌گذاری در بورس را با مبالغ کم آغاز کنید. این در حالی است که شما برای شروع یک کسب و کار، غالباً نیاز به سرمایه، ابزار یا وسایل کار دارید. یا برای ورود به بازارهای دیگر، مبالغ بالاتری را باید مدنظر داشته باشید.
۶- مشارکت در اداره شرکت
اگر بخواهید شرکت تأسیس کنید و صاحب آن باشید و از مزایای آن بهره ببرید، قطعاً لازم است امور اداری و قانونی زیادی را پشت سر بگذارید. مضافاً بر اینکه سرمایه کافی برای تشکیل شرکت لازم دارید. بورس سهامداری و مالکیت شرکت را از طریق خرید سهام، امکان‌پذیر کرده است.سهامداران به نسبت سهام خود، مالک شرکت محسوب می‌شوند، بنابراین میتوانند به همان اندازه، در تصمیم‌گیری درخصوص نحوه اداره شرکت، انتخاب مدیران و… مشارکت نمایند. هرچه شما سهم بیشتری در شرکت داشته باشید، حق رأی و تصمیم‌گیری شما بیشتر است. به مرورزمان و افزایش سهم خود در شرکت، می‌توانید خود را به کرسی‌های مدیریتی شرکت نزدیک کنید. یک شخص عادی با سرمایه محدود نمی‌تواند شرکت بزرگ تأسیس کند ولی می‌تواند با خرید سهام یک شرکت بزرگ در تصمیم‌گیری و سودآوری آن شرکت، سهیم شود.
۷- بهره گیری از معافیت مالیاتی
مالیات جز مزیت‌های بازار فرابورس معیارهایی است که در صورت‌های مالی اهمیت ویژه‌ای دارد. نقش این عامل در هزینه‌های شرکت و تأثیر بر کاهش سود، بر کسی پوشیده نیست. خوشبختانه قانون معافیت مالیاتی، شرکتها را جهت الحاق به بازار بورس تشویق می‌کند. به عبارت دیگر، سود حاصل از مزایای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار در بسیاری از کشورها از مالیات معاف و یا مشمول تخفیف مالیاتی است. همچنین شرکتهای پذیرفته شده در بورس نیز از مزایای معافیت درصد مالیاتی استفاده می‌نمایند.
۸- تنوع بازه زمانی سرمایه‌گذاری
بورس به لحاظ بازه زمانی سرمایه‌گذاری متنوع است و یکی از مزایای سرمایه گذاری در بورس این است که هر سرمایه‌گذار با هر دید زمانی می‌تواند به آن ورود کند. عده‌ای به قصد سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و کسب سودهای دوره‌ای وارد بازار می‌شوند. آن‌ها میتوانند با خرید سهام‌های مدنظر خود که در بازه ی زمانی کوتاه موردتوجه هستند، به کسب درامد بپردازند. سهامداران میان‌مدتی وقت و مهارت بیشتری برای انتخاب سهام خود بکار می‌گیرند و با نگهداری سهم در بازه ی زمانی حداقل ۶ ماهه میتوانند کسب سود کنند. درنهایت عده‌ای قصد دارند پول خود را برای مدت طولانی در بورس، سرمایه‌گذاری کنند. افق بلندمدت و صبوری این سهامداران، می‌تواند بازده مطلوبی برای آنان رقم بزند.
این مطلب را حتما بخوانید: بازار سرمایه یا بازار مالی چیست و انواع بازارهای مالی و سرمایه گذاری کدامند؟
۹- سهولت سرمایه‌گذاری
راه‌های مختلفی جهت معامله در بورس وجود دارد. معاملات حضوری، معاملات تلفنی، سپردن سرمایه به مدیران پورتفو، و معاملات اینترنتی توسط شخص سرمایه‌گذار ازجمله راه‌هایی است که شما می‌توانید در بازار بورس حضورداشته باشید. شما با مراجعه به کارگزاری‌های بورس و انجام مراحل لازم که وقت چندانی نمی‌گیرد کد بورسی دریافت کنید و به‌راحتی وارد این بازار شوید. ساده‌ترین راه برای سرمایه‌گذاری، استفاده از سامانه‌های معاملاتی به صورت اینترنتی است. این بازار نیاز به سرمایه سنگین یا فرآیند پیچیده‌ای برای ورود نیست و با فراگیری مهارت لازم می‌توان در این بازار موفق شد و به سرمایه‌گذاری سودآور دست‌یافت.
۱۰- جذب سرمایه ها در صنایع کارآمد
صاحبان سرمایه حداکثر تلاش خود را می‌کنند که سرمایه‌های خود را به سوی شرکتهایی هدایت کنند که کارایی بهتری دارند و فعالیت آن‌ها در رابطه با صنایع شکوفاتر و سودآورتر باشد. همین امر باعث پیشرفت شرکتهایی می‌شود که فعالیت مناسب‌تر و مدیریت بهتری دارند و عاملی برای تشویق شرکتها می‌گردد تا برای جذب بیشتر سرمایه‌ها بهتر عمل کنند. بازار بورس این امکان را فراهم می‌آورد، سرمایه‌ها به سمت صنایع موردنظر هدایت شوند. هرچه ارزش‌گذاری شرکتها دقیق‌تر و افراد موجود در بازار حرفه‌ای‌تر باشند، امکان هدایت سرمایه‌ها به سمت صنایع هدف و افزایش توسعه بیشتر است.
۱۱- کشف صحیح قیمت
از آنجایی که بازار بورس شباهت زیادی به بازار رقابت کامل دارد، قیمت سهام با توجه به عرضه و تقاضای آن در بازار شکل می‌گیرد. حضور تعداد زیاد خریداران و فروشندگان به شکل‌گیری این بازار کمک می‌کند. کشف قیمت در این حالت با تصمیم نه یک شخص و به صورت دستوری بلکه توسط خریداران و فروشندگان تعیین می‌گردد.
دیدگاه شما