بازار مالی و انواع آن

آموزش آشنایی با بازارهای مالی

بازاری که در آن فعالان به خرید و فروش اوراق ها، سهام، ارز و موارد مرتبط با این ها می پردازند، بازار مالی یا Financial Market می گویند. اگر بازارهای سهام بتوانند جذابیت ها خود را به صورت عمومی به سرمایه گذاران نشان دهند و اقبال عمومی را به دست آورند، مزایای آن در تمام جنبه های اقتصادی کشور بروز نموده و شکوفایی اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. هدف از این فرادرس ارائه برخی مفاهیم اولیه و ایجاد یک نقشه راه جهت ورود به بازارهای مالی است تا در نهایت سهمی در فرهنگ سازی سرمایه گذاری در بازارهای مالی ایفا نماید.

آموزش آشنایی با بازارهای مالی

محسن قاسمیان

کارشناسی ارشد مدیریت مالی

محسن قاسمیان کارشناس ارشد مدیریت مالی از دانشگاه علوم و تحقیقات تهران می باشند. کاربرد ابزارهای دانش مهندسی در فضای تحلیل مالی جرقه ای بود تا ضمن ورود به مقطع کارشناسی ارشد مدیریت مالی، پژوهش های بین رشته ای خود را در این شاخه توسعه دهند.

توضیحات تکمیلی

1. بازار چیست و چه انواعی دارد؟
2. بازارهای مالی شناخته شده در دنیا کدامند؟
3. سرمایه گذاری در این بازارها چگونه انجام می شود و چه مزایا و مخاطراتی دارد؟
4. بازدهی این سرمایه گذاری ها چگونه است؟
5. آیا فقط متخصصین این حوزه قادر به سرمایه گذاری در آن هستند؟
6. چگونه قدم در راه متخصص شدن بگذاریم؟

اگر پاسخ به این سوالات برای شما جذاب است می توانید در ادامه کار پاسخ هایی کاربردی برای آن ها پیدا کنید.

امروزه به موازات توسعه ارتباطات و تسهیل تبادلات تجاری، مباحث پیرامون بازارهای مالی علی الخصوص بازار سهام رواج بیشتری یافته است. درصد قابل توجهی از اخبار نشریات اقتصادی و حتی گفتگوهای دوستانه و خانوادگی بعضا به این مسائل اختصاص داده می شود اما بازار مالی و انواع آن پایین بودن آگاهی عمومی نسبت به مفاهیم اولیه بازارهای مالی باعث شده تا مشارکت سرمایه گذاران ایرانی در بازارهای سهام نسبت به کشورهای مشابه بسیار پایین تر و شکل گیری سرمایه های سرگردان (به عنوان یک معضل جدی در اقتصاد) بیشتر باشد.

اگر بازارهای سهام بتوانند جذابیت ها خود را به صورت عمومی به سرمایه گذاران نشان دهند و اقبال عمومی را به دست آورند، مزایای آن در تمام جنبه های اقتصادی کشور بروز نموده و شکوفایی اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. هدف از این فرادرس ارائه برخی مفاهیم اولیه و ایجاد یک نقشه راه جهت ورود به بازارهای مالی است تا در نهایت سهمی در فرهنگ سازی سرمایه گذاری در بازارهای مالی ایفا نماید.

نگاهی به انواع بازار مالی و ویژگی‌های هریک از آنها

بازار مالی، بازاری است که افراد و مؤسسات می‌توانند اوراق بهادار، کالا و سایر دارایی‌های قابل‌تعویض را با قمیتی که توسط اصول ناب عرضه و تقاضا تعیین شده‌اند، با هم مبادله کنند. کار بازارها قرار دادن دو طرف، یعنی خریداران و فروشندگان در یک مکان است تا آنها بتوانند به‌سادگی یکدیگر را پیدا کنند؛ بنابراین معامله‌ی بین آنها را تسهیل می‌نمایند.

بازارهای مالی شاید به عنوان کانال‌هایی دیده شوند که از طریق آنها جریان وجوهِ قابل‌عرضه، از سوی عرضه‌کننده‌ای که دارایی‌های اضافی دارد به سوی یک متقاضی که کمبود وجه را تجربه می‌کند، هدایت می‌شود.

انواع مختلفی از بازارهای مالی وجود دارند و ویژگی‌های آنها به دارایی‌های مالی که مبادله می‌شوند و نیازهای شرکت‌کنندگان مختلف بازار بستگی دارد. انواع بازار مالی براساس ماهیت مبادلات و همچنین میزان رشد‌شان قابل‌تشخیص هستند.

حتما بخوانید:

بازار سرمایه

بازار سرمایه به افزایش سرمایه در طولانی‌مدت و معمولا در دوره‌ای بیش از یک سال، کمک می‌کند و شامل بازار اولیه و ثانویه است و می‌تواند به دو زیرگروه اصلی یعنی بازار اوراق قرضه و بازار سهام تقسیم شود.

• بازار اوراق قرضه با جمع کردن بدهی از طریق صدور و تبادل اوراق قرضه، سرمایه فراهم می‌کند.
• بازار سهام با اشتراک مالکیت یک شرکت از طریق صدور و تبادل سهام، سرمایه فراهم می‌کند.

بازار اولیه که به آن «بازار صدور جدید» هم گفته می‌شود، جایی است که اوراق بهاداری مثل سهام شرکت‌ها و اوراق قرضه‌‌ برای اولین بار و بدون استفاده از هرگونه واسطه‌ای مثل تبادل در فرآیند، معامله می‌شوند. وقتی که یک شرکت خصوصی تصمیم می‌گیرد تا به مؤسسه‌ی سهامی عام تبدیل شود، سهام خود را در جایی به نام عرضه‌ی اولیه‌ی عمومی صادر می‌کند و می‌فروشد. عرضه‌های اولیه‌ی عمومی فرآیندی شدیدا کنترل‌شده هستند که توسط بانک‌های سرمایه‌گذاری یا اتحادیه‌های صنفی مالیِ دلالان سهام تسهیل می‌شوند که طیف قیمت آغازین را تعیین می‌کنند و سپس بر فروش مستقیم آن به سرمایه‌گذاران نظارت می‌کنند.

بازار ثانویه یا «بازار پس از فروش» مکانی است که سرمایه‌گذاران، اوراق بهاداری که قبلا صادر شده‌‌اند همچون سهام‌، اوراق قرضه، سلف‌ها و حق فروش‌ها را به جای اینکه از شرکت‌های صادرکننده خریداری نمایند، از سرمایه‌گذاران دیگر می‌خرند. بازار ثانویه جایی است که در آن حجم بالایی از معامله و تبادل رخ می‌دهد و همان جایی است که وقتی مردم صحبت می‌کنند به آن «بازار سهام» می‌گویند. این بازار شامل بازار بورس نیویورک، بازار بورس سهام نِزدَک در آمریکا و تمام بازارهای معاملاتی اصلی می‌شود.

با این حال بعضی از سهام‌هایی که قبلا صادر شده‌اند در یک بورس فهرست نمی‌شوند، بلکه مستقیما بین دلالان و از پشت تلفن یا کامپیوتر مبادله می‌شوند. این سهام را سهام خارج از بورس یا «سهام فهرست‌نشده» می‌نامند. به‌طور کلی، شرکت‌هایی که به این شکل مبادله می‌کنند، شرایط لازم برای فهرست شدن در بورس را ندارند. چنین سهام‌هایی در تابلوی اعلانات خارج از بورس یا روی اوراق صورتی مبادله می‌شوند که یا توسط شرکت‌هایی با رتبه‌ی اعتباری ضعیف ارائه می‌شوند یا سهام‌هایی بی‌ارزش هستند.

بازار پول

بازار پول واحدهای اقتصادی را قادر می‌سازد تا با وام دادن و وام گرفتن‌های کوتاه‌مدت که معمولا زیر ۱ سال هستند، وضعیت نقدشوندگی خود را مدیریت کنند. این بازار، تعامل بین افراد و مؤسسات را با وجوه مازاد موقتی و طرف مقابل‌شان که کمبود وجه موقت را تجربه می‌کند، تسهیل می‌نماید.

هر فرد می‌تواند از طریق ابزار استانداردی که به آن «پول عندالمطالبه» گفته می‌شود، در دوره‌ی زمانی کوتاه پول قرض بگیرد. اینها وجوهی هستند که برای یک روز، از ساعت ۱۲ ظهر امروز تا ۱۲ ظهر روز بعد قرض گرفته شده‌اند و بعد از آن تبدیل به وام «عندالمطالبه» می‌شوند و می‌توانند هر زمانی مطالبه شوند. در بعضی از موارد، «پول عندالمطالبه» می‌تواند برای مدتی، حداکثر تا یک هفته قرض گرفته شود.

جدا از بازار «پول عندالمطالبه»، بانک‌ها و مؤسسات مالی دیگر از چیزی به نام «بازار بین بانکی» استفاده می‌کنند تا درطول مدت زمان طولانی‌تری، از یک شب تا یک سال، وجه قرض بگیرند. سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی و شرکت‌های بازرگانی کوچک‌تر در بازار بین بانکی شرکت نمی‌کنند. درحالی که بعضی از معاملات توسط بانک‌ها و به‌خاطر مشتریان‌شان انجام می‌شود، اکثر تراکنش‌ها زمانی رخ می‌دهد که یک بانک نقدشوندگی اضافی و مازاد وجه را تجربه می‌کند و بانک مقابل دچار کمبود نقدشوندگی شده است.

چنین وام‌هایی براساس نرخ بین بانکی ایجاد می‌شوند که نرخ سود است و برای وام‌های کوتاه‌مدت بین بانک‌ها مطالبه می‌شود. میانجیِ بین طرفین که واسطه نامیده می‌شود، یک قیمت پیشنهادی را با تفاوت بین دو طیفی که نماینده‌ی دامنه یا درآمد واسطه هستند، اعلام می‌کند. سود بین بانکی در لندن لیبور (نرخ پیشنهادی بین‌بانکی لندن) و لیبید (نرخ قیمت بین بانکی لندن) نامیده می‌شود. به همین ترتیب در پاریس پیبور، در فرانکفورت فیبور، در آمستردام ایبور و در مادرید میبور را داریم.

بازار تبادل ارز خارجی

بازار تبادل ارز خارجی، مبادلات خارجی را تشویق می‌کند و بزرگ‌ترین و نقدشونده‌ترین بازار در جهان است که ارزش مبادله‌اش به‌طور متوسط روزی ۵ تریلیون دلار است. این بازار شامل ارزهای جهان است و هر فرد، شرکت یا کشوری می‌تواند در آن شرکت کند.

بازار کالا

بازار کالا مبادله در محصولات اولیه‌ای که حدودا در ۵۰ بازار کالای اصلی انجام می‌شوند را مدیریت می‌کند و در آن تراکنش‌هایی کاملا مالی به‌شکل فزاینده‌ای بیشتر از خریدهایی بازار مالی و انواع آن فیزیکی است که صورت می‌گیرند. کالاها معمولا در دو زیرگروه دسته‌بندی می‌شوند:

• کالاهای سخت مثل مصالحی که عموما استخراج می‌شوند؛ همچون طلا، نفت،‌ رزین،‌ آهن و غیره.
• کالاهای نرم که عموما محصولات اولیه‌ی کشاورزی هستند، مثل گندم، پنبه، قهوه، شکر و غیره.

بازار مشتقات

این بازار تبادل ابزارهای مالی مثل قراردادها و اختیارات خرید و فروش آتی را که برای کمک به کنترل ریسک مالی استفاده می‌شوند تسهیل می‌کند. این ابزارها اکثرا ارزش خود را از ارزش یک دارایی اساسی مشتق می‌کنند که می‌تواند به‌شکل‌های مختلفی مثل سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها یا رهن‌ها باشد. بازار مشتقات به دو بخش تقسیم می‌شود که ذاتی قانونی و ابزارهایی کاملا متفاوت برای تبادل دارند.

مشتقات بازار متشکل

قراردادهای استانداردی وجود دارند که در بازار معاملات آتی سازمان‌یافته مبادله می‌شوند. اینها شامل معاملات آتی، قرارداد اختیار معامله و قرارداد اختیار فروش می‌شوند. تبادل در چنین ابزارهای متحدالشکلی مستلزم یک پرداخت سپرده‌ی اولیه‌ی توسط سرمایه‌گذاران است که از طریق یک شرکت تسویه وجوه تعیین‌شده و هدفش از بین بردن ریسک برای هر دو طرف است تا تعهدات خود را مخفی نکنند.

مشتقات بازار فرابورس

آن دسته از قراردادهایی هستند که به‌شکل خصوصی درموردشان مذاکره شده و مستقیما بین دو طرف و بدون استفاده از خدمات واسطه‌ای مثل یک بورس، مبادله می‌شوند، اوراق بهاداری مثل بیع سلف،‌ معاملات سلف ارز، توافق‌نامه‌های نرخ بیع سلف، مشتقات اعتباری، اختیار معاملات غیرعادی و سایر مشتقات غیرعادی تقریبا همیشه به این شکل مبادله می‌شوند. این‌ها قراردادهایی سفارشی هستند که تا حد زیادی بدون کنترل باقی می‌مانند و برای خریدار و فروشنده انعطاف‌پذیری بیشتری در رسیدن به نیازهایشان فراهم می‌کنند.

بازار بیمه

این بازار به جابجایی ریسک‌های مختلف کمک می‌کند. بیمه برای انتقال ریسک یک ضرر از یک مؤسسه به یک مؤسسه‌ی دیگر، در ازای یک پرداخت، استفاده می‌شود. بازار بیمه مکانی است که در آن دو همتا، یک بیمه‌گر و یک بیمه‌شونده که بیمه‌گذار هم نامیده می‌شود، با هم ملاقات می‌کنند تا معامله‌ای با هم انجام دهند که ابتدائا توسط مشتری استفاده می‌شود تا مانع از ریسک یک ضرر نامطمئن شود.

انواع بازارهای مالی در ایران

امروزه افراد با هدف افزایش دارایی و کسب سود وارد بازارهای مختلف می‌شوند؛ اما سودآوری هر فردی به کمک شناخت کافی از بازارها و کارکردهای آن‌ها میسر می‌شود. به‌همین دلیل، در ادامه به بررسی انواع بازارهای مالی و کاربردهای هر کدام می‌پردازیم.

بازار مالی چیست؟

بازار مالی (Financial Market)، اصطلاحی است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می‌رود و به بازاری اطلاق می‌شود که دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه ‌نامه‌ها و اوراق بهادار، در آن معامله می‌شوند.

این بازارها به‌عنوان یک واسطه بین پس‌اندازکنندگان و سرمایه‌گذاران توسط سازماندهی منابع مالی بین آن‌ها، عمل می‌کنند.

بازار سرمایه همچنین بستری را برای خریداران و فروشندگان فراهم می‌کند تا بتوانند با قیمتی که توسط نیروهای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، دارایی‌ها را معامله کنند.

کارکرد بازارهای مالی

در زیر به برخی از کارکردهای بازارهای مالی اشاره کرده‌ایم:

• آن‌ها، به کشف قیمت اوراق بهادار کمک می‌کنند. در بازار مالی و انواع آن بازار مالی و انواع آن واقع، تعامل مکرر بین سرمایه‌گذاران موجب تثبیت قیمت بر اساس تقاضا و عرضه در بازار می‌شود.
• این بازارها، سازمان‌دهی منابع مالی را تسهیل می‌کنند. آن‌ها سبب هدایت دارایی‌ها به سمت بازارهای مولد می‌شوند.
• آن‌ها، نقدینگی دارایی‌های معامله شده را با تسهیل تبادل تقویت می‌کنند؛ زیرا سرمایه‌‎گذاران می‌توانند به سرعت اوراق بهادار خود را بفروشند و دارایی‌ها را به وجوه نقد تبدیل کنند.
• بازار مالی، فرایند توزیع ریسک بین متقاضیان وجوه و دارندگان وجوه را آسان می‌کند. به‌عبارت دیگر، در این عملکرد ریسک از دارندگان وجوه به متقاضیان وجوه منتقل می‌شود.
• صنایع، افراد را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کنند و افراد نیز از صنایع می‌خواهند که پول آن‌ها را جذب کنند و به سودآوری برسانند. بنابراین بازار مالی، دسترسی آسانی را برای خریدار و فروشنده بالقوه فراهم می‌کند.
• بازارهای سرمایه باعث صرفه‌جویی در زمان، پول و تلاش طرفین می‌شوند؛ به این دلیل که افراد و صنایع نیاز به صرف منابع برای یافتن خریداران احتمالی یا فروشندگان اوراق بهادار ندارند.

انواع بازارهای مالی در ایران

بر اساس ماهیت، سررسید تعهدات مالی، زمان واگذاری و ساختار سازمانی، بازارهای مالی در چهار گروه مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

بازارهای مالی بر اساس ماهیت

بر اساس ماهیت، بازارها به دو دسته‌ بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند:

بازار بدهی (Debt market)

به بازاری گفته می‌شود که اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت، در آن خریدو‌فروش می‌شوند.

بازار سهام (Stock Market)

بازار سهام یا بورس سهام یکی از رایج‌ترین بازارهای مالی در دنیاست. در این نوع بازار، سهام شرکت‌های انتخاب شده توسط معامله‌گران مختلف به‌صورت عمومی معامله می‌شوند.

بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی

بر اساس سررسید تعهدات مالی، بازارها به دو دسته‌ بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول (Money Market)بازار مالی و انواع آن

بازاری که در آن اوراق بهادار، با نقدشوندگی بالا و سررسید کمتر از یک سال خرید‌و‌فروش می‌شوند، بازار پول نامیده می‌شود. مانند: اوراق تجاری شرکت‌ها و اوراق خزانه

می‌توان از بازار پول به‌عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ویژگی ریسک پایین عدم پرداخت و پایین بودن نرخ بهره نسبت به سایر بازارها، نام برد.

بازار سرمایه (Capital Market)

این بازار، محلی برای خرید‌و‌فروش دارایی‌های مالی برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال است و به دو نوع تقسیم می‌شود:

بازار اولیه، زمانی ایجاد می‌شود که اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مورد معامله قرار می‌گیرند.

بازار ثانویه، بازاری است که افراد دارایی‌های مالی را از افرادی که در ابتدا آن‌ها را خریده‌اند و حالا تمایل به فروششان را دارند، خریداری می‌کنند.

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری

بر اساس زمان واگذاری، بازار ها به دو دسته‌ی بازار نقدی و بازار آتی تقسیم می‌شوند:

بازار نقدی (Spot market)

به بازاری که در آن معاملات بین خریداران و فروشندگان در زمان حال اجرا می‌شود، بازار نقدی می‌گویند.

این بازار با هدف انجام سریع معاملات شامل خرید‌و‌فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده است.

بازار ابزارهای مشتقه (Derivative Market)

در بازار ابزارهای مشتقه یا بازار آتی، اوراق مشتقه مورد معامله قرار می‌گیرند.

اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.

بازارهای مالی بر اساس ساختار سازمانی

از نظر ساختار سازمانی، بازارهای مالی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم می‌شوند:

بازار رسمی (Stock Market)

بازار بورس اوراق بهادار، یک بازار رسمی در ایران است. در واقع یک بازار مالی متمرکز است که جهت پذیرش شرکت‌ها، قوانین و شرایط دشواری دارد.

بازار مالی و انواع آن بازار خارج از بورس (Over The Counter)

یک بازار غیرمتمرکز است که در آن، معامله به‌صورت مستقیم بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود.

قوانین و استانداردهای مربوطه نیز به‌صورت سفارشی و قراردادی مشخص می‌گردد. در‌نتیجه، برای پذیرش شرکت‌ها شرایط آسان‌تری نسبت به بازارهای رسمی دارد.

بازار سوم (Third Market)

مکانی مطمئن برای اجرای معاملات عمده دارایی‌های مالی است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند. کمیسیون در این بازار کمتر از کمیسیون در بورس اوراق بهادار است.

بازار چهارم (Fourth Market)

بازاری است که معامله‌گران، عمده معاملات بزرگ خود را در آن انجام می‌دهند. آن‌ها جهت عدم پرداخت کارمزد، تلاش می‌کنند تا از طریق تعامل با یکدیگر و بدون استفاده از کارگزار معاملات را اجرا کنند.

معایب بازارهای مالی

در زیر به برخی از معایب بازارهای مالی را اشاره کرده‌ایم:

• بروکراسی بیش از حد توسط نهادهای نظارتی می‌تواند کل فرآیند را زمان‌بر کند.
• در برخی از مواقع شرکت‌ها به‌دلیل قوانین و مقررات سخت‌گیرانه نمی‌توانند وارد بازار مالی شوند.
• سرمایه‌گذاران ممکن است به‌خاطر عدم دسترسی به اطلاعات، دارایی‌های خود را از دست بدهند.

سخن پایانی

همان طور که گفته شد، بازارهای مالی نقش حیاتی در اقتصاد دنیا دارند و محلی برای رهنمود دارایی و سرمایه افراد به سمت بازارهای مولد هستند. بنابراین، افراد تلاش می‌کنند با شناخت انواع بازارهای مالی، در بازاری قدم بگذارند که ضمن حفظ دارایی خود موجب افزایش سودآوری آن‌ها شود.

نهاد مالی و انواع آن

سرمایه‌گذاری این روزها یکی از دغدغه‌های اصلی اقشار مختلف جامعه می‌باشد که می خواهند سرمایه خود را در بلند‌مدت افزایش دهند. هر فردی که قصد دارد تا بخشی از سرمایه خود را وارد بازار بورس یا سایر بازارهای مالی کند، نیاز به آموزش‌های لازم برای انجام معاملات و کسب مهارت و آگاهی در این زمینه دارد اما عده‌ای هم هستند که راه‌های دیگری را انتخاب می‌کنند. این دسته از افراد به جای اینکه شخصا برای سرمایه‌گذاری اقدامی کنند، آن را به نهادها و شرکت‌های مختلف می‌سپارند تا به شکل دیگری سرمایه‌گذاری خود را پیش ببرند. به همین خاطر در این مقاله قصد داریم تا در مورد نهاد های مالی بحث کنیم و مطالبی که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:

نهاد مالی در بورس

انواع نهادهای مالی

نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه ایران

نهادهای مالی دارای مجوز سازمان بورس

وظایف نهادهای مالی

نهاد مالی چیست؟

نهاد مالی به بنگاه‌‎های اقتصادی و موسساتی گفته می‌شود که نقش آن‌ها سرمایه‌گذاری به شیوه‌های مختلف در امورات مالی است. امروزه بسیاری از افراد برای از دست ندادن ارزش ذاتی سرمایه‌شان، آن را به نهادهای مالی واگذار می‌کنند. این نهادها با داشتن استراتژی‌های مختلف سعی می‌کنند تا ارزش دارایی شما افت نکند و در عوض به ارزش آن اضافه کنند. نهادهای مالی، ترفندهای گوناگونی را بررسی می‌کنند تا بتوانند به بهترین شکل امور سرمایه‌گذاری را مدیریت نمایند. نهاد مالی به عنوان واسطه‌گر مالی معرفی می‌شود و نقش اثرگذاری بین سرمایه‌گذار و مدیریت سرمایه دارد.

نهاد مالی در بازار بورس

در بازار بورس نیز نهادهای مالی، واسطه‌ای میان سرمایه ‌گذارن و بازار بورس هستند. در واقع کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در بورس را دارند اما آشنایی زیادی با بازار بورس نداشته یا فرصت بررسی ابعاد مختلف سرمایه‌گذاری در آن را ندارند، سرمایه خود را در اختیار نهادهای مالی می گذارند تا این بنگاه‌های اقتصادی به شیوه‌های متداول و حرفه‌ای بتوانند این سرمایه را در بخش‌های مختلف، در چرخه اقتصادی قرار بدهند تا سرمایه به عنوان یک مولد در نظر گرفته شود و به ارزش دارایی آن افزوده گردد. نهاد مالی در بورس می تواند باری را از دوش سرمایه گذار بردارد تا او بتواند با اطمینان بیشتری سرمایه‌گذاری کند.

انواع نهادهای مالی

نهادهای مالی بر اساس نوع و نحوه ارائه خدمات به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند. برخی از نهادهای مالی صرفا متمرکز بر بازار بورس هستند و برخی در بازارهای مالی دیگر با استراتژی‌های گوناگونی سرمایه‌گذاری می‌کنند. در این قسمت انواع نهادهای مالی را شرح می دهیم.

بانک‌های تجاری

بانک ها همواره از نهادهای مهم مالی برای هر کشور محسوب می‌شوند که در آن انواع خدمات مالی، ارائه وام‌ها و واسطه‌گری اعتباری انجام می‌شود که می‌توان به عنوان یک پشتوانه به آن‌ها نگاه انداخت.

شرکت‌های کارگزاری

کارگزاران بورس به عنوان واسطه میان سرمایه‌گذاران بورس و سازمان بورس اوراق بهادار به شمار می روند. خرید و فروش سهام بازار مالی و انواع آن بورس و فرابورس از طریق کارگزاری، ارائه اعتبارات مالی برای خرید سهام، مدیریت سرمایه و تشکیل پرتفوی سهام از مهمترین خدمات این نوع شرکت ها است. در حال حاضر شرکت‌های کارگزاری زیادی هستند که خدمات خود را به مشتریان، مثل آموزش بورس و تحلیل انواع سهام در بورس، ارائه می‌دهند.

شرکت‌های تامین سرمایه

این نوع شرکت‌ها هم به عنوان بنگاه‌های اقتصادی و خدمات مالی شناخته می‌شوند که سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف برای سرمایه‌گذاران و مشارکت در انواع سرمایه‌گذاری‌ها بخشی از خدمات آن‌ها محسوب می‌شود.

صندوق‌های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌ای که از مشتریان و سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند را در بازارهای مختلف به سرمایه‌گذاری اختصاص می‌دهند و به نوعی یک چرخه اقتصادی ایجاد می‌کنند. حوزه‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌ها می تواند بورس، ارز، طلا و کالاهای اساسی باشد. برخی از این صندوق‌ها در بازار بورس اوراق بهادار نیز قابل معامله هستند و خریداران در سود یا زیان صندوق شریک می‌باشند و وجوه حاصل از خریداران سهام به انواع سرمایه‌گذاری‌ها تخصیص پیدا می‌کند.

مشاوران سرمایه گذاری و سبدگردان‌ها

برخی از نهادهای مالی به سرمایه‌گذاران برای مدیریت سرمایه خود، مشاوره می‌دهند تا در مسیر درست و بهتری قرار بگیرند. مشاوران سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن شرایط کلی بازار اقتصادی، به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف می‌پردازند. از طرفی دیگر سبدگردان‌ها در بورس به نوعی می‌توانند امکانات مهمی مثل تشکیل سبد سهام و مدیریت خرید و فروش سهام در بورس را فراهم کنند تا کسانی که چندان فرصت کافی برای معامله در بورس ندارند، از این خدمات بهره ببرند تا دارایی‌های خود را به سهام تبدیل کنند.

صندوق‌های بازنشستگی

صندوق‌های بازنشستگی خدماتی مثل اعطا وام، خدمات مسافرتی و تفریحی و نیز پرداخت مستمری و حقوق بازنشستگان را در دستور کار خود قرار می‌دهند و اعتبار آن از وجوهی که از فیش حقوقی کارمندان کسر بازار مالی و انواع آن شده، تامین می‌شود. این صندوق‌ها بعضا در سرمایه‌گذاری‌های مختلف مثل بازار بورس و خرید سهام نیز ورود پیدا می‌کنند.

شرکت‌های بیمه‌ای

شرکت‌های بیمه از مهمترین نهادهای سرمایه ‌گذاری به حساب می آیند. این شرکت‌ها بخشی از مبالغی که برای بیمه دریافت می‌کنند را در امورات مختلف مثل بورس اوراق بهادار، سرمایه گذاری می‌کنند و همچنین برخی از سهام بیمه‌ای در بورس نیز قابل معامله هستند.

صندوق‌های زمین و ساختمان

صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان از نهادهای سرمایه‌ای که سرمایه‌گذاران در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند، در امورات ملکی مثل زمین، ساختمان و ساخت مراکز تجاری و مسکونی استفاده می‌کنند.

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی

این شرکت که به اختصار سمات نامیده می‌شود، تمامی اطلاعات مالی و سهام مشتریان و معامله‌گران بورسی را در سامانه خود ثبت می بازار مالی و انواع آن کند. همچنین میزان سود تخصیص یافته شرکت‌ها به هر فرد در این سامانه قابل مشاهده است.

نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه ایران

این نهادها وظیفه واسطه مالی میان سرمایه‌گذاران و ناشران اوراق بهادار را برعهده دارند که به نوعی در تسهیل و تسریع امورات میان این دو، نقش موثری دارند.

نهادهای مالی دارای مجوز سازمان بورس

تمامی نهادهای مالی که برای فعالیت در بورس مجوز دارند در سامانه CFI.Codal.ir موجود هستند که با بررسی آن‌ها می‌توان بهترین نهاد مالی را انتخاب کرد. همچنین مشاوران کارگزاری بورسی نیز در این امر می توانند راهنمای سرمایه‌گذاران باشند.

وظایف نهادهای مالی

نهادهای مالی وظایف خاصی را بر عهده دارند که به برخی از آن‌ها به اختصار اشاره شده است:

• به حداقل رساندن ریسک سرمایه گذاری برای انواع سرمایه گذاران
• بررسی و نظارت بر مدیریت سرمایه
• دریافت مجوزهای قانونی برای خدمات مالی و سرمایه‌گذاری
• ارائه تسهیلات و خدمات مالی به مشتریان و سرمایه‌گذاران
• بررسی دقیق انواع بازارهای مالی برای سرمایه گذاری نسبت به شرایط موجود
• تشکیل جلسات برای هماهنگی و ارائه گزاراشات
• ارتباط با دیگر نهادهای مالی و سازمان‌های مختلف

جمع‌بندی

در بازار اقتصادی و مالی، بخشی از سرمایه گذاری و ارائه خدمات مالی توسط نهادهای مالی و بنگاه‌های اقتصادی انجام می پذیرد. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند در حوزه‌های مختلف مثل ارز، بورس اوراق بهادار، بیمه عمر، صندوق‌های درآمد ثابت، استارت آپ‌ها و بانک‌ها باشد. نهادهای مالی سعی بر کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌وری مالی دارند تا بتوانند بخشی از دارایی هر سرمایه‌گذاری را مدیریت کنند. در این مقاله ابتدا به تعریف نهاد مالی و سپس به بیان انواع نهادهای مالی پرداخته شد و با هرکدام از آنها تا حدودی آشنا شدید. کارگزاری اقتصاد بیدار در همین راستا با ارائه خدماتی مثل خرید و فروش سهام بورس، بازار مالی و انواع آن تشکیل سبد و سبدگردانی، ارائه مشاوره‌های لازم برای ورود به بورس و نیز خدمات آموزش بورس و تحلیلی انواع سهام به مشتریان خود و علاقه‌مندان به حوزه سرمایه‌گذاری، سعی دارد تا پل ارتباطی میان سرمایه‌گذاران با بازار سرمایه باشد.

انواع بازارهای مالی

بازار پول
این بازار یکی از بزرگترین بازارهای مالی جهان است که بانک ها و شرکت های دولتی و خصوصی و … در آن فعال هستند . این بازار به چهار دسته اوراق قرضه دولتی، اوراق خزانه بانکی ، اسناد بانکی و گواهی اسناد سپرده تقسیم می شود . به صورت کلی این بازارها در راستای جذب سرمایه برای راه اندازی پروژه های شرکت های خصوصی و دولتی و انتشار اوراق برای سرمایه گذاران فعالیت می کند . در حالت کلی این بازارها بیشتر برای افرادی که به دنبال سرمایه گذاری هایی با ریسک و همچنین سود کم هستند مناسب می باشد.

بازار سرمایه
این بازار را می توان به عنوان مهم ترین و قدیمی ترین بازار معاملاتی جهان که پایه دیگر بازارهای مالی نیز می باشد معرفی کرد که شامل دو زیر مجموعه اصلی بازار سهام و بازار اوراق بدهی می باشد . بازار سهام یا بورس که بزرگترین بازار معاملاتی در دنیا می باشد شامل تمامی شرکت ها، بانک ها، کارخانه ها، موسساتی است که سهام آن ها در بورس های اوراق بهادار سراسر دنیا معامله می شوند .

بازار مشتقات
یکی از گسترده ترین بازارهای مالی ، بازار مشتقات است که شامل پنج دسته اصلی سلف Forward ، اختیارات Options ، قرار داد های آتی ، سوآپ (swap) و CFD می باشد. این بازار ویژگی ها و شرایط مخصوص به خود را دارد و بیشتر مناسب افرادی است که به دنبال سود بیشتر می باشند چون اکثر این بازارها دارای ضریب اهرمی می باشند اما ریسک بیشتری نیز نسبت به بازارهای پول و سرمایه دارند .

بازار ارز
بازار ارز همان بازار مالی فارکس (Forex Market) یا foreign exchange market می باشد . این بازار بزرگترین بازار مالی بین المللی می باشد که گردش مالی روزانه آن ۱۳ برابر گردش روزانه خزانه داری آمریکاست و پر طرفدارترین بازار مالی دنیا می باشد که تعداد زیادی از تحلیلگران ، معامله گران ، شرکت ها ، بانک ها و موسسات مالی در جهان در آن فعالیت می کنند .