پایان نامه بهینه‌سازی پرتفوی متشکل از سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک
هدف اصلی سرمایه گذاران کسب بازدهی بیشتر در سطح ریسک قابل‌قبول است. از سویی گسترش و پیچیدگی روزافزون بازارهای مالی، تصمیم‌گیری در خصوص انتخاب نوع دارایی را برای سرمایهگذاران دشوار نموده است؛ و نیز بر اساس نظریه پرتفوی، متنوع سازی سرمایه گذاریها میتواند منجر به کاهش نوسانها در عین حفظ متوسط بازده گردد. امروزه صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک به عنوان یکی از نهادهای نوین بازار سرمایه میباشند که با فروش سهام خود به عامه مردم وجوهی را تحصیل و سپس با ایجاد تنوع در دارایی‌های خود سعی در قابل‌قبول سازی ریسک سرمایه‌گذاری، به وسیله‌ی کاهش و یا حذف ریسک سیستماتیک، دارند. این پژوهش به دنبال بررسی مقایسهای توان پیش‌بینی مدل رگرسیون با بهره گرفتن از داده‌های ترکیبی به عنوان مدلی خطی و روش شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان روشی غیرخطی و سپس امکان بهینه‌سازی پرتفوی متشکل از سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک و در نهایت مقایسه آن با مدل مارکویتز میباشد؛ همچنین جهت مقایسه پرتفویها، تأثیر اندازه سبد سرمایه گذاری نیز مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا عوامل مؤثر بر بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در قالب 13 متغیر شناسایی شدند.
نتایج نشان می‌دهد که با بهره گرفتن از معیارهای ارزیابی عملکرد مذکور تا حدودی میتوان بازده صندوق‌ها را پیش‌بینی نمود و هر دو روش رگرسیون با داده‌های ترکیبی و شبکه های عصبی مصنوعی توانایی پیش‌بینی بازده صندوق‌ها را دارند اما عملکرد شبکه های عصبی مصنوعی بهتر میباشد. همچنین با بهره گرفتن از آزمون زوجی مشخص شد که بین میانگین بازده پیش‌بینی‌شده و واقعی تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. به علاوه اینکه الگوریتم ژنتیک میتواند جهت انتخاب سبد متشکل از سهام صندوقهای مشترک به کار رود و با بهره گرفتن از آزمون زوجی مشخص شد که سبدهای تشکیل‌شده با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک نسبت به روش سنتی مطلوب‌تر میباشند. همچنین اندازه سبد تأثیر چندانی بر نتایج نداشته و در تمام سطوح، الگوریتم ژنتیک دارای عملکرد بهتری است. ضمناً هرچه تنوع سبد تشکیل‌شده بیشتر و بزرگ‌تر باشد، برتری عملکرد الگوریتم ژنتیک بر روش خطی قابل‌ملاحظه‌تر می شود.
واژگان کلیدی: صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، شبکه‌های عصبی مصنوعی، بازده، الگوریتم ژنتیک، پرتفوی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فهرست جدولها
فهرست شکل‌ها
لیست علائم اختصاری:
| نمادهای مورد استفاده در پژوهش | ||
| نماد | نام | ردیف |
| MFR | بازده صندوق سرمایه‌گذاری مشترک | 1 |
| SHR | نسبت شارپ- دوره قبل | 2 |
| TR | بازدهی به نوسان پذیری بازده- دوره قبل | 3 |
| J | معیار بازدهی تفاضلی جنسن- دوره قبل | 4 |
| P | نسبت دوره‌ی برتر- دوره قبل | 5 |
| SMF | اندازه‌ی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک | 6 |
| VG | رشد ارزش | 7 |
| CA | درصد دارایی‌های نقدی | 8 |
| FME | خبرگی مدیریت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک | 9 |
| PI | درصد تملک سرمایه‌گذاری حقیقی | 10 |
| MFA | عمر صندوق سرمایه‌گذاری مشترک | 11 |
| MR | بازده بازار | 12 |
| SR | ریسک سیستماتیک | 13 |
| AMR | میانگین بازده ماهانه صندوق سرمایه‌گذاری مشترک | 14 |
| ANN | شبکه‌های عصبی مصنوعی | 15 |
| GA | الگوریتم ژنتیک | 16 |
| FOF | صندوق چند صندوقی | 17 |
پیشگفتار
صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک یکی از نهادهای نوین بازار سرمایه میباشند که با فروش سهام خود به عامه مردم وجوهی را تحصیل و سپس با ایجاد تنوع در دارایی‌های خود سعی در قابل‌قبول سازی ریسک سرمایه‌گذاری، به وسیله‌ی کاهش و یا حذف ریسک سیستماتیک، دارند. از سوی دیگر هدف اصلی سرمایه گذاران کسب بازدهی بیشتر در سطح ریسک قابل‌قبول است. بر اساس نظریه پرتفوی، متنوع سازی سرمایه گذاریها میتواند منجر به کاهش نوسانها در عین حفظ متوسط بازده گردد. این پژوهش به دنبال بررسی مقایسهای توان پیش‌بینی مدل رگرسیون با بهره گرفتن از داده‌های ترکیبی به عنوان مدلی خطی و روش شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان روشی غیرخطی و سپس امکان بهینه‌سازی پرتفوی متشکل از سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک و در نهایت مقایسه آن با مدل مارکویتز میباشد. همچنین جهت مقایسه پرتفویها، تأثیر اندازه سبد سرمایه گذاری نیز مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا عوامل مؤثر بر بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در قالب 13 متغیر شناسایی شدند.
در فصل اول به ارائه کلیات پرداخته می شود و بیان مسئله، هدف، اهمیت و ضرورت انجام پژوهش، قلمرو پژوهش، فرضیات و تعریف عملیاتی متغیرها مورد بررسی قرار میگیرد. در فصل دوم مفاهیم نظری پژوهش و پیشینه پژوهش تشریح و تبیین می شود. در فصل سوم روش انجام پژوهش و جامعه آماری تشریح شده و در ادامه روش گردآوری اطلاعات، تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات تبیین می شود. فصل چهارم به تحلیل نتایج اختصاص یافته است. چگونگی طبقه‌بندی اطلاعات و تحلیل آن ها از طریق به کارگیری روش‌ها و مدلهای آماری و در نهایت نتایج آزمون فرضیات تشریح می شود. در فصل پنجم خلاصه پژوهش، نتیجه گیری و بررسی تطبیقی یافته ها ارائه‌شده و در پایان، محدودیتها و پیشنهادهای پژوهش (مبتنی بر نتایج پژوهش و پیشنهاد در زمینه پژوهش‌های آتی) تشریح می شود.
رشد اقتصادی بدون توسعه مالی امکان پذیر نیست. توسعه مالی، ابزار، مؤسسات و بازارهای مالی را در بر میگیرد. در این میان، مؤسسات مالی بخش اساسی بازار مالی را تشکیل میدهند. در واقع این مؤسسات زمینهساز رشد ابزار و بازار مالی هستند. بر پایه پژوهش‌های متعدد، مؤسسات و ابزارهای مالی، رابطهای مثبت با توسعه و رشد اقتصادی دارند و اغلب، رشد مالی را مقدمهای برای ایجاد جهش در فرایند توسعه اقتصادی میدانند. از سوی دیگر با توسعه بازار سرمایه و حضور هر چه بیشتر مردم در این بازار نسبت به ایجاد نهادهای سرمایه‌گذاری مناسب و متنوع، از جمله انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک [1] ، برای تجهیز پساندازهای مردم و فراهم کردن امکان حضور غیرمستقیم آنها در بازار سرمایه، اقدام شده است.
در این فصل ابتدا به کلیاتی از مباحث مهم این پژوهش پرداخته می شود و سپس چرایی انجام این پژوهش، هدف، اهمیت و ضرورت انجام پژوهش، قلمرو پژوهش، سؤالات، فرضیات و تعریف عملیاتی متغیرها مورد بررسی قرار میگیرد.
1-2- تعریف و بیان مسئله پژوهش
بازار مالی، بازاری است که دارایی‌های مالی در آن خلق، مبادله و دادوستد می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین کارکردهای بازار مالی، انتقال وجوه مازاد افراد علاقهمند به سرمایه‌گذاری به افراد نیازمند به سرمایه است. بازار مالی به منظور تأمین نیازهای سرمایه گذاران در این بازار به ابزارهایی [2] نیاز دارد تا بتواند پاسخگوی نیازهای متنوع سرمایه گذاران باشد. فرهنگ اصطلاحات تخصصی مالی، ابزار مالی را به عنوان یک سند رسمی و قانونی مانند سهام و اوراق قرضه و یا سایر ابزارهای مالی تعریف می کند.
در نهایت سومین رکن، مؤسسات مالی است. مؤسسات مالی با اهداف ارائه خدمت به جامعه، تأمین رشد و سهم بازار و ایجاد حداکثر بازدهی به فعالیت میپردازند. به عبارت دیگر مؤسسات مالی یک نقش مهم و اساسی در تبدیل امکانات اقتصادی از قبیل زمین، نیروی انسانی، مدیریت و غیره را به انواع مختلف دارایی‌های مالی عهدهدار هستند. ایفای این نقش افزون بر اینکه دارایی‌های موجود در اقتصاد را نقدشوندگی و جریان بیشتری میبخشد، تحول و توسعه اقتصادی را نیز امکان پذیر میسازد.
از دیدگاه کلی نوسانات بازده و قیمت سهام تحت تأثیر عوامل سیستماتیک و غیرسیستماتیک بسیاری است و حساسیت هر سهم به این عوامل متفاوت است؛ از این رو یکی از راهکارهای اصلی و مهم پیشنهادی مدیریت مالی تشکیل سبدی از سهام برای حذف نوسانات ناشی از عوامل غیرسیستماتیک است. این هدف در صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک به شرط تنوع سازی مناسب میسر شده است؛ اما در مورد ریسک سیستماتیک کماکان این معضل وجود دارد. در ادبیات مالی مدرن روش‌های متعددی برای بهینه‌سازی پرتفوی ذکرشده است؛ اما با توجه به پیچیده شدن و سرعت عوامل تأثیرگذار، پیش‌بینی بازده و تشکیل پرتفویهای بهینه با روش‌های سنتی کار دشواری است. با پیشرفت دانش محاسباتی و ظهور فناوری اطلاعات و روش‌های فرا ابتکاری امید به حل مسائل پیچیده شکل‌گرفته و طی چند دهه اخیر این روش‌ها در بازار سرمایه و در مسائل پیش‌بینی بازده و بهینه‌سازی پرتفوی استفاده می شود.
صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک از جمله نهادهایی (مؤسساتی) هستند که طی چند سال اخیر در بازار سرمایه کشورمان معرفی‌شده‌اند و به این دلیل نوپا بودن آنها، پژوهش‌های نسبتاً اندکی روی آن ها انجام‌شده است. یکی از مسائل بسیار مهم، پیش‌بینی رفتار بازده این صندوق‌ها و اتخاذ تصمیمهای سرمایه‌گذاری و تشکیل پرتفویی از این صندوق‌ها برای سرمایهگذاران است. مسئله این پژوهش بررسی و به کارگیری روش‌های هوش مصنوعی شامل شبکه‌های عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک در پیش‌بینی بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک بازار سرمایه و تشکیل پرتفوی بهینه از این صندوق‌ها میباشد.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
مهمترین وظیفه بازار اوراق بهادار انتقال کارا و مؤثر سرمایه از پس‌انداز کنندگان به سوی بنگاهها و اشخاص نیازمند سرمایه میباشد. در حقیقت سلامت اقتصادی وابسته به انتقال کارا و مؤثر این وجوه از عرضه‌کنندگان (پس‌انداز کنندگان) به سوی متقاضیان وجوه سرمایهای (بنگاهها) میباشد. از طرف دیگر، در بازار سرمایه تشخیص مناسب‌ترین اوراق بهادار، مهمترین مسئله مورد توجه سرمایه گذاران است تا با توجه به ریسک و بازده، حداکثر ثروت را کسب کنند.
این پژوهش در تلاش برای ایجاد پرتفوی بهینه از میان صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک و با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک است، البته برای انجام این کار ابتدا باید عملکرد صندوق‌ها را با بهره گرفتن از روش شبکه عصبی مصنوعی پیش‌بینی نمود. این گامی در راستای آگاه کردن سرمایه گذاران برای سرمایه‌گذاری مناسبتر منابعشان است. ضمناً یک سیستم پیش‌بینی بازده مناسب و مطمئن شرکت‌ها و نهادهای مالی، سبب جلب اعتماد افراد، اعم از سهامداران خرد و کلان به بازار سرمایه و رونق هر چه بیشتر آن خواهد شد و می تواند دریچهای نو به سوی جلب سرمایه باشد. همچنین انتخاب سبدی بهینه از صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک کمک زیادی در ایجاد صندوقهای سرمایه گذاری مشترک چند صندوقی (صندوق صندوق) [3] می کند که این به نوبه‌ی خود منجر به توسعه ابزارهای مالی کشور خواهد شد و بدیهی است وجود تنوع در صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک به عنوان یکی از اقسام نهادهای مالی، ازجمله عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه برای مشارکت سرمایهگذاران در بازار سرمایه است.
صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک یکی از انواع واسطههای مالی نوین هستند که با فروش سهام خود به عامه مردم وجوهی را تحصیل و در ترکیب متنوع از اوراق بهادار با توجه به هدف صندوق، به طور حرفه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند.
توسعه سرمایه‌گذاری از یک سو موجب جذب سرمایه و هدایت آن به بخش‌های مولد اقتصادی شده و از سوی دیگر با توجه به جهت‌گیری سرمایهگذاران، سرمایه‌گذاری‌ها به سمت صنایعی هدایت خواهند شد که از سود بیشتر یا ریسک کمتری برخوردار است و این امر در نهایت سبب تخصیص بهینه منابع و رشد و شکوفایی اقتصادی کشور خواهد شد. در این راستا انتخاب پیش بینی بازده آتی و تشکیل پرتفوی، یکی از دغدغه‌های اصلی سرمایهگذاران است. لذا اهداف این پژوهش به شرح ذیل میباشند:متنوع سازی پرتفوی
1) بررسی معیارهای تأثیرگذار بر بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک
2) استفاده از شبکه عصبی مصنوعی برای پیش‌بینی بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک
3) مقایسه روش شبکه عصبی مصنوعی با رگرسیونی برای پیش‌بینی بازده صندوقهای مشترک
4) استفاده از الگوریتم ژنتیک برای تشکیل پرتفوی بهینه متشکل از سهام صندوقهای مشترک
5) مقایسه روش الگوریتم ژنتیک و مدلهای خطی جهت انتخاب سبد بهینه سهام
1-5- سؤالات و فرضیات پژوهش
1-5-1- سؤالات پژوهش
با توجه به مطالب گفته‌شده این پژوهش سعی دارد به سؤالات ذیل پاسخ دهد:
1) آیا میتوان با بهره گرفتن از روش شبکه عصبی مصنوعی متنوع سازی پرتفوی عملکرد صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک را پیش‌بینی نمود؟
2) آیا روش شبکه عصبی مصنوعی جهت پیش‌بینی بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در مقایسه با مدلهای رگرسیونی توان بالاتری دارد؟
3) آیا بازده پیش‌بینی‌شده توسط روش شبکه عصبی مصنوعی با بازده واقعی تفاوت معنی‌داری دارد؟
4) آیا میتوان با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک سبدی بهینه متشکل از سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک تشکیل داد؟
5) آیا روش الگوریتم ژنتیک جهت تشکیل سبد بهینه از سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک در مقایسه با مدلهای سنتی توان بالاتری دارد؟
1-5-2- فرضیات پژوهش
در این پژوهش سه فرضیه ذیل مطرح شده است:
فرضیه اول: پیش‌بینی بازده صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک با بهره گرفتن از شبکه عصبی مصنوعی در مقایسه با مدلهای رگرسیونی توان تبیین بالاتری دارد.
فرضیه دوم: بین بازده پیش‌بینی‌شده با بهره گرفتن از شبکه عصبی مصنوعی و بازده واقعی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک تفاوت معنی‌داری وجود ندارد.
فرضیه سوم: انتخاب پرتفوی متشکل از سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک در مقایسه با مدلهای سنتی منجر به بهبود معنی‌داری در عملکرد پرتفوی می‌شود.
راه های کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس
سرمایه‌گذاری‌های فردی شما به‌طور معمول در دو کلمه خلاصه می‌شود: «ریسک» و «پاداش». قانون کلی این است که پاداش بالقوه بیشتر، خطر بیشتری نیز به همراه دارد. اما این قانون به ترتیب معکوس صادق نیست. خطر بیشتر، لزوما به پاداش بالقوه بیشتری تبدیل نمی‌شود. گاهی اوقات ریسک بیشتر، فقط ریسک بیشتر با پاداش کم است. ریسک چیز بدی نیست. اما شما باید آگاه باشید که با دارایی‌های سرمایه‌گذاری خود چه نوع ریسکی را می‌خواهید بپذیرید و چگونه میتوانید سطح غیرقابل‌قبول ریسک را کاهش دهید. در این مقاله قصد داریم با ارائه ترفندهایی برای کاهش ریسک سرمایه گذاری، شما را یاری کنیم.
تحمل خود را در برابر انواع مختلف ریسک تعیین کنید
هر سرمایه‌گذاری شامل مقداری از سطح ریسک است. درک نوع ریسک یا ترکیبی از انواع ریسک در کاهش این خطرات پیش رو، ضروری است. دو عاملی که میتواند به شما کمک کند میزان تحمل ریسک خود را تعیین کنید، عبارتند از:
- میزان خالص سرمایه شما
- تعیین میزان ریسک‌پذیری
ارزش خالص سرمایه شما، دارایی‌های شما منهای بدهی‌ها هستند. ریسک سرمایه شما پولی است که اگر در یک سرمایه‌گذاری ضرر کنید، تأثیری در سبک زندگی شما نخواهد داشت. اگر از دارایی خالص بالایی برخوردارید و دارای میزان ریسک قابل‌توجهی هستید، توانایی تحمل ریسک بالاتری دارید. اگر ارزش خالص شما کم است و سرمایه ریسک چندانی ندارید، احتمالا با سرمایه‌گذاری‌های محافظه‌کارانه و کم‌خطر وضعیت بهتری خواهید داشت و حتما با کاهش ریسک سرمایه گذاری روبه‌رو خواهید بود.
دقت کافی و واقع‌بینی مهم هستند
به‌طور خلاصه، این مسئله به معنای تحقیق در مورد سرمایه‌گذاری‌های قبلی شما است. شما باید موارد زیر را بررسی کنید:
- تاریخچه سرمایه‌گذاری
- رشد درآمد
- تیم مدیریتی
- میزان بدهی
این نتایج را با دارایی‌های دیگر در سبد سرمایه‌گذاری جدید خود، مقایسه کنید. یکی از معیارهایی که برای کاهش ریسک سرمایه گذاری باید مراقب آن باشید، نسبت ریسک به ریوارد است. شما با تحلیل میزان ریسک و میزان پاداشی که برای هر سرمایه در نظر دارید، بهتر پیش خواهید رفت.
تنوع سازی را مهم بدانید
متنوع سازی با پخش سرمایه در محصولات مختلف، از جمله راه های کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس است. به‌عنوان مثال، ممکن است 25 درصد پول سرمایه‌گذاری خود را در سهام الف، 25 درصد را در گواهی سپرده بیمه فلان سازمان، 25 درصد را در اوراق قرضه و 25 درصد دیگر سرمایه خود را در املاک و مستغلات قرار دهید. اگر شرکت الف با بازده کمی مواجه شود، شما همچنان سود کسب خواهید کرد، اما پتانسیل سود شما کاهش می‌یابد. زیرا فقط بخشی از پول شما در سهام سرمایه‌گذاری شده. اگر سرمایه کمی در الف داشته باشید، ضرر شما نیز محدود است، زیرا 75 درصد از پول شما در محصولات دیگر سرمایه‌گذاری می‌شود.
سرمایه‌گذاری‌های خود را به‌طور منظم کنترل کنید
تخصیص مناسب سرمایه شما به عواملی مانند مدت‌زمان سرمایه‌گذاری و خلق‌وخوی سرمایه‌گذاری شما بستگی دارد. به‌عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار محافظه‌کار ممکن است 40 درصد از پرتفوی خود را در اوراق قرضه میان‌مدت، 25 درصد را در سهام بزرگ، 10 درصد را در اوراق کوتاه‌مدت، 10 درصد را در سهام متوسط و 10 درصد را در سهام کوچک، قرار داده باشد. لازم است که حداقل یک‌بار در سال، دارایی خود را ارزیابی کند و دارایی‌های جدید را در صورت لزوم خریداری کرده یا بفروشد تا سبد سهام خود را به تخصیص مناسب دارایی‌های جدید برساند. در نتیجه لازم است برای کاهش ریسک سرمایه گذاری، در صورت لزوم منابع خود را دوباره بررسی کنید.
از تحلیل تئوری نوین پرتفوی استفاده کنید
نظریه پرتفوی مدرن (MPT) نظریه‌ای در مورد چگونگی ایجاد سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، برای ایجاد حداکثر بازده مورد انتظار، بر اساس سطح معینی از ریسک بازار است. هری مارکوویتز در مقاله خود «انتخاب سبدگردان‌ها» که در سال 1952 در یک مجله مالی چاپ شد، پیش‌گام این نظریه بود. وی بعدا برای کارش در مورد نظریه مدرن سبدگردان‌ها، جایزه نوبل دریافت کرد.
تئوری نوین پرتفوی، استدلال می‌کند که ویژگی‌های ریسک و بازده سرمایه‌گذاری نباید به‌تنهایی مشاهده شوند. بلکه باید از طریق تأثیر سرمایه‌گذاری روی ریسک و بازده کل سبدگردان ها ارزیابی شود. MPT نشان می‌دهد که یک سرمایه‌گذار میتواند مجموعه‌ای از دارایی‌های متعدد را ایجاد کند که بازده را برای یک سطح معین از خطر، به حداکثر برساند. به همین ترتیب، باتوجه به سطح بازده مورد انتظار، یک سرمایه‌گذار میتواند یک پرتفوی با کمترین ریسک ممکن ایجاد متنوع سازی پرتفوی کند. بر اساس معیارهای آماری مانند واریانس و همبستگی، عملکرد یک سرمایه‌گذاری فردی، کمتر از تأثیر آن بر کل سبدگردان‌ها است. این مهم را در کاهش ریسک سرمایه گذاری خود فراموش نکنید.
انتخاب پرتفوی چه تأثیری در کاهش ریسک سرمایه گذاری دارد؟
MPT فرض می‌کند که سرمایهگذاران از ریسک‌پذیری بالا رنج می‌برند. به این معنی که آن ها برای یک سطح مشخص از بازده، پرتفوی کم‌خطرتر را به نمونه پرخطر ترجیح میدهند. به‌عنوان یک موضوع عملی، گریز از ریسک نشان می‌دهد که اکثر مردم باید در چندین کلاس دارایی، سرمایه‌گذاری کنند. این مسئله اهمیت متنوع سازی را برای ما بیشتر می‌کند.
برای درک بهتر این موضوع، ضرب‌المثل به‌ظاهر تکراری اما مهم را به یاد بیاورید: «تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نگذارید». این مسئله به این معناست که هنگام ورود به عرصه بورس، نباید تمام سرمایه خود را روی یک منطقه متمرکز کنید. بهتر است که با تکیه بر یک تحلیل تکنیکال حرفه‌ای، سرمایه خود را به 4 یا 5 قسمت تقسیم کنید.
نحوه انتخاب پرتفوی بهینه
سبد سهام بهینه به سبد سهامی گفته می‌شود که سهام پیکربندی‌شده و درستی را در خود داشته باشد. این سبد، از نظر آماری، بازدهی مطلوب را در سطح معینی از ریسکِ پذیرفته‌شده توسط یک سرمایه‌گذار، ارائه می‌دهد. تجزیه و تحلیل پرتفوی با فرض اینکه سرمایهگذاران سعی می‌کنند با وسواس زیاد ریسک را به حداقل برسانند، در حالی که به دنبال بالاترین بازده هستند، بر مفهوم بهینه سبدگردان‌ها تأکید دارد. طبق این تئوری، سرمایهگذاران باید تصمیماتی منطقی برای دستیابی به حداکثر بازده، در سطح قابل‌قبول ریسک خود، اتخاذ کنند.
سبدگردان‌ها با ریسک بهینه، به‌طور کلی در وسط منحنی ریسک تناسب قابل قبول میان ریسک و بازده خود یافت می‌شوند. اگر فرد از منحنی بالاتر برود، به معنای ریسک بیشتر است. به همین ترتیب، اگر فردی در پایین منحنی حرکت کند، به معنای پرتفویهای کم‌خطر / کم‌بازده خواهد بود.
برای بلندمدت سرمایه‌گذاری کنید
بورس اوراق بهادار از لحاظ تاریخی، در درازمدت، عملکرد خوبی داشته است. اگر سهام را با پولی خریداری کنید که ممکن است به‌زودی به آن نیاز داشته باشید، ممکن است مجبور شوید در دوره‌ای که قیمت سهام پایین است، سهم خود را بفروشید. پس با مدیریت سرمایه، برای سرمایه گذاری بلندمدت برنامه ریزی نمایید. این اصل یکی از مهمترین مؤلفه‌ها برای کاهش ریسک سرمایه گذاری است.
در نهایت، برای کاهش ریسک سرمایه گذاری خود، بهتر است قبل از ورود به این عرصه، تمام راهکارها و اصول مهم را آموزش ببینید. با فراگیری این موارد، درصد ریسک سرمایه‌گذاری شما نیز پایین خواهد آمد. آموزش آنلاین تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی به شما در سرمایه گذاری اصولی و حرفه ای کمک شایانی خواهند کرد.
جزئیات خبر
در این مقاله قصد داریم به صورت اجمالی به بررسی مفهوم سبد سهام یا پرتفوی بورسی بپردازیم. این اطلاعات میتواند تا حد بسیار زیادی ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش دهد. افراد مبتدی معمولا به این نکته توجه نمی‌کنند و معنای سبد سهام و تشکیل پرتفوی را نادیده می‌گیرند. برای آشنایی بیشتر با این مقوله، با ما همراه باشید.
سبد سهام چیست؟
بعد از دریافت کد بورسی از طریق کارگزاری‌ها و آشنایی با بازار بورس و شروع به انجام معاملات، با اصطلاحات زیادی آشنا خواهید شد. یکی از اصطلاحات اولیه که باید نسبت به آن آشنایی داشته باشید، سبد سهام یا پرتفوی بورسی خواهد بود.
سبد سهام یا پرتفوی بورسی ترکیبی مناسب از انواع سهام است که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ از این رو، سود یک سهم میتواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک پرتفوی بورسی شامل سهم‌هایی از انواع گروه‌های بورسی است که میتواند به لحاظ بنیادی باهم تفاوت بسیاری داشته باشد. فلسفه تشکیل سبد سهام همان ضرب المثل قدیمی است که می‌گوید: همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید.
سبد سهام شامل چه سهم‌هایی است؟
درنظر داشته باشید که یک پرتفوی مناسب میتواند شامل همه گروه‌های بورسی باشد. لذا شما میتوانید از هر گروه یک یا دو سهم مناسب را در سبد خود داشته باشید. یک پرتفوی بورسی میتواند شامل شرکت‌های سرمایه گذاری، گروه خودرویی، دارویی، پتروشیمی، غذایی، پالایشی و … باشد. اما اگر پول شما آنقدر نیست که بتوانید از همه گروه ها سهام خریداری کنید، جای نگرانی نیست. صندوق های سرمایه گذاری گزینه متنوع سازی پرتفوی بسیار مناسبی برای شما هستند و شما میتوانید سهام این صندوق‌ها را خریداری کنید. بسیاری از کارشناسان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند بخشی از سبد سهام خود را به شرکت‌ها و هولدینگ‌ها اختصاص بدهید و همچنین از ترکیب سهام کوچک و بزرگ در سبد خود استفاده کنید. تمامی این کارها برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس است. به هر حال بهترین حالت این است که در سبد سهام خود از سهم هایی که مخالف هم حرکت می‌کنند، داشته باشید. برای مثال گروه خودرویی و پتروشیمی در ایران معمولا روند‌های مخالفی دارند.
توجه به این نکته نیز ضروری است که شناسایی صنایع مختلف برای سرمایه گذاری از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به این معنی که ابتدا باید صنایع مختلف را تحلیل کرده و سبد سهام خود را بر پایه صنعت‌هایی که بازده مناسبی خواهند داشت، تشکیل دهید.
۳ اصل مهم در تشکیل سبد سهام
اصل اول: تک سهم نشوید
این امر بدیهی است که در بازار بورس سهم‌های زیادی وجود دارند که در طی یک سال چندین درصد رشد داشته‌اند. لذا از همین جهت بر اساس اصل تکرار تاریخ، احتمالاً این رشد برای سهم‌های مشابه نیز اتفاق خواهد افتاد. البته که یک سرمایه‌گذار برای کسب چنین سودهایی لحظه‌شماری می‌کند؛ اما اگر برعکس چیزی که فکر کرده‌اید اتفاق بیافتد چه می‌شود؟ به‌احتمال‌زیاد، خیلی زود مایوس شده و ترجیح می‌دهید سرمایه خود را از بازار بورس خارج کنید.
توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام استاندارد در امر تشکیل سبد سهام است. البته اگر جزو معامله گران ریسک‌پذیر هستید و قصد تک سهم شدن رادارید توصیه می‌کنیمم قید پولتان را هم در بدو شروع سرمایه‌گذاری بزنید! حتی با تشکیل سبد سهام و متنوع سازی نیز کار به پایان نمی‌رسد. اگر پرتفوی خود را از درون یک صنعت تشکیل داده باشیم، درواقع در حال کوبیدن آب در هاون هستیم. تشکیل سبد سهام از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام ریسک دارد. فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از یک صنعت انتخاب نموده‌ایم. بر همین اساس چنانچه براثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت فوق دچار رکود شود، احتمالاً تمامی سهم‌ها افت قیمت خواهند داشت و قسمت زیادی از سرمایه شما به ضرر تبدیل خواهد شد.
اصل دوم: توزیع مناسب وزن‌های سبد اوراق بهادار در پرتفوی بورسی
پس از انتخاب موارد لازم برای تشکیل سبد اوراق بهادار، باید آن را به صورت دوره‌ای تحلیل کنید و تعادل آن را دوباره به وجود آورید؛ زیرا حرکات بازار میتواند وزن‌دهی اولیه شما را تغییر دهد. برای تخصیص دارایی واقعی سبد اوراق بهادار شما باید سرمایه‌گذاری‌ها را به صورت کمّی دسته‌بندی کنید و نسبت ارزش هر کدام از آنها را نسبت به کل سبد بسنجید. سایر عواملی که طی زمان تغییر می‌کنند عبارتند از: وضعیت مالی فعلی شرکت، نیازهای آینده شما و تحمل نوسان ریسک از جانب شما.
اگر چنین تغییراتی وجود داشته باشد، باید پرتفوی خود را نیز به نسبت آنها تغییر دهید. اگر تحمل ریسک شما کمتر شده باشد، باید میزان سهام سبد خود را کاهش دهید. شاید هم ریسک پذیری شما افزایش یابد. در این صورت باید در تخصیص دارایی‌های خود بخش کوچکی را به سهام‌های پرریسک‌تر اختصاص دهید. اساسا برای ایجاد تعادل مجدد باید تعیین کنید که در وزن‌دهی موقعیت خود، به کدام طبقه از دارایی‌ها وزن کمتری داده و به کدام وزن بیشتری داده‌اید.
مثلا، فرض کنید که شما ۴۰ درصد از دارایی خود را به سهام شرکت‌های کوچک تخصیص داده‌اید، در حالی که داده‌های شما می‌گوید که باید تنها ۱۰ درصد از دارایی‌های خود را به این طبقه اختصاص دهید. در این صورت ایجاد تعادل مجدد شامل تعیین مقدار نیاز کاهش این موضع از جانب شما و تخصیص آن به سایر طبقات خواهد بود.
اصل سوم: ایجاد تعادل مجدد به شکلی استراتژیک
بعد از آن که به اهمیت اصل دوم پی بردید و آن را در پرتفوی خود اجرایی کردید، لازم است مشخص کنید کدام دارایی ها را به عنوان جایگزین سهام قبلی باید خریداری کنید. تشخیص خرید سهام مناسب به عنوان جایگزین اهمیت بسیار بالایی دارد. چنانچه توازن لازم را در سبد سهام ایجاد نکنید، میتواند اثرات به مراتب بدتری نسبت به قبل داشته باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم برای خرید سهام، حتما از تحلیل استفاده نمایید.
از شایعات و شایعه سازی دوری کنید
همانطور که اخبار مهم و مفاهیم اقتصاد و مالی در خرید و فروش در بازار سرمایه با اهمیت هستند، نباید در دام شایعات و اخبار تقلبی افتاد. برخی از سرمایه گذاران بزرگ با پخش اخبار غلط و شایعات در بازار سرمایه و خرید سهام یک شرکت خاص، قصد دارند که بازار را به سمت مد نظر خود سوق دهند. در این مواقع باید با استفاده از اخبار درست و مهم و معتبر، از زیان و گیر افتادن در دام این شایعات و اخبار غلط پیشگیری کرد. لذا با دوری از این شایعه‌ها به صورت منطقی و استاندارد با سبد سهام خود برخورد کنید.
سخن آخر
به طور کلی سبد اوراق بهاداری که به خوبی تنوع بخشی شده باشد، بهترین شانس را برای شما در جهت رشد پایدار و طولانی مدت در سرمایه‌گذاری شما خواهد داشت. تشکیل سبد سهام، دارایی شما را از ریسک سقوط زیادِ حاصل از عوامل مختلف در بازار محافظت می‌کند. لذا طی توضیحات ارائه شده، تنوع بخشی سبد اوراق بهادار خود را مد نظر قرار دهید و هر جا که لازم است اصلاحاتی انجام دهید. در این صورت موفقیت دراز مدت مالی خود را به شدت افزایش خواهید داد.
پرتفوی چیست و چه کاربردی در بورس دارد ؟
شاید کلمه پرتفوی را از زبان افرادی که در حوزه سرمایه گذاری، به خصوص سرمایه گذاری در بازارهای مالی مانند بورس فعالیت می کنند را خیلی شنیده باشید. یا هنگام بررسی صندوق های سرمایه گذاری مشترک، با کلمه پرتفوی مواجه شده باشید. اما دقیقا پرتفوی چیست و چه کاربردی در بورس یا به صورت کلی چه کاربردی درسرمایه گذاری دارد؟
پرتفوی چیست ؟
پرتفوی مجموعه ای از سرمایه گذاری های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، پول نقد، واحدهای صندوق های مشترک سرمایه گذاری با سرمایه محدود، و صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) است. مردم به طور کلی معتقدند سهام، اوراق قرضه و پول نقد هسته اصلی یک پرتفوی را تشکیل میدهند. اگرچه این مسئله در اغلب موارد صحیح است، اما نیازی نیست آن را به عنوان یک قاعده کلی در نظر بگیریم. یک پرتفوی ممکن است شامل طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها، از جمله املاک و مستغلات، سکه، ارز، طلا، آثار هنری و سرمایه گذاری های خصوصی باشد.
شما ممکن است تصمیم بگیرید پرتفوی خود را شخصاً نگهداری و مدیریت کنید، یا اینکه به یک مدیر مالی، مشاور مالی یا یک متخصص امور مالی دیگر اجازه دهید پرتفوی شما را مدیریت کند.
صرف نظر از ترکیب دارایی، پرتفوی شما باید درجاتی از تنوع را داشته باشند، و منعکس کننده میزان ریسک پذیری، اهداف بازده مالی، افق زمانی و سایر محدودیت‌های مربوطه، از جمله شرایط مالیاتی، نیازهای نقدینگی، شرایط قانونی و شرایط منحصر به فرد دیگر سرمایه‌گذار باشد.
مدیریت پرتفوی
یک پرتفوی را میتوان به عنوان یک کیک در نظر گرفت که به قطعاتی با اندازه‌های مختلف تقسیم شده است، هر قطعه نمایانگر گروهی از دارایی‌ها و یا سرمایه گذاری های مختلف است. هدف سرمایه گذاران این است که یک پرتفوی متنوع، همراه با همگونی مناسب بین بازده ریسک در برابر سطح بازدهی، متناسب با سطح ریسک پذیری شخصی خود ایجاد کنند. اگرچه سهام، اوراق قرضه و پول نقد معمولاً به عنوان عناصر اصلی ساخت یک پرتفوی در نظر گرفته می‌شوند، شما میتوانید یک پرتفوی با انواع مختلف دارایی‌ها، از جمله املاک و مستغلات، سهام، طلا، انواع اوراق قرضه، نقاشی‌ها و دیگر کالاهای هنری را ایجاد کنید.
پرتفوی که در تصویر بالا به عنوان مثال آورده شده است، تخصیص منابع یک سرمایه‌گذار با تحمل ریسک کم را نمایش می‌دهد. به طور کلی، یک استراتژی محافظه‌کارانه سعی می‌کند با سرمایه گذاری در اوراق بهادار کم‌خطر از ارزش پرتفوی محافظت کند. در مثال بالا مشاهده می‌کنید که 50٪ منابع به اوراق قرضه اختصاص داده شده، که میتواند حاوی شرکت‌هایی با درجه عالی و اوراق قرضه دولتی از جمله شهرداری‌ها باشد. تخصیص 20% منابع به سهام میتواند شامل سهام ممتاز یا سرمایه کلان باشد و 30٪ اختصاص یافته به سرمایه گذاری های کوتاه‌مدت نیز میتواند شامل پول نقد، گواهی سپرده (CD) و حساب‌های پس‌انداز با بازده بالا باشد.
اکثر متخصصان سرمایه گذاری توافق دارند تنوع دادن به پرتفوی، گرچه ضامن قطعی جلوگیری از ضرر نیست، اصلی اساسی برای دستیابی به اهداف طولانی مدت مالی است؛ که در عین حال، ریسک را به حداقل می‌رساند.
انواع پرتفوی
به تعداد سرمایهگذاران و مدیران مالی، متنوع سازی پرتفوی انواع مختلف پرتفوی و استراتژی‌های سرمایه گذاری وجود دارد. همچنین میتوان پرتفوی های چندگانه داشت که محتوای آنها میتواند منعکس کننده استراتژی یا سناریوی های سرمایه گذاری متفاوت باشد و در جهت نیازهای گوناگون ساختار یافته باشند.
1. پرتفوی ترکیبی
رویکرد پرتفوی ترکیبی در انواع مختلف دارایی تنوع ایجاد می‌کند. ایجاد یک پرتفوی ترکیبی، مستلزم جای‌گیری در اوراق قرضه، کالاها، املاک و مستغلات و حتی هنر، در کنار بازار سهام است. به طور کلی، یک پرتفوی ترکیبی شامل قسمت‌هایی نسبتاً ثابت از سهام، اوراق قرضه و سرمایه گذاری های جایگزین است. این مسئله از این جهت سودمند است که از نظر تاریخی، سهام، اوراق قرضه و گزینه‌های جایگزین، همبستگی کاملی با یکدیگر نشان نداده‌اند.
2. پرتفوی سرمایه گذاری
هنگامی که از یک پرتفوی برای اهداف سرمایه گذاری استفاده می‌کنید، انتظار دارید سهام، اوراق قرضه یا دیگر دارایی‌های مالی بازدهی کسب کند، یا با گذشت زمان ارزش افزوده بیافرینند، یا هر دوی این شرایط را داشته باشند. یک پرتفوی سرمایه گذاری ممکن است استراتژیک باشد (جایی که شما دارایی‌های مالی را با قصد نگه داشتن طولانی مدت خریداری می کنید)؛ یا تاکتیکی (جایی که شما به امید دستیابی به سودهای کوتاه‌مدت به خرید و فروش منابع مالی می‌پردازید).
3. پرتفوی تهاجمی و متمرکز بر سهام
پرتفوی تهاجمی به طور کلی مبتنی بر قبول ریسک‌های بزرگ به دنبال بازگشت سرمایه با بازده بالاست. سرمایهگذاران تهاجمی به دنبال شرکت‌هایی هستند که در مراحل اولیه رشد خود هستند و ارزش پیشنهادی منحصر به فردی دارند. بیشتر آنها هنوز نام زبان‌زدی ندارند.
4. پرتفوی دفاعی، متمرکز بر سهام
پرتفوی دفاعی تمرکز خود را بر روی کالاهای اصلی مصرف کننده قرار می‌دهد که در مقابل رکود آسیب‌پذیر نیستند. سهام دفاعی در شرایط خوب و بد بازار، بازدهی مناسبی دارند. هر قدر هم که اقتصاد در یک زمان مشخص بد باشد، شرکت‌هایی که محصولاتی ضروری برای زندگی روزمره تولید می‌کنند سرپا خواهند ماند.
5. پرتفوی متمرکز بر درآمد
این نوع پرتفوی از سهامی که به سهامداران خود سود میپردازند، یا به گونه‌های دیگر پرداختی دارند، کسب منفعت می‌کنند. برخی از سهام موجود در پرتفوی درآمدی، می‌توانند در پرتفوی دفاعی نیز جای بگیرند، اما در این دسته آنها اساساً برای بازده بالا انتخاب می‌شوند. پرتفوی درآمدی باید جریان نقدی مثبتی ایجاد کند. صندوقهای اعتباری سرمایه گذاری در املاک و مستغلات (REITs)نمونه‌هایی از سرمایه گذاری های درآمدزا هستند.
6. پرتفوی متمرکز بر سهام سفته‌بازانه
پرتفوی سفته بازانه برای سرمایه‌گذارانی که ریسک پذیری بالایی دارند بهترین گزینه است. معاملات سفته بازی می‌توانند شامل عرضه های اولیه عمومی (IPO) یا سهامی باشند که بر اساس شایعات اهداف تصاحب هستند. شرکت های فناوری یا مراقبت‌های بهداشتی که در آستانه تولید یک محصول انقلابی هستند نیز در این گروه قرار می گیرند.
تأثیر ریسک پذیری بر تخصیص منابع در پرتفوی
اگرچه یک مشاور مالی می تواند یک مدل پرتفوی کلی برای شخصی خاص ایجاد کند، ریسک پذیری یک سرمایه‌گذار باید به طور قابل توجهی در محتوای پرتفوی انعکاس پیدا کند.
به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار محافظه‌کار ممکن است پرتفوی شامل سهام دارای ارزش کلی بالا، صندوقهای سرمایه گذاری با شاخص بازار گسترده، اوراق قرضه مناسب سرمایه گذاری و سرمایه گذاری های نقدی با درجه اعتبار بالا مانند سپرده بانکی را ترجیح دهد.
در مقابل، یک سرمایه‌گذار با ریسک پذیری بالا ممکن است برخی از سهام رو به رشد با ارزش کلی پایین را با جای‌گیری در سهامی تهاجمی و با ارزش کلی بالا ترکیب کند، مقداری سرمایه گذاری در اوراق بهادار با بازده بالا انجام دهد، و به دنبال املاک و مستغلات، فرصت‌های سرمایه گذاری بین‌المللی و جایگزین برای پرتفوی خود باشد. به طور کلی، یک سرمایه‌گذار باید مواجهه با اوراق بهادار یا آن دسته از دارایی‌هایی را که نوسان آنها موجب نگرانی خاطر می‌شود را به حداقل برساند.
تأثیر افق زمانی بر تخصیص منابع در پرتفوی
مشابه ریسک پذیری، سرمایهگذاران باید هنگام ساخت پرتفوی به مدت زمان سرمایه گذاری خود نیز توجه داشته باشند. به طور کلی، سرمایهگذاران باید با نزدیک شدن به تاریخ هدف خود، به سمت تخصیص دارایی محافظه‌کارانه پیش روند تا از درآمدی که پرتفوی تا آن زمان داشته محافظت کنند.
به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار پس‌انداز برای بازنشستگی را در نظر بگیرید که قصد دارد ظرف 5 سال نیروی کار را ترک کند. حتی اگر آن سرمایه‌گذار با سرمایه گذاری در سهام و اوراق بهادار پر خطر مشکلی نداشته باشد، باید بخش بیشتری از پرتفوی خود را در دارایی‌های محافظه‌کارانه‌تری مانند اوراق قرضه و پول نقد سرمایه گذاری کند تا از این طریق به حفظ پس‌انداز فعلی خود کمک کند. برعکس، یک فرد که تازه وارد نیروی کار شده میتواند کل پرتفوی خود را به سهام اختصاص دهد، زیرا ممکن است چندین دهه برای سرمایه گذاری فرصت داشته باشد، و توانایی آن را داشته باشد تا ضرر برخی از نوسانات کوتاه مدت بازار را تحمل کند.
نکات کلیدی
-
متنوع سازی پرتفوی
- پرتفوی مجموعه‌ای از سرمایه گذاری های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، پول نقد و معادل نقدی آن و همچنین همتایان آنها در صندوقهای سرمایه گذاری است.
- سهام و اوراق قرضه، عموماً به عنوان عناصر اصلی سازنده پرتفوی در نظر گرفته می‌شوند، اگرچه ممکن است یک پرتفوی متشکل از انواع مختلفی از دارایی‌ها (از جمله املاک و مستغلات، طلا، نقاشی‌ها و دیگر مجموعه‌های هنری) باشد.
- متنوع‌سازی مفهومی کلیدی در مدیریت پرتفوی است.
- تحمل فرد در برابر ریسک، اهداف سرمایه گذاری و افق زمانی، همه متنوع سازی پرتفوی عوامل مهمی در هنگام جمع‌آوری و تنظیم پرتفوی سرمایه گذاری است.
پرتفوی سرمایه گذاری چیست؟
پرتفوی سرمایه گذاری سبدی از دارایی است که میتواند شامل سهام، اوراق قرضه، پول نقد و غیره باشد. چگونگی درهم آمیختن این سرمایه‌ها بازتاب‌دهنده ریسک پذیری و اهداف مالی سرمایهگذاران است. برای کمک عملی‌تر، همکاری با یک مشاور مالی محلی که میتواند شما را در ایجاد یک پرتفوی سرمایه گذاری مناسب برای شخص شما راهنمایی کند، گزینه مناسبی است.
تعیین چگونگی تخصیص منابع پرتفوی سرمایه گذاری
اگر به دنبال سرمایه گذاری هستید، احتمالاً اصطلاح تخصیص دارایی را شنیده‌اید. این اصطلاح نحوه تجزیه پرتفوی براساس طبقات دارایی را توضیح می‌دهد. طبقه دارایی دسته‌ای از سرمایه گذاری های مختلف است. به عنوان مثال، سهام، بخشی از یک شرکت است که تحت مالکیت شماست و نرخ بازدهی ثابتی ندارد. در عین حال، اوراق قرضه و گواهی سپرده (CD)میتواند شامل درآمد ثابت باشد.
تعدادی مثال از گزینه‌های مالی مختلف که میتوان از آنها برای ایجاد پرتفوی سرمایه گذاری استفاده کرد:
- صندوقهای قابل معامله در بورس (EFTs)
- صندوقهای مشارکتی
- صندوقهای اوراق قرضه
- صندوقهای سرمایه گذاری املاک و مستغلات (REITS)
شما میتوانید این موارد را به طور تصادفی در یک پرتفوی ریخته و انتظار بازدهی عمده داشته باشید. اما متنوع‌سازی پرتفوی نکته‌ای اساسی است، تخصیص دارایی شما باید به میزان ریسک پذیری شما پایبند باشد.
ایجاد پرتفوی سرمایه گذاری با در نظر گرفتن میزان ریسک پذیری شخصی
ریسک به معنای احتمال بالقوه از دست دادن پول در زمانیست که بازار یا طبقه‌ای خاص از سرمایه عملکرد مناسبی ندارد. هنگام سرمایه گذاری همیشه درجاتی از ریسک وجود دارد. اگر به هیچ وجه قادر به از دست دادن سرمایه خود نیستید، میتوانید آن را در یک حساب پس‌انداز یا بهترین گواهی سپرده‌ای که میتوانید پیدا کنید قرار دهید. FDIC هر دو را بیمه می‌کند. این بدان معناست که شما کل پول خود را به شکلی که ممکن است با یک سهام از دست بدهید، از دست نخواهید داد.
ریسک پذیری شما میزان انعطافی که می توانید در سرمایه گذاری های خود تحمل کنید را تعیین می‌کند. به عبارت دیگر، این مسئله نشان می‌دهد که چقدر میتوانید فراز و نشیب های حاصل از هر سرمایه گذاری را تحمل کنید. این همان چیزی است که سرمایهگذاران آن را نوسان بازار می نامند.
اگر ظرف سال‌های کوتاهی به پول خود احتیاج دارید و توانایی از دست دادن هیچ مقداری از آن را ندارید، ظرفیت تحمل ریسک کمی دارید. این بدان معناست که شما احتمالاً از یک رکود بزرگ در بازار بهبود نخواهید یافت.
از طرف دیگر، کسی که طی مدت 40 سال به پول خود احتیاج ندارد، احتمالاً میتواند نوسانات و فراز و نشیب‌های بیشتری را تحمل کند. این سرمایه‌گذار در صورت کاهش ارزش سرمایه گذاری خود، زمان لازم برای صبر کردن تا بازگشت بازار به حالت بهینه را خواهد داشت.
در دنیای سرمایه گذاری، طول مدت هم اکنون تا زمانی که به پول خود نیاز دارید، به عنوان افق زمانی شما شناخته می شود. هنگام ساخت پرتفوی سرمایه گذاری خود باید به دقت در این مورد فکر کنید.
هرکدام از ما بر اساس اهداف و وضعیت زندگی خود میزان ریسک پذیری متفاوتی داریم. به عنوان مثال، شخصی که تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده احتمالاً میتواند سرمایه گذاری تهاجمی داشته باشد، زیرا زمان زیادی در اختیار دارد. در همین حال، یک بازنشسته 75 ساله که برای تحصیلات نوه خود پس‌انداز می‌کند، ممکن است نتواند ریسک افت پرتفوی را متحمل شود، و بنابراین یک پرتفوی محافظه‌کارانه‌تر خواهد داشت.
چگونگی ایجاد پرتفوی سرمایه گذاری با استفاده از صندوق قابل معامله در بورس (ETF)
همانطور که در بالا اشاره شد، تخصیص دارایی نحوه تقسیم پول موجود در پرتفوی در بین طبقات مختلف دارایی است. بهترین تخصیص دارایی برای پرتفوی شخصی شما به عوامل زیادی بستگی دارد. اگر به تازگی شروع به کار کرده‌اید، باید یک مشاور مالی انتخاب کنید تا در درک این مسئله که سرمایه گذاری های مختلف چگونه می‌توانند شما را تحت تأثیر قرار دهند، به شما کمک کند.
هنگامی که به تخصیص دارایی خود فکر می‌کنید، به خاطر داشته باشید که طبقات دارایی به دسته‌های کوچکتر تقسیم می‌شوند؛ و هر یک به شکلی متفاوت به شرایط بازار پاسخ میدهند. به عنوان مثال، سهام یک شرکت با شرکتی دیگر بسیار متفاوت است. به متنوع سازی پرتفوی همین دلیل است که افراد سرمایه گذاری های مشابه را با هم در یک گروه قرار میدهند. این امر خصوصاً در مورد صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) معمول است.
صندوق قابل معامله در بورس، صندوقی است که شامل تعدادی سهام مشابه است. این میتواند به معنای سهام یک بخش خاص از اقتصاد یا حتی سهام کشور‌های مختلف باشد. یک صندوق قابل معامله در بورس میتواند فقط در شرکت‌های بزرگ و نامی، یا فقط در شرکت‌های کوچک با پتانسیل رشد بالا سرمایه گذاری کند. سرمایه گذاری در چندین نوع صندوق قابل معامله در بورس، سرمایه کلی سهام شما را متنوع می‌کند، زیرا در صندوق‌هایی که رفتا‌های متفاوت در شرایط اقتصادی مختلف دارند، سرمایه گذاری می‌کنید. بیشتر مشاوران سرمایه گذاری در واقع پول مشتریان خود را در صندوقهای قابل معامله در بورس سرمایه گذاری می‌کنند.
بنابراین حین تفکر در سرمایه گذاری های خود یان نکته را مد نظر داشته باشید، که مشاوران مالی توصیه می‌کنند که یک پرتفوی متنوع برای سرمایه گذاری ایجاد کنید. این بدان معنی است که در چندین طبقه مختلف دارایی سرمایه گذاری کنید. این مسئله همچنین به معنای انتخاب گزینه‌های متنوع در یک طبقه دارایی منفرد است.
وقتی در حال ساخت پرتفوی سرمایه گذاری خود هستید، در مورد تخصیص دارایی خود خوب فکر کنید. اطمینان حاصل کنید که پرتفوی شما به میزان ریسک پذیری شما پایبند است؛ بدین معنی که به چه میزان میتوانید از پس فراز و نشیب‌های بازار بر‌آیید.
برخی از طبقات دارایی، مانند سهام، عموماً به عنوان سرمایه گذاری هایی با ثبات کمتر در نظر گرفته می‌شوند. در همین حال، اوراق بهادار با درآمد ثابت و اوراق قرضه معمولاً سرمایه گذاری مطمئن‌تری محسوب می‌شوند. همچنین، به افق زمانی خود یا زمانی که برای سرمایه گذاری در اختیار دارید، قبل از اینکه واقعاً به آن پول نیاز داشته باشید، فکر کنید.
روش‌های تشکیل سبد سهام و مدیریت پورتفوی
برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در بازار بورس و اوراق بهادار تنها کافی است کد بورسی دریافت کنید. این کد که توسط شرکت‌های کارگزاری صادر می‌شود کلید ورود به دنیای سرمایه‌گذاری بورس است. از آن پس شما میتوانید در سبد سهام خود که اصطلاحا آن را پورتفوی می‌نامند؛ اقدام به خرید و فروش سهم‌های مختلف کنید اما مدیریت پورتفوی بر چه اساس و اصولی استوار است؟ شما از دو طریق میتوانید در بازار بورس و اوراق بهادار مشارکت داشته باشید. روش اول، روش مستقیم است. یعنی فرد سهامدار، خود مدیریت پورتفوی را بر عهده دارد و اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف می‌کند. بر این اساس فرد باید اطلاعات و دانش کافی را نسبت به بازار سرمایه کسب کند و زمان لازم برای مدیریت سبد سهام خود را مهیا سازد.
در روش دوم که روش غیر مسقیم نام دارد، فرد سهامدار یا اقدام به خرید سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری می‌کند یا سراغ شرکت‌های سبدگرانی و مدیریت دارایی می‌رود. در ادامه، به بررسی روش‌های تشکیل سبد سهام و مدیریت پرتفوی می‌پردازیم.
در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:
پرتفوی یا سبد سهام چیست؟
سبد سهام یا پرتفوی بورسی ترکیبی از انواع سهام است که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است. از این رو، سود یک سهم میتواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک پرتفوی بورسی شامل سهم‌هایی از انواع گروه‌های بورسی است که میتواند به لحاظ بنیادی باهم تفاوت بسیاری داشته باشد. فلسفه تشکیل سبد سهام همان ضرب المثل قدیمی است که می‌گوید: همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید!
استراتژی‌های مدیریت پورتفوی
برای مدیریت پورتفوی به طور کلی دو استراتژی منفعل و فعال وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
استراتژی منفعل یا انفعالی
در این نوع استراتژی، به دلیل عدم توانایی پیش‌بینی جریان آتی بازار یا عملکرد قیمت سهام، هدف اصلی نزدیک کردن بازده پرتفوی به بازده شاخص مورد نظر است. در استراتژی منفعل نوع مدیریت پرتفوی به صورت خرید و نگهداری است. در این شرایط خرید سهام بر مبنای چندین معیار انجام شده و تا پایان دوره سرمایه‌گذاری حفظ می‌شود. بنابراین هیچ‌گونه فعالیت خرید و فروشی پس از ایجاد پرتفوی وجود نخواهد داشت. استراتژی منفعل به نام‌های مختلفی همچون استراتژی سرمایه‌گذاری در شاخص نیز معروف است.
چگونه پرتفوی انفعالی تشکیل دهیم؟
برای ایجاد پرتفوی با نگاه استراتژی انفعالی، سه روش مرسوم وجود دارد:
روش پیگیری کامل: در این روش همه سهام موجود در شاخص به نسبت وزن‌شان در آن شاخص خریداری می‌شوند.
روش نمونه‌گیری: در روش نمونه گیری مدیر پرتفوی تنها سهامی را می‌خرد که در شاخص مبنا حضور دارد.
روش بهینه‌سازی یا برنامه‌ریزی غیرخطی: در این روش از اطلاعات تاریخی تغییرات قیمت‌ها و همبستگی بین سهام (ارتباط هر سهم با سهم دیگر) استفاده می‌شود و بر این اساس ترکیب پرتفوی مشخص خواهد شد.
استراتژی فعال
این استراتژی عمدتاً به منظور هماهنگی با پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت یا میان‌مدت بازار و سهم مورد استفاده قرار میگیرد. یعنی مدیر پرتفوی به صورت دائم در حال خرید و فروش سهم است تا بتواند بازدهی بیش از بازدهی شاخص بازار (بازدهی متوسط بازار) کسب کند.
برای مدیریت فعال پورتفوی نیز سه نوع استراتژی وجود دارد:
استراتژی سنجش موقعیت بازار: سرمایه‌گذار با پیش‌بینی آینده بازار، حجم سرمایه‌گذاری را بین اوراق بهادار تغییر می‌دهد و در صورت پیش‌بینی بازده بالاتر از متوسط برای پرتفوی، نسبت به تعدیل و اصلاح ریسک پرتفوی اقدام می‌کند.
یعنی مدیر پرتفوی اگر بداند بازار در روند نزولی (صعودی) قرار خواهد گرفت، بیشتر (کمتر) در اوراق بهادار با درآمد ثابت (مثل اوراق مشارکت یا اوراق خزانه اسلامی) سرمایه‌گذاری می‌کند و حجم سرمایه‌گذاری در سهام را کاهش (افزایش) می‌دهد.
استراتژی گلچین سهام: سرمایه‌گذار وزن سهام زیر قیمت را در پرتفوی افزایش و وزن سهام بالای قیمت را کاهش می‌دهد. از این طریق ریسک پرتفوی نیز متنوع می‌شود و انتخاب‌های سهم بر سایر سهام اثر می‌گذارد.
استراتژی تمرکزبخش: این روش مشابه استراتژی گلچین سهام است با این تفاوت که واحد مورد نظر به‌جای سهام، صنعت است.
عوامل موثر در انتخاب استراتژی مدیریت پرتفوی
اما چه عواملی باعث می‌شود مدیر پورتفوی استراتژی خود را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کند؟ به چند مورد آن اشاره می‌کنیم.
شرایط حاکم در بازار و نوع بازار: مدیر پرتفوی در شرایط رونق بازار از استراتژی فعال و در شرایط رکودی از استراتژی مدیریت منفعل در بازار بهره میگیرد.
سطح کارایی بازار: در بازاری که کارایی آن در سطح بالایی قرار دارد، مدیریت منفعل استفاده می‌شود و مدیران به سمت سرمایه‌گذاری در صندوقهای شاخصی و متنوع حرکت می‌کنند. در مقابل در بازارهای غیرکارا به‌تناسب وجود شکاف‌ها و فرصت‌های آربیتراژی، مدیران به سمت بهره‌گیری از توان تحلیل‌گری و مدیریت فعال حرکت می‌کنند.
نگاه و ویژگی شخصیتی مدیران: ظرفیت ریسک‌پذیری و محافظه‌کاری مدیران پرتفوی، نوع استراتژی که آنها در سبد سهام خود به کار می‌گیرند را مشخص می‌کند.
اندازه و حجم پرتفوی: مدیران پرتفوی‌هایی باارزش و حجم بالا، از سیستم مدیریتی منفعل استفاده می‌کنند و دلیل آن حجم بالای معاملاتی است که در صورت تغییر پرتفوی، باید انجام دهند و در مقابل مدیر یک پرتفوی کوچک به‌راحتی میتواند با اجرای مدیریت فعال به جابه‌جایی سهام در پرتفوی خود بپردازد.
سطح تحمل ریسک پرتفوی: هرچه پرتفوی تحمل ریسکش بالاتر رود از استراتژی منفعل به سمت استراتژی مدیریت فعال حرکت خواهیم کرد.
انتظار و توقع سرمایه‌گذار: سهامداران محافظه‌کار معمولا استراتژی منفعل را به کار می‌گیرند و در مقابل سهام‌دارانی که انتظار سود بیشتری دارند از مدیریت پرتفوی فعال استفاده می‌کنند.
۳ اصل مهم در تشکیل سبد سهام
برای مدیریت بهینه سبد سهام سه اصل اساسی وجود دارد که به توضیح آنها می‌پردازیم:
اصل اول: تک سهم نشوید
توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام استاندارد در امر تشکیل سبد سهام است. البته اگر جزو معامله گران ریسک‌پذیر هستید و قصد تک سهم شدن را دارید توصیه می‌کنیم قید پولتان را هم در بدو شروع سرمایه‌گذاری بزنید! حتی با تشکیل سبد سهام و متنوع سازی نیز کار به پایان نمی‌رسد.
اگر پرتفوی خود را از درون یک صنعت تشکیل داده باشیم، در حال کوبیدن آب در هاون هستیم. تشکیل سبد سهام از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام ریسک دارد.
فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از یک صنعت انتخاب کرده‌ایم. بر همین اساس چنانچه براثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت فوق دچار رکود شود، احتمالا تمامی سهم‌ها افت قیمت خواهند داشت و قسمت زیادی از سرمایه شما به ضرر تبدیل خواهد شد.
اصل دوم: توزیع مناسب وزن‌های سبد اوراق بهادار در پرتفوی بورسی
پس از انتخاب موارد لازم برای تشکیل سبد اوراق بهادار، باید آن را به صورت دوره‌ای تحلیل کنید و تعادل آن را دوباره به وجود آورید؛ زیرا حرکات بازار میتواند وزن‌دهی اولیه شما را تغییر دهد.
برای تخصیص دارایی واقعی سبد اوراق بهادار شما باید سرمایه‌گذاری‌ها را به صورت کمّی دسته‌بندی کنید و نسبت ارزش هر کدام از آنها را نسبت به کل سبد بسنجید. سایر عواملی که طی زمان تغییر می‌کنند عبارتند از: وضعیت مالی فعلی شرکت، نیازهای آینده شما و تحمل نوسان ریسک از جانب شما.
اگر چنین تغییراتی وجود داشته باشد، باید مدیریت پرتفوی خود را نیز به نسبت آنها تغییر دهید. اگر تحمل ریسک شما کمتر شده باشد، باید میزان سهام سبد خود را کاهش دهید. شاید هم ریسک پذیری شما افزایش یابد. در این صورت باید در تخصیص دارایی‌های خود بخش کوچکی را به سهام‌های پرریسک‌تر اختصاص دهید.
اساسا برای ایجاد تعادل مجدد باید تعیین کنید که در وزن‌دهی موقعیت خود، به کدام طبقه از دارایی‌ها وزن کمتری داده و به کدام وزن بیشتری داده‌اید.
اصل سوم: ایجاد تعادل مجدد به شکلی استراتژیک
بعد از آن که به اهمیت اصل دوم پی بردید و آن را در مدیریت پرتفوی خود اجرایی کردید، لازم است مشخص کنید کدام دارایی‌ها را به عنوان جایگزین سهام قبلی باید خریداری کنید. تشخیص خرید سهام مناسب به عنوان جایگزین اهمیت بسیار بالایی دارد. چنانچه توازن لازم را در سبد سهام ایجاد نکنید، میتواند اثرات به مراتب بدتری نسبت به قبل داشته باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم برای خرید سهام، حتما از تحلیل استفاده کنید.
در نظر داشته باشید که یک پرتفوی مناسب میتواند شامل همه گروه‌های بورسی باشد. لذا شما میتوانید از هر گروه یک یا دو سهم مناسب را در سبد خود داشته باشید. یک پرتفوی بورسی میتواند شامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری، گروه خودرویی، دارویی، پتروشیمی، غذایی، پالایشی و … باشد. اما اگر پول شما آنقدر نیست که بتوانید از همه گروه‌ها سهام خریداری کنید، جای نگرانی نیست. صندوق های سرمایه‌گذاری گزینه بسیار مناسبی برای شما هستند.
بسیاری از کارشناسان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند بخشی از سبد سهام خود را به شرکت‌ها و هولدینگ‌ها اختصاص بدهید و همچنین از ترکیب سهام کوچک و بزرگ در سبد خود استفاده کنید.
نکته: از هیجانات و شایعات دوری کنید! در نظر داشته باشید که بازار بورس نوسان‌هایی دارد و باید در مواجهه با این فراز و نشیب‌ها، احساسات و هیجانات خود را مدیریت کنید. این نوسانات ممکن است به دنبال برخی از تصمیم‌گیری‌های سیاسی در کشوری دنیا و … به وجود آمده باشند اما اگر شما با استراتژی معاملاتی صحیح خود گام برداشته باشید جای نگرانی نیست و فقط باید در مسیر معاملات خود ثابت قدم باشید.
آشنایی با خدمات مدیریت دارایی
با توجه به توضیحاتی که ارائه دادیم، مشخص شد که برای مدیریت سبد سهام و سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار، باید دانش و مهارت کافی داشته باشید و زمان زیادی را صرف رصد بازار و بازنگری سبد سهام‌تان کنید. در غیر این صورت دچار ضرر و زیان خواهید شد. اگر نمی‌توانید این شرایط را برای خود مهیا کنید، استفاده از خدمات مدیریت دارایی بهترین گزینه برای شما است.
مدیریت دارایی در بازار بورس به دو روش انجام می‌شود:
• سبدگردانی اختصاصی
• صندوقهای سرمایه‌گذاری
همانطور که در مطلب سبدگردانی اوراق بهادار در کارگزاری آگاه ذکر شد، سبدگردانی یعنی خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار، بنام سرمایه‌گذار معین و توسط سبدگردان که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار انجام میگیرد. از مزیت این شرکت‌ها، میتوان به اداره آنها توسط مدیران و کارشناسانی خبره در زمینه سرمایه‌گذاری اشاره کرد.
صندوقهای سرمایه‌گذاری نیز یکی دیگر از خدمات مدیریت دارایی هستند. هر صندوق سرمایه‌گذاری یک نهاد مالی است که نقدینگی مردم را جمع و در دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کند. افراد به میزان سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند.
کارکرد صندوق‌ها با سبدگردانی اختصاصی متفاوت است. از جمله این تفاوت‌ها میتوان به این موضوع اشاره کرد که در سبدگردانی، مدیریت پورتفوی به صورت خاص برای هر فرد برنامه‌ریزی می‌شود در نتیجه اهداف فرد سرمایه‌گذار، میزان ریسک‌گریزی و افق زمانی او در سبد سهام نظر گرفته خواهد شد.
در این سبدها، فرد سرمایه‌گذار مالکیت مستقیم سرمایه خود را در اختیار دارد و در واقع سرمایه‌گذاری با نام او و بر اساس اهداف و میزان ریسک‌پذیری او انجام می‌شود؛ این در حالی است که مالکیت در صندوق‌ها به صورت مشاع است و افراد با خرید هر واحد به همان میزان در سود و زیان صندوق سهیم می‌شوند.
برای آشنایی با خدمات مدیریت دارایی، کلیک کنید:
سخن آخر
در انتها باید گفت برای انتخاب استراتژی مدیریت پورتفوی، عوامل مختلفی تاثیرگذار است. به طور کلی سبد اوراق بهاداری که به خوبی تنوع بخشی شده باشد، بهترین شانس را برای شما در جهت رشد پایدار و طولانی مدت در سرمایه‌گذاری شما خواهد داشت. تشکیل سبد سهام، دارایی شما را از ریسک سقوط زیاد حاصل از عوامل مختلف در بازار محافظت می‌کند.
دیدگاه شما