ارزش فعلی خالص چیست؟

بهترین نرم افزار حسابداری رایگان شرکتی

یکی از بهترین نرم افزارهای رایگان حسابداری شرکتی یعنی همان اکسل دارای توابعی است که با استفاده از این توابع می توانیم به ارزیابی پروژه هایی که قرار است برای آن ها سرمایه گذاری کنیم بپردازیم.

روش های ارزیابی ارزش فعلی خالص چیست؟ پروژه ها در نرم افزار رایگان حسابداری شرکتی به شرح زیر است که برای 2 روش اول تابعی مجزا دراین وجود دارد :

1. نرخ بازده داخلی : تابع ارزیابی پروژه در نرم افزار حسابداری رایگان برای شرکت ها IRR
2. خالص ارزش فعلی: تابع ارزیابی پروژه در نرم افزار حسابداری رایگان NPV
3. نرخ بازده حسابداریARR. تابعی در نرم افزار حسابداری برای آن تعریف نشده
4. دوره بازگشت سرمایهPBP . تابعی در نرم افزار حسابداری برای آن تعریف نشده

که به تفکیک به هر کدام از این توابع می پردازیم.

تابع مالی IRR محاسبه نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری

یکی از روش های ارزیابی پروژه هایی که قرار است برای آن سرمایه گذاری کنیم محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری است که تابع مالی IRR به محاسبه همین روش می پردازد که در ادامه به توضیح آن می پردازیم. این کار به سادگی با این نرم افزار رایگان حسابداری قابل اجراست.

تابع مالی IRR در بهترین نرم افزار حسابداری رایگان برای شرکت ها به محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری می پردازد. نرخ بازده داخلی نرخی است که سود و زیان پروژه هایی که قصد داریم سرمایه گذاری کنیم را به دست می آورد. یا به عبارتی نرخی است که سود حاصل از سرمایه گذاری در پروژه ها را به مشخص می کند. و این نرخ نرخی است که خالص ارزش فعلی را صفر می کند. یعنی وقتی بخواهیم NPV را محاسبه کنیم و از این نرخ بازده داخلی استفاده کنیم، NPV معادل صفر خواهد شد. تابع IRR در نرم افزار رایگان حسابداری شرکتی با پارامتر های زیر در دسترس است:

( IRR ( Values, Guess

( نرخ پیش بینی شده . جریانات نقدی ) محاسبه نرخ بازده داخلی

• پارامتر values معادل جریانات نقدی می باشد.
• پارامتر Guess در تابع IRR که آخرین پارامتر این تابع است، معادل نرخ از پیش تعیین شده ، پیش بینی شده یا همان نرخ تخمینی است که به صورت اختیاری می باشد و در صورتی که خالی باشد به صورت خودکار نرخی معادل 10% در نظر گرفته می شود. اگر بخواهید به صورت دستی وارد کنید باید عددی مابین 0 و 1 قرار داده شود.

تحلیلگران اقتصادی برای تحلیل این که چه پروژه یا طرحی را انتخاب کنند و در کجا سرمایه گذاری کنند که سود بیشتری به دست آورند، هم از نرخ بازده داخلی (IRR) و هم از ارزش خالص فعلی (NPV) استفاده می کنند.

برای این که از بین پروژه ها و طرح های موجود، طرح یا پروژه ای را انتخاب کنید تنها به روش نرخ بازده داخلی اکتفا نکنید زیرا استفاده از یک روش برای انتخاب پروژه احتمال خطا و اشتباه در تصمیم گیری را افزایش می دهد، علی الخصوص زمانی که پروژه های مورد بررسی از مدت زمان متفاوتی برخوردار باشند استفاده از یک روش احتمال خطا و اشتباه را بیشتر و بیشتر می کند. چون تصور می کنید یک پروژه با نرخ بازه داخلی بالاتر و در مدت زمان کوتاه تر از یک پروژه با نرخ بازده داخلی کمتر و در مدت زمان بیشتر، پروژه ای سود ده تر خواهد بود در صورتی که این انتخاب درست نیست. ارزیابی ارزش فعلی خالص چیست؟ پروژه ها با این روش در نرم افزار رایگان حسابداری شرکتی بسیار ساده خواهد بود.

مثال: جریانات نقدی پروژه ای به صورت زیر می باشد، نرخ بازده داخلی ( نرخ بازگشت سرمایه) را محاسبه کنید.

ارزش فعلی خالص سرمایه گذاری

ارقام پیش بینی شده در جدول جریانات نقدینگی مربوط به سال های مختلف است که براساس عملکرد طرح و برای هر سال بصورت جداگانه پیش بینی می گردد و در واقع ارزش آتی یا FV می باشد. باوجود آنکه واحد این ارقام پول می باشد اما باتوجه به اینکه این ارقام در سال های مختلف بدست می آید نمی توان آنها را بایکدیگر جمع نمود. اما درصورتیکه رقم مربوط به هر سال را با استفاده از فرمول محاسبه ارزش فعلی، به ارزش روز تبدیل و با یکدیگر جمع نماییم، شاخص ارزش فعلی خالص بدست می آید که یکی از مهم ترین شاخص های مالی می باشد. براین اساس فرمول محاسبه ارزش فعلی خالص بصورت زیر خواهد بود.

NPV (i) = PV1 + PV2 + … + PVn = FV1/(1+i)+FV2/(1+i)^2+…+ FVn/(1+i)^n

n مجموع دوران احداث و بهره برداری

زمان بروز رسانی حداقل 24 ساعت

مخصوص کسانی که در حال حاضر

فقط ماهانه زیر دو میلیون

نرخ تنزیل فرمول فوق براساس توضیحات ارائه شده در بخش های قبل یک متغیر مستقل است که از سوی تحلیل گر مالی تعیین می گردد و مقدار تعیین شده برای آن وابسته به شرایط مکانی، زمانی و نوع صنعت مورد بررسی است. از دیدگاه دیگر می توان نرخ تنزیل را بعنوان حداقل نرخ مورد انتظار از سرمایه گذاری تعریف نمود که براساس آن ارزش های آتی هر سال طرح به ارزش فعلی تبدیل می شوند. هرچه درصد تخصیص داده شده به نرخ تنزیل افزایش یابد، نرخ مورد انتظار از سرمایه گذاری افزایش، ارزش فعلی جریانات نقدی سالهای آتی کمتر و در نتیجه شاخص NPV کوچکتر خواهد بود. بعنوان مثال با در نظر گرفتن نرخ تنزیل 25 درصد برای جدول جریانات نقدی ارائه شده فوق، ارزش فعلی این جریانات بصورت زیر محاسبه می گردد.

نمونه جدول جریانات نقدینگی تنزیل شده یک طرح

جریانات نقدی تنزیل شده

با جمع جبری ارقام سالهای مختلف مربوط به ردیف جریانات نقدی تنزیل شده، شاخص NPV این طرح فرضی معادل 596،480 خواهد شد که واحد آن برابر واحد پولی است که جریانات نقدی براساس آن پیش بینی شده است. یعنی اگر واحد ارقام مندرج در جدول براساس میلیون ریال باشد واحد مربوط به شاخص NPV محاسبه شده نیز براساس میلیون ریال خواهد بود.

چنانچه مشاهده می گردد بمنظور برآورد شاخص NPV طرح ضروری است که در ابتدا جدول جریانات نقدی آن براساس هزینه ها و درآمدهای دوران احداث و بهره برداری پیش بینی و سپس با استفاده از فرمول فوق و نرخ تنزیل مورد نظر این شاخص برای طرح محاسبه گردد. البته با استفاده از نرم افزارهای دیگری نظیر Excel نیز می توان این شاخص را برای یک طرح محاسبه نمود. بدین منظور پیشنهاد می گردد که جریانات نقدی فوق را وارد Excel نموده و با وارد نمودن فرمان =NPV () در یکی از سل های مجاور جدول و تخصیص نرخ تنزیل و جریانات نقدی، این شاخص را با استفاده از فرمول Excel محاسبه و با رقم فوق مقایسه نمایید. در نرم افزارهایی نظیر کامفار، پیش بینی جریانات نقدی طرح و همچنین محاسبه شاخص NPV بصورت اتوماتیک و توسط خود نرم افزار و البته برمبنای مفروضات ورودی بدان محاسبه می گردد.

در محاسبه شاخص NPV در واقع سرمایه گذاری در طرح با سرمایه گذاری در یک بازار با نرخ سود سالانه i که همان نرخ تنزیل می باشد و به نوعی حداقل نرخ مورد انتظار از سرمایه گذاری است، مقایسه می گردد. بر این اساس در صورتیکه رقم محاسبه شده برای این شاخص در یک طرح خاص و براساس نرخ تنزیل تعیین شده، منفی گردد این طرح دارای نرخ سود سالانه کمتر از i می باشد و لذا توجیه پذیر نخواهد بود و درصورتیکه این رقم صفر و یا مثبت گردد نشانگر آن است که طرح دارای نرخ بازدهی حداقل معادل نرخ تنزیل (نرخ مورد انتظار از سرمایه گذاری) می باشد. چنانچه مشاهده می گردد تعیین نرخ تنزیل مناسب جهت محاسبه شاخص NPV و تصمیم گیری در خصوص توجیه پذیری طرح براساس آن بسیار حائز اهمیت می باشد. مطابق نمودار فوق درصورتیکه نرخ تنزیل تعیین شده برای طرح در نقطه ای قبل از محل برخورد منحنی با خط افقی قرارگرفته باشد طرح توجیه پذیر خواهد بود و به ازاء نرخ تنزیل های بیش از محل برخورد، طرح توجیه مالی نخواهد داشت.

ارزش فعلی خالص چیست؟

طبق تعریف، نرخ بازده داخلی (IRR) معادل نرخ سودی است که سرمایه گذار می تواند با سرمایه گذاری در یک طرح بدست آورد. در واقع طرح مشابه یک بانک عمل نموده و به سرمایه گذاری که در آن سپرده گذاری می نماید، با یک نرخ سود که همان IRR است از محل درآمد سالیانه سود ارائه می نماید.

شاخص IRR از جمله پرکاربردترین شاخص های مالی است که می توان با استفاده از آن توجیه پذیری مالی طرح را در مقایسه با شرایط معمول سرمایه گذاری در کشور و آن صنعت خاص بدست آورد. محاسبه شاخص IRR برای یک طرح در ارتباط تنگاتنگ با فرمول محاسبه شاخص NPV می باشد.

براساس نمودار NPV نسبت به نرخ تنزیل، شاخص نرخ بازده داخلی محل تلاقی نمودار با محور افقی می باشد. لذا شاخص IRR نرخ تنزیلی است که به ازاء آن نرخ تنزیل، شاخص NPV طرح معادل صفر گردد.

چنانچه در فرمول محاسبه IRR مشاهده می گردد، محاسبه این شاخص بصورت حدس و خطا و با استفاده از روش هایی نظیر روش نیوتن می باشد. مشابه روش محاسبه شاخص NPV می توان پس از تشکیل جدول جریانات نقدی با استفاده از برخی نرم افزارهای محاسباتی نظیر Excel شاخص IRR طرح را محاسبه نمود.

فرمول محاسبه شاخص IRR بصورت زیر می باشد:

If NPV (i * ) = 0 i * = IRR

فرمول محاسبه این شاخص در نرم افزار Excel بصورت = IRR () می باشد. در این زمینه نیز نرم افزار کامفار پس از تشکیل جدول جریانات نقدی که براساس مبانی و مفروضات ورودی بدان انجام می گردد، بصورت اتوماتیک شاخص IRR طرح را محاسبه و بعنوان خروجی محاسبات کامفار ارائه می نماید.

بعنوان مثال اگر این فرمول ارزش فعلی خالص چیست؟ در نرم افزار Excel و بر ردیف جریانات نقدی جدول ارائه شده در بخش شاخص NPV اعمال گردد، نرخ بازده داخلی این طرح فرضی معادل ۳۳٫۶۲ درصد خواهد شد. این بدان مفهوم است که با سرمایه گذاری در این طرح، سرمایه گذار می تواند سود خالص سالیانه ای با نرخ ۳۳٫۶۲ درصد کسب نماید. حال اگر در نرم افزار Excel و در فرمول محاسبه شاخص NPV در فرمول به جای نرخ تنزیل نرخ محاسبه شده برای IRR که در حدود ۳۳٫۶۲ درصد می باشد قرار داده شود، مشاهده می نمایید که شاخص NPV برابر صفر خواهد بود. این نتیجه با فرمول محاسبه شاخص IRR مطابقت دارد.

بمنظور بررسی توجیه پذیری طرح براساس شاخص IRR بایستی یک استاندارد شاخص مالی بنام حداقل نرخ بازده جذاب Minimum Attractive Rate of Return (MARR) از جانب بررسی کننده گزارش توجیهی برای شاخص IRR تعیین گردد.

این استاندارد شاخص مالی بایستی به نحوی تعیین گردد که بتوان به توسط آن سرمایه گذاری در طرح که همراه با ریسک می باشد را با سرمایه گذاری در یک طرح بدون ریسک نظیر سپرده گذاری در بانک، بصورت کاملا معقولانه ای مقایسه نمود. بطور معمول برای تعیین نرخ MARR مشابه نرخ تنزیل که در بخش های قبل بدان اشاره گردید، حداکثر نرخ سود سپرده های بلند مدت بانکی و یا اوراق قرضه را باضافه چنددرصد ریسک سرمایه گذاری می نمایند.

براین اساس چنین برداشت می گردد که نرخ تنزیل و شاخص MARR در حالت کلی معادل یکدیگر بوده و بصورت تقریبا مشابه تعیین می گردند. لازم به توضیح است که استاندارد MARR در نرم افزار کامفار لحاظ نمی گردد و در اصل نرم افزار کامفار نمی تواند توجیه پذیری طرح از دیدگاه شاخص IRR را بررسی نماید. تحلیلگر مالی که از نرم افزار کامفار استفاده می نماید برای بررسی توجیه پذیری طرح از دیدگاه شاخص IRR بایستی خود اقدام نماید و شاخص های محاسبه شده در نرم افزار کامفار را با شاخص MARR مقایسه نماید. درصورتیکه شاخص IRR طرح بزرگتر و یا مساوی شاخص MARR باشد، طرح توجیه پذیر است و در غیر اینصورت طرح توجیه مالی نخواهد داشت.

تعیین شاخص MARR مستلزم بررسی دقیق طرح از دیدگاه های مختلف می باشد. مشابه نرخ تنزیل، تعیین این شاخص وابسته به متغیرهایی نظیر زمان، مکان و نوع صنعت می باشد و لذا برای صنایع مختلف و در مکان ها و زمان های مختلف می توان نرخ MARR متفاوتی پیش بینی و برای بررسی توجیه پذیری مالی طرح از آنها استفاده نمود.

از مهمترین عوامل تعیین کننده حداقل نرخ مورد انتظار پروژه نهاد بررسی کننده طرح نظیر بانک و یا وزارت صنایع و معادن و یا واحد تحقیق و توسعه یک شرکت خصوصی می باشد که باتوجه به سیاست های سازمان و یا شرکت خود اقدام به تعیین حداقل نرخ مورد انتظار سرمایه گذاری می نمایند و در بررسی طرح ها از این شاخص بعنوان استاندارد شاخص مالی و عامل تعیین کننده توجیه پذیری طرح استفاده می نمایند.

ارزش دفتری چیست؟

ارزش دفتری بهای خالص یا ارزش یک دارایی است که معمولاً در ترازنامه شرکت ثبت می‌شود و به واسطه کم کردن تمامی هزینه‌های استهلاک انباشته از بهای تاریخی یا قیمت خرید یک دارایی محاسبه می‌شود. در حقیقت ارزش دفتری فاکتوری کلیدی است که تمامی سرمایه‌گذاران آن برای سنجش و اندازه‌گیری ارزش سهام آن را در نظر می‌گیرند. شاید این سؤال به ذهن‌تان خطور کرده که چرا از واژه دفتر برای این دارایی استفاده می‌شود؟ دلیل آن احتمالاً مربوط به ثبت شدن ارقام و اعداد دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت در دفتر حسابداری شرکت مورد نظر است.

آیا ارزش دفتری همان ارزش دارایی‌های شرکت یا ارزش دفتری دارایی‌های ثابت است؟

اگر بخواهیم ارزش دفتری سهام عادی را به بیان ساده‌تر تعریف کنیم بایستی از فرمول ارزش دفتری استفاده کنیم. ارزش کل دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌های شرکت مساوی با ارزش دفتری است. معمولاً این بهای خالص یا ارزش برمبنای سهم بیان می‌شود و اگر میزان حقوق سهامداران شرکت را بر تعداد سهم تقسیم کنیم، عددی که به دست می‌آید معرف ارزش دفتری هر سهم خواهد بود.

اجازه بدهید برای روشن‌تر شدن ارزش دفتری یک مثال ساده بزنیم. تصور کنید که شما برای شرکت خود دستگاهی به ارزش ۲۰۰ میلیون تومان خریده‌اید. علاوه بر این مبلغ ۲۰ میلیون تومان هم اضافی برای افزایش ظرفیت تولید آن دستگاه خرج کرده‌اید. از زمان خرید دستگاه تا کنون مبلغ ۵۰ میلیون تومان هزینه استهلاک انباشته این دستگاه و حدود ۲۵ میلیون تومان هزینه تعمیرات جانبی دستگاه شده است. در نتیجه ارزش دفتری این دستگاه چیزی حدود ۱۴۵ میلیون تومان خواهد بود. مطمئناً با این مثال ساده به مفهوم ارزش دفتری پی برده‌اید.

یا فرض کنید که ارزش دارایی یک شرکت به علاوه سود فعالیت آن در آخر سال مساوی شانزده میلیارد تومان است، اما شرکت به خاطر دریافت وام و تسهیلات بانکی و یا خرید دستگاه و مواد اولیه به دیگر شرکت‌ها مبلغ نه میلیارد تومان بدهکار است. در این حالت مجموع حقوق صاحبان سهام برابر با هفت میلیارد تومان است. اگر تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت فرض شده سی میلیون سهم باشد، ارزش دفتری سهام عادی یا مبلغ هر سهم معادل ۲۳۳ تومان می‌شود.

ارزش دفتری منفی چیست؟

اگر میزان بدهی‌ها و یا سایر هزینه‌های شرکت از دارایی‌های شرکت بیشتر باشد، ارزش دفتری به دست آمده منفی می‌شود که در این صورت شرکت زیان دیده است.

فرمول ارزش دفتری سهام ممتاز

برای محاسبه ارزش دفتری سهام ممتاز، ارزش تصفیه را به علاوه کلیه سود‌های معوق می‌کنیم. حال اگر میزان ارزش تصفیه را مداشته باشیم، ارزش اسمی سهام ممتاز را با کلیه سود‌های معوق جمع می‌کنیم.

چرا محاسبه ارزش دفتری مفید است؟

از آنجایی که از ارزش دفتری به عنوان مبنای سنجش یک شرکت استفاده می‌شود که هیچ گونه برداشت شخصی در محاسبه آن دخیل نیست، این فاکتور بسیار مهم است.

هنگامی که دارایی را می‌خرید هزینه خرید یا قیمت آن به‌عنوان ثبت ارزش دارایی خریداری شده وارد ترازنامه می‌شود. با گذشت زمان طبیعتا دارایی خریداری شده مورد استفاده قرار می‌گیرد و تدریجاً هزینه‌های استهلاک، ارزش دارایی ثبت شده را در ترازنامه کاهش می‌دهد.

اگرچه شیوه‌های محاسبه استهلاک معمولاً افت واقعی ارزش دارایی در مدت زمان استفاده را نشان نمی‌دهد، اما محاسبه ارزش دفتری دیدگاه تقریباً دقیقی از ارزش فعلی دارایی می‌دهد.

چه موقع سرمایه‌گذاران از ارزش دفتری به عنوان یک فرصت خرید استفاده می‌کنند؟

تمامی سرمایه‌گذارانی که معاملاتشان را مطابق با ارزش دفتری یک شرکت انجام می‌دهند، به عدد این ارزش بسیار توجه می‌کنند. اگر ارزش یک سهام چیزی کمتر از مبلغ ارزش دفتری‌اش باشد، معامله‌گران یا سرمایه‌گذاران از آن به عنوان یک فرصت استثنایی برای خرید زیر قیمت دارایی استفاده می‌کنند.

خطری که در این گونه معامله‌ها وجود دارد این است که اگر ارزش دارایی‌های خریداری شده در برگه‌های ترازنامه دستکاری شده باشد و با رقم بالاتری ثبت شده باشد مبلغ ارزش آن صحیح نیست و در نتیجه قیمت سهام معامله را به درستی نشان نمی‌دهد.

مزایای ارزش دفتری

از مهمترین مزایای ارزش دفتری عدم دخالت استنباط شخصی در محاسبه آن است. معمولاً به مرور زمان از دارایی مورد نظر استفاده می‌شود و ارزش ثبت شده دارایی در ترازنامه به خاطر هزینه‌های استهلاک کاهش پیدا می‌کند.

هرچند که روش دقیقی برای تخمین میزان استهلاک و یا محاسبه افت ارزش دارایی با گذشت زمان وجود ندارد اما این تخمین نسبی، دیدگاه تقریباً دقیقی از ارزش فعلی دارایی ارائه می‌دهد.

ارزش دفتری معمولاً برای سرمایه‌گذارانی که بر اساس ارزش یک شرکت دست به معامله می‌زنند بسیار حائز اهمیت است. چرا که اگر ارزش دفتری یک شرکت بیشتر از ارزش سهم آن شرکت باشد بهترین فرصت برای سرمایه‌گذاری است.

البته این در صورتی است که ارزش دفتری ثبت شده موجود در ترازنامه رقم واقعی را نشان دهد.

معایب ارزش دفتری

• یکی از مشکلات بزرگ ارزش دفتری این است که ارزش دفتری، دارایی‌های نامشهود مثل حقوق مالکیت را به درستی نشان نمی‌دهد. شرکت‌هایی که ماشین آلات یا دستگاه‌ها و همچنین ابزار‌های زیادی دارند، معمولاً ارزش دفتری بالایی دارد. در مقابل شرکت‌هایی که خدماتی هستند ارزش دفتری ناچیز یا کمی دارند، چراکه سرمایه‌های این گونه شرکت‌ها تخصص افرادی است که در آنجا کار می‌کنند و تجهیزات‌شان معمولاً بهای زیادی ندارد.
• استفاده از این ارزش یا ارزش دفتری برای سنجش میزان دارایی شرکت‌های گروه دوم خیلی مفید نیست، اما برای گروه اول یا شرکت‌هایی که سر و کار زیادی با ماشین آلات و دستگاه‌های سنگین دارند بسیار مهم است. چرا که معیاری مهم برای ارزش سهم محسوب می‌شود که سهامداران معمولاً به این مسأله بسیار توجه می‌کنند.
• ایراد دیگر ارزش دفتری این است که معمولاً ارزش دارایی‌های شرکت که در ترازنامه موجود است به روز نیستند و قیمت دارایی‌ها با توجه به تورم و شرایط اقتصادی جامعه در زمان محاسبه مطمئناً تغییر چشمگیری پیدا کرده است.

اگر بخواهیم در مورد سایر معایب ارزش دفتری صحبت کنیم بایستی بگوییم که ارزش دفتری سهام یا ارزش دارایی‌ها مانند حقوق مالکیت معنوی قابل رؤیت نیست.

کدام شرکت‌ها ارزش دفتری کمتری دارند؟

معمولاً شرکت‌هایی ارزش دفتری زیادی دارند که ماشین‌آلات گسترده و ابزار‌های مالی زیادی داشته باشند.

شرکت‌های فاقد این تجهیزات معمولاً ارزش دفتری کمتری دارند. چرا که ساز و کار آن‌ها صرفاً بر اساس منابع انسانی‌شان است و از ماشین آلات و تجهیزات خاصی استفاده نمی‌کنند از این رو می‌توان از این ارزش به عنوان معیاری مقایسه‌ای در یک صنعت استفاده کرد.

چرا از ارزش دفتری به عنوان معیار مقایسه استفاده می‌شود؟

برای حل این مشکل و یا ایراد ارزش دفتری می‌توانید از میزان ارزش دفتری به عنوان معیاری مقایسه‌ای استفاده کنید. مثلاً اگر میزان ارزش دفتری یک شرکت فناوری نسبت به شرکتی دیگر بسیار پایین‌تر است، در این شرایط انجام معامله تقریباً یک فرصت محسوب می‌شود، چرا که قیمتی زیر خرید دارد و سودآور به نظر می‌رسد.

در مثال‌های مشابه این امکان وجود دارد که یک شرکت صنعتی با ابزار آلات و ماشین آلات گسترده ارزش دفتری کمتری نسبت به یک شرکت تکنولوژ‌ی محور داشته باشد. اما اگر نسبت قیمت به ارزش دفتری یک شرکت نسبت به سایر شرکت‌های دیگر که در یک زمینه صنعتی کار می‌کنند، بیشتر باشد مطمئناً ارزش دفتری شرکت مذکور بیش از ارزش واقعی‌اش قیمت‌گذاری شده است.

ارزش دفتری، خوب است اما کافی نیست

اگر چه ارزش رفتاری از منظر سنجش و ارزیابی معیاری بسیار مهم تلقی می‌شود که از آن به عنوان مبنای مشخصی برای تعیین ارزش یک شرکت استفاده می‌شود و اینکه آیا قیمت سهام شرکت پایین‌تر یا بالاتر از ارزش واقعی‌اش است، اما در زمان ارزیابی باید همه گزارش‌های مالی به دقت مطالعه شود و گزینه‌های دیگری مانند ماهیت بدهی‌ها و دارایی‌ها، سودآوری شرکت یا زیان‌ده بودن آن، نسبت بدهی به دارایی و موارد دیگر نیز مورد بررسی قرار بگیرد.

نکات معاملاتی مربوط به ارزش دفتری

به طور کلی ارزش دفتری برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند بر اساس ارزش دارایی‌های شرکت معامله کنند، بسیار مفید است. در واقع هنگامی که ارزش دفتری یک شرکت نسبت به ارزش دفتری شرکت دیگر که هر دو در یک زمینه صنعتی کار می‌کنند پایین‌تر باشد یعنی اینکه یک فرصت خوب معامله‌ای وجود دارد و در واقع انجام این معامله سود‌آور خواهد بود.

نحوه محاسبه ارزش حال خالص (npv) اقساط وام با اکسل به زبان آدمیزاد!

می‌خواهید وامی بگیرید و قصد دارید بدانید که آیا گرفتن این وام به سود شما هست یا نه. برای تشخیص این که گرفتن این وام برای شما صرفه اقتصادی دارد یا خیر، مهم‌ترین کار محاسبه ارزش حال خالص یا npv آن وام است. در این نوشته اول توضیح می‌دهیم که npv چیست و بعد نحوه محاسبه آن را با اکسل توضیح می‌دهم. سعی کرده ام تا جایی که ممکن است توضیحم به زبان ساده باشد و حتی اگر از ریاضیاتش هم سر در نیاورید، بتوانید از مقاله استفاده کنید.

ارزش حال خالص (NPV) یعنی چه؟

ارزش حال خالص، یعنی این که یک (گروه) درآمد یا هزینه‌ای که در آینده دارید، همین الان چقدر می‌ارزد.

مثال: من از شما می‌پرسم ۱۰۰ هزار تومان الان را می‌خواهید یا یک چک ۱۱۰ هزار تومانی به تاریخ یک سال بعد را؟ شما با خودتان حساب می‌کنید که من اگر الان صد هزار تومان بگیرم و آن را در بانکی بگذارم که بیست در صد سالانه سود می‌دهد، سال بعد همین موقع ۱۲۰ هزار تومان دارم. و برای همین ۱۰۰ هزار تومان الان را انتخاب می‌کنید.

حال از شما می‌پرسم ۱۰۰ هزار تومان الان را می‌خواهید یا چک ۱۳۰ هزار تومانی یک سال بعد را؟ شما بعد از محاسبه‌ای مشابه، از ۱۰۰ هزار تومان الان می‌گذرید و چک را از من می‌گیرید.

شما در واقع ارزش حال خالص دارایی‌های آینده را به صورت ذهنی با ارزش حال دارایی نقدی فعلی مقایسه کرده و دست به انتخاب زده اید.

اما همیشه محاسبه‌ها به این سادگی نیست. فرض کنیم بانک به شما می‌گوید من الان ۵۰ میلیون تومان به تو وام می‌دهم. تو هم در عوض به مدت سه سال، یعنی با اقساط ۳۶ ماهه، ماهی یک میلیون و ۸۵۰ و هزار تومان باید قسط بدهی.

حالا شما برای این که بدانید گرفتن این وام برایتان صرفه دارد یا خیر، باید ارزش حال خالص تمامی اقساطی را که در آینده پرداخت خواهید کرد را محاسبه کنید و مقدار آن را با این ۵۰ میلیونی که امروز دستتان را می‌گیرد مقایسه کنید. اگر ارزش حال اقساطتان از این ۵۰ میلیون بیشتر شد، باید بدانید که ارزش قسطی که پرداخت می‌کنید، از وامی که می‌گیرید بیشتر است و بهتر است بی‌خیالش بشوید. اما اگر ارزش حال اقساط از مقدار وامتان کمتر یا برابر شد، می‌توانید اقدام به گرفتن این وام کنید.

محاسبه ارزش حال خالص بر پایه این حقیقت است که یک دارایی، در طول دوره‌های مختلف زمانی، ارزشی متفاوت دارد. و مبنای محاسبه ارزش حال خالص، مفهومی است که آن را بسته به موقعیت، نرخ بهره، نرخ سود، نرخ مشارکت، نرخ تنزیل و … می‌نامند. پایه همه این مفاهیم، یکسان است و آن این است ارزش یک دارایی یا هزینه که در دوره‌های آتی محقق می‌شود، با ارزش همان دارایی در زمان حال، چه میزان متفاوت است.

فرمول ارزش حال خالص یا NPV

ما اینجا زیاد با فرمول و ریاضیات کاری نداریم و این‌ها را به اکسل‌ خواهیم سپرد. اما برای این که بدانید پشت داستان چیست، فرمول ارزش حال خالص را برایتان آورده ایم. اگر یک درآمد یا هزینه داشته باشیم که قرار باشد در زمان t آن را کسب یا هزینه کنیم، ارزش حال خالص آن درآمد به شکل زیر محاسبه می‌شود:

• R_t: درآمد یا هزینه‌ای است که در زمان t اتفاق خواهد افتاد.
• i: نرخ تنزیل، یا نرخ بهره طی هر دوره زمانی است.
• t: زمان اتفاق افتادن هزینه است.

مثال: اگر قرار است دو سال بعد مبلغ یک میلیون تومان برای چیزی پرداخت کنیم یا از جایی دریافت نماییم، و با فرض این که نرخ بهره را سالانه ۲۰ درصد، یعنی ۰.۲ در نظر بگیریم، آن یک میلیون تومان، امروز حدود ۶۹۵ هزار تومان می‌ارزد:

حالا اگر با جریانی از درآمدها (مثل حقوق ماهانه) یا جریانی از هزینه ها (مثل اقساط یک وام) طرف باشیم، ارزش حال آن جریان درآمدی یا هزینه‌ای، مجموع ارزش حال هر کدام از آن‌ها خواهد بود:

محاسبه ارزش حال خالص با اکسل

روش‌های مختلفی را در اکسل می‌توان برای محاسبه ارزش حال خالص استفاده کرد که مبنای کار همگی بر اساس فرمول‌های ارائه شده در بالا است. اما ساده‌ترین روش، استفاده از تابع NPV است. نحو (syntax) این فرمول به شکل زیر است:

در تابع NPV، نرخ تنزیل را به عنوان پارامتر اول، و جریان پرداختی‌های آینده را به عنوان پارامتر دوم وارد می‌کنیم.

توجه: تواتر نرخ تنزیل باید با تواتر جریان‌های پرداختی آینده یکسان باشد. یعنی اگر پرداخت‌ها ماهانه است،‌ نرخ تنزیل را نیز باید به صورت ماهانه محاسبه و وارد فرمول نمایید. برای تبدیل نرخ تنزیل (نرخ سود)‌ سالانه به ماهانه، کافی است آن را به ۱۲ تقسیم کنیم.

مثالی برای محاسبه ارزش حال خالص با اکسل

فرض کنید بانکی ۵۰ میلیون تومان وام می‌دهد که دارای اقساط ۳۶ ماهه است و در هر قسط باید ۱،۸۰۰،۰۰۰ تومان پرداخت کنید. یعنی شما باید در طول ۳ سال، ۶۴،۸۰۰،۰۰۰ به بانک پس بدهید. بانک ادعا می‌کند که سود سالانه ۱۸ درصدی از شما دریافت می‌کند.

حال ما مجموع ارزش حال خالص تمامی اقساطی که قرار است در آینده پرداخت کنیم را بر مبنای نرخ سود سالانه ۱۸ درصد محاسبه می‌کنیم. ابتدا باید نرخ ماهانه را به دست آوریم:

اکنون به سراغ اکسل می‌رویم. ابتدا در یک ستون، ۳۶ بار مقدار قسطمان یعنی ۱،۸۰۰،۰۰۰ را زیر هم تکرار می‌کنیم. دلیل این امر این است که ما طی ۳۶ ماه، این مبلغ ثابت را قرار است قسط بدهیم.

نکته: در بعضی از وام‌ها، ممکن است مقدار قسط با گذشت زمان متفاوت باشد. یا در ماه‌های اول لازم نباشد قسط بدهید. بنابراین، مقدار هر قسط می‌تواند در این ستون متفاوت باشد یا اگر مثلا در ۶ ماه اول قسط نمی‌دهید، شش خانه اول ستون را صفر وارد کنید.

سپس در خانه‌ای دیگر نرخ بهره ماهانه را وارد می‌کنیم که از تقسیم نرخ بهره سالانه به ۱۲ به دست آورده ایم و در خانه‌ی بعدی، فرمول NPV را وارد می‌کنیم. مطابق شکل زیر، برای پارامتر اول، آدرس خانه نرخ بهره ماهانه را می‌دهیم، یک ویرگول تایپ می‌کنیم و برای پارامترهای بعدی، کل ستون پرداختی‌هایمان را کشیده و انتخاب می‌کنیم. با زدن دکمه اینتر و انجام محاسبه، ارزش حال این پرداختی‌ها معادل ۴۹،۷۸۹،۲۳۱ تومان محاسبه خواهد شد.

وام را بگیرم یا نه؟ تحلیل بر اساس ارزش حال خالص

خب، تا به اینجا متوجه شدیم که با یک نرخ تنزیل سالانه ۱۸ درصدی، این وامی که ما می‌گیریم، ارزش حالی تقریبا مساوی ۵۰ میلیون تومان دارد. اما آیا گرفتن چنین وامی برای ما صرفه اقتصادی دارد؟ پاسخ این سوال برای هر کس متفاوت است. از نظر اقتصادی، اگر بتوانید این پول را در محلی سرمایه‌گذاری کنید که بازدهی بیش از ۱۸ درصد سالانه برای شما داشته باشد، شما از گرفتن این وام منتفع خواهید بود.

بگذارید کمی دقیق‌تر و از منظری دیگر نگاه کنیم. فرض کنیم شما این ۵۰ میلیون را در محلی سرمایه‌گذاری می‌کنید. اگر سرمایه‌گذاری که شما با این ۵۰ میلیون تومان انجام داده‌اید، برای شما یک جریان درآمدی ایجاد می‌کند، می‌توانید ارزش حال خالص برآورد خود از آن جریان‌های درآمدی، به اضافه ارزش حال خالص برآوردتان از مانده سرمایه‌تان در آخر دوره سه‌ساله را نیز حساب کنید و مجموع آن را با NPV اقساطتان مقایسه کنید. اگر NPV بازده و مانده سرمایه‌گذاری شما از NPV اقساطی که می‌دهید بیشتر باشد، گرفتن و سرمایه‌‌گذاری این وام به نفع شماست.

نوشته شده توسط مجتبی طاهری

طراح گرافیک، وب و رابط کاربری؛ شیفته‌ی فناوری؛ کارشناس ارشد اقتصاد و علاقه‌مند به کسب و کار، بازاریابی و تبلیغات الکترونیک و عاشق سفر و طبیعت