بازارهای فرابورس

بازار پایه فرابورس، بازاری با تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز

در مطالب پیشین با طبقه بندی بازار فرابورس به بازار های اول، دوم، سوم آشنا شدیم. بهتر است با مفاهیم بخش دیگری از دنیای فرابورس به نام بازار پایه و تابلوهای بازار پایه فرابورس (تابلو زرد ، نارنجی و قرمز) بیشتر آشنا شویم. شرکت‌های حاضر در بازار پایه، نیاز کمتری به ارائه اطلاعات به بازار دارند. این بازار بنا شده است تا شرکت‌هایی در آن فعالیت کنند که در سازمان بورس هستند و ثبت شده‌اند اما نمی‌توانند در بازار بورس یا فرابورس وارد شوند. بنابراین، بازار پایه به نقل و انتقالات سهام شرکت‌های مذکور کمک می‌کند.

بازار پایه بخشی از بازار فرابورس است که نحوه پیوستن شرکت ها به این بازار جهت کسب سرمایه و بهره مندی از مزایای بازار سرمایه و اوراق بهادار بسیار راحت و سریع تر از بخش های دیگر فرابورس یا بورس است. از شهریور ماه سال 1398 بازار پایه به سه تابلو زرد ، تابلو نارنجی و تابلو قرمز تقسیم شده است. ابتدا به نحوه طبقه بندی شرکت ها در هر تابلو میپردازیم.

تابلوهای بازار پایه فرابورس :

1-تابلو زرد

شرکت هایی که دارای شرایط زیر باشند در تابلو زرد بازار پایه طبقه بندی می شوند:

• ارائه اطلاعات مطابق با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات برای شرکت های ثبت شده در سازمان فرابورس همراه با تاخیری کمتر از 100 روز باشد.

• شرکت های فوق همچنین مطابق با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات مجاز به عدم ارائه صورت های مالی خود بیش از 2 بار نیستند.

• شرکت های مذکور موظف به ارائه حداقل 1 صورت مالی حسابرسی شده هستند.

2-تابلو نارنجی

شرکت ها با شرایط بازارهای فرابورس زیر باشند در تابلو نارنجی بازار پایه طبقه بندی می شوند:

• شرکت هایی که در دوره مورد رسیدگی دارای شرایط تابلوهای زرد و قرمز نباشند.

• اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر بازرس قانونی و حسابرس مستقل در رابطه با صورت های مالی شرکت های اصلی یا تلفیقی گروه هر ناشر.

3-تابلو قرمز

شرکت ها با شرایط زیر باشند در تابلو قرمز بازار پایه طبقه بندی می شوند:

• تائید ورشکستگی شرکت به واسطه صدور رای بدوی یا قطعی توسط مراجع قضایی برای آن شرکت

• صدور رای انحلال شرکت توسط مراجع قضایی یا مجمع فوق العاده

• عدم ارائه صورت مالی حسابرسی شده توسط شرکت در دوره های رسیدگی در طی 3 سال متوالی یا بیش از آن؛ ارائه اطلاعات همراه با تاخیر بیش از 50 روز مطابق با بخش الف این ماده که از مصادیق بخش الف، بند 2 در رابطه با موضوع عدم ارائه اطلاعات است.

لازم به ذکر است در هر سال 2 بار یک بار در پایان مرداد ماه و بار دیگر در پایاین دی ماه در طبقه بندی ناشران در تابلوهای بازار پایه بازنگری صورت خواهد پذیرفت. در موارد دیگر بلافاصله تغییر طبقه بندی انجام خواهد شد.

آشنایی با بازارهای فرابورس ایران

هدف فرابورس ایران در پذیرش شرکت‌ها، ساماندهی و هدایت شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار سرمایه دارند. از جمله شرایط سهل‌تر نسبت به بورس تهران می‌توان به مواردی مانند پایین‌تر بودن میزان سهام شناور (حداقل ۵ درصد در بازار دوم)، امکان پذیرش شرکت‌ها با سرمایه حداقل یک‌میلیارد ریال در بازار دوم و حداقل حقوق صاحبان سهام یک‌میلیارد ریال در بازار SME ، امکان پذیرش شرکت‌های زیان‌ده یا دارای زیان انباشته به شرط داشتن برنامه عملیاتی مناسب برای خروج از زیان، امکان پذیرش شرکت‌ها از بدو تاسیس در بازار SME و با گذشت یک سال از تاسیس در بازار دوم و امکان پذیرش شرکت‌های با جریان وجه نقد عملیاتی منفی اشاره کرد.

فرابورس ایران دارای شش بازار به شرح ذیل است:

۳. بازار سوم (عرضه یکجا و پذیره نویسی)

۴. بازار شرکت های کوچک و متوسط ( SME )

۵. بازار ابزارهای نوین مالی

۶. بازار پایه ( زرد – نارنجی –قرمز)

پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و بازار شرکت های کوچک و متوسط و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد.

تغییر زمان‌بندی جلسات معاملاتی بازارهای فرابورس

به گزترس شهر بورس، معاونت بازار فرابورس ایران اعلام کرد : زمان‌بندی جلسات معاملاتی بازارهای اول، دوم، پایه و شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس تغییر خواهد یافت.

بر اساس گزارش مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، در پی مصوبه هیات مدیره فرابورس و بر اساس مواد سه و چهار دستورالعمل اجرایی نحوه معاملات اوراق بهادار در این بورس، زمان‌بندی جلسه معاملاتی بازار سهام 30 دقیقه افرایش می‌یابد.

بدین ترتیب در بازارهای اول، دوم و پایه، پیش‌گشایش از ساعت 8:45 تا 9:00، مرحله گشایش رأس 9:00 و مرحله حراج پیوسته نیز از 09:00 تا 13:00 خواهد بود.

همچنین در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط، پیش‌گشایش از 8:45 تا 9:00 و مرحله گشایش اول، 9:00 در نظر گرفته شده است.

در این بازار، مرحله حراج پیوسته از 9:00 تا 12:30 و پیش‌گشایش مرحله دوم نیز 12:30 تا 13:00 تعیین شده است.

در بازار SME همچنین مرحله گشایش دوم ساعت 13:00 خواهد بود.

شایان ذکر است جداول زمان‌بندی جلسات معاملاتی، در اطلاعیه مربوطه در سایت فرابورس ایران قابل مشاهده است.

بازارهای فرابورس

انواع بازار فرابورس – موسسه حقوقی فرصت

مرجان طهرانی کارشناس حقوقی و قراردادی موسسه حقوقی فرصت :

بر اساس دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس مورخ 24/02/1390، شش بازار مجزا با بازارهای فرابورس کارکرد های متنوع برای پذیرش و معامله انواع اوراق بهادار و ابزار مالی در فرابورس ایجاد شده است:

1. بازار اول:در بازار اول، بازارهای فرابورس شرکت‌ های سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش، عرضه، نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس، موفق به احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز به انجام معاملات سهام خود خواهند بود. شرکت ‌های سهامی عام برای ورود به بازار اول باید دارای شرایطی از جمله گذشت دو سال از زمان فعالیت، سرمایه ثبت شده حداقل به میزان ده میلیارد ریال و دارای حداقل 200 سهامدار باشند.
2. بازار دوم: در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول، معاملات سهام شرکت ‌های سهامی عام انجام می ‌شود؛ اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف‌ تر از بازار اول است. به طور مثال گذشت یک سال از زمان فعالیت آن و داشتن حداقل 100 سهامدار کافی است و آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال است.
3. بازار سوم:در این بازار سهام شرکت­‌ های سهامی به صورت عمده و بلوکی در بازار عرضه معامله می‌ شود. در بازار سوم (بازار عرضه) شرکت ها پذیرش نمی شوند و صرفاً مزایده آن ‌ها پس از انجام تشریفات قانونی برگزار و در صورت وجود مشتری، معامله سهام انجام می ‌شود. به منظور انجام هر مزایده، گزارش کارشناسی جهت تعیین قیمت پایه عرضه، مورد نیاز است.
4. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط(SME): به منظور تعیین نحوه انجام معاملات در بازار شرکت‌ های کوچک و متوسط «دستور العمل اجرایی نحوه انجام معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در بازار شرکت ‌های کوچک و متوسط فرابورس ایران» در تاریخ 11/12/1394 به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

بازار شرکت ‌های کوچک و متوسط به منظور تامین مالی بنگاه‌ های کوچک، متوسط و دانش بنیان طراحی شده است. شرکت ‌های کوچک و متوسط به منظور پذیرش در فرابورس باید حداقل یک سال فعالیت داشته و جمع حقوق صاحبان سهام آن حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر 500 میلیارد ریال باشد. در این بازار معاملات سهام در دو تابلوی معاملاتی مجزا شامل تابلوی رشد و تابلوی دانش بنیان صورت خواهد گرفت که منجر به تامین مالی و رشد و بلوغ این شرکت ‌ها می‌ شود.

1. بازار ابزارهای نوین مالی: در بازار ابزارهای نوین مالی کلیۀ ابزارهای مالی به استثنای سهام و حق تقدم خرید سهام که به تأیید شورای عالی بورس رسیده و بنا به اعلام آن مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان بورس تشخیص داده شده، قابل پذیرش است. از جمله این ابزارها می ‌توان به انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک اشاره کرد.

6.بازار پایه: در این بازار صرفاً نقل و انتقال سهام سایر شرکت ‌های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده اند و امکان پذیرش در هیچ یک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، انجام می­‌ گیرد. به عبارت دیگر در این بازار شرکت ‌ها فرایند پذیرش را طی ننموده و پذیرفته شده در فرابورس قلمداد نمی‌ گردند؛ بلکه صرفاً نقل و انتقال آنها از طریق فرابورس انجام می ‌شود.

دلایل ضرورت طراحی بازار شرکت‌ های کوچک و متوسط

شرکت های کوچک و متوسط به دلیل سایز کوچک و یا ریسک بالای فعالیت قابلیت عرضه به عموم را ندارند، در نتیجه قابل پذیرش در بازار اول یا دوم فرابورس نمی باشند. به علاوه پذیرش شرکت های کوچک و متوسط در بازار پایه نیز امکان پذیر نمی باشد. زیرا شرکت‌ ها در بازار پایه پذیرش نمی‌ شوند و صرفاً نقل و انتقال سهام شرکت های ثبت شده نزد سازمان از طریق این بازار انجام می ‌شود، در حالی که حوزه فعالیت بازار تأمین مالی شرکت‌ های کوچک و متوسط، پذیرش سهام شرکت های سهامی است.بازارهای فرابورس

در بازار سوم نیز پذیرش شرکت ها صورت نمی گیرد و صرفاً مزایده آن ها پس از انجام تشریفات قانونی برگزار و در صورت وجود مشتری، معامله سهام انجام می ‌شود. لذا مهم ترین ویژگی مورد نظر در طراحی بازار تأمین مالی شرکت‌ های کوچک و متوسط که عبارت است از پذیرش شرکت ‌ها و حضور مستمر آن ها در تابلوی معاملاتی، از طریق بازار سوم غیر قابل دستیابی می ‌باشد.

لذا، با توجه به این‌که بازار تأمین مالی شرکت ‌های کوچک و متوسط قابل تطبیق با هیچ یک از بازار ‌های موجود در فرابورس نمی‌باشد و طراحی یک بازار جدید تحت عنوان بازار شرکت ‌های کوچک و متوسط موسوم به بازار SME از ضرورت برخوردار بود.

منبع : نوشته شده توسط کارشناسان موسسه حقوقی فرصت

جهت دریافت مشاوره با پر کردن فرم زیر کارشناسان موسسه حقوقی فرصت در اولین فرصت با شما تماس خواهند گرفت.

نیمی از ارزش بازار فرابورس در اختیار بازار دوم

آمار معاملات بازار سرمایه نشان می‌دهد که ارزش بازار فرابورس به ۱۹۶۹ هزار میلیارد تومان رسیده است که ۴۹ درصد آن در اختیار بازار دوم بوده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما به نقل از فرابورس ایران، شاخص کل فرابورس ایران در اردیبهشت‌ماه جاری روند ملایمی را پشت سر گذاشت و در آخرین روز معاملاتی این ماه به سطح ۲۱ هزار و ۵۳۸ واحد رسید که رشد ۳.۷ درصدی را نسبت به روز پایانی ماه قبل نشان می‌دهد.

در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، ارزش بازار فرابورس با رسیدن به رقم ۱۹۶۹ هزار میلیارد تومان، به ارزش ۲ هزار هزار میلیارد تومانی نزدیک شد. ارزش معاملات فرابورس نیز با رسیدن به ۷۷۳ هزار و ۴۶۳ میلیارد تومان، رشد ۴۲۹ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل ثبت کرد. حجم معاملات نیز به بیش از ۸۰ میلیارد ورقه رسید که بالغ بر ۳۴۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

نیمی از بازار در تملک بازار دوم

اطلاعات منتشر شده در خصوص ارزش کل بازار فرابورس به تفکیک بازار نشان می‌دهد که در دومین ماه سال و با بزرگ‌تر شدن بازار فرابورس، بازار دوم با ارزشی بالغ بر ۹۶۷ هزار میلیارد تومان، سهمی ۴۹ درصدی از کل ارزش بازار فرابورس را به خود اختصاص داد. در ماهی که گذشت بازار پایه با ارزش ۳۷۶ هزار میلیارد تومان و اوراق مالی اسلامی با ارزش ۳۵۸ هزار میلیارد تومان نیز هرکدام به ترتیب ۱۹ و ۱۸ درصد از ارزش بازار را در اختیار داشتند.

ارزش معاملات بازار‌ها به تفکیک

بررسی آمار‌های منتشرشده از سوی فرابورس ایران حاکی از آن است ارزش معاملات طی ۱۸ روز معاملاتی به ۷۷۳ هزار و ۴۶۳ میلیارد تومان رسیده که افزایش ۴۲۹ درصدی را نسبت به اردیبهشت ماه سال گذشته نشان می‌دهد. همچنین میانگین روزانه ارزش معاملات در ۱۸ روز معاملاتی اردیبهشت‌ماه ۴۲ هزار و ۹۷۰ میلیارد تومان بوده است.

بررسی ارزش معاملات اردیبهشت‌ماه فرابورس به تفکیک بازار‌ها نیز نشان می‌دهد که ارزش معاملات بازار سهام در این ماه با رشدی قابل توجه روبه‌روشده است و ارزش بازار اول با ۴۸۲ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ بر ۱۵ هزار و ۳۵۱ میلیارد تومان بالغ شده است.

در روز‌های پررونق اردیبهشت‌ماه، ارزش معاملات بازار ابزار‌های نوین مالی نیز در امتداد حرکت صعودی خود در فروردین رشد کرد، به طوری که ۷۳۴ هزار میلیارد تومان از دادوستد‌های این ماه به این بازار اختصاص یافت.

رشد چشمگیر ارزش اوراق بدهی

نگاهی به آمار معاملات ابزار‌های نوین مالی از این حکایت دارد که افزایش ۴۵۴ درصدی ارزش اوراق بدهی بازارهای فرابورس در اردیبهشت‌ماه نسبت به اردیبهشت سال قبل، نقش مهمی را در رشد ارزش ابزار‌های نوین مالی بازی کرده است. ارزش اوراق بدهی در دومین ماه سال جاری به بیش از ۷۲۰ هزار میلیارد تومان رسید که سهمی بزرگ در ارزش کل معاملات دارد.

اردیبهشت، ماهی پرماجرا برای اوراق گواهی تسهیلات مسکن بود به شکلی که ارزش معاملات در نماد‌های «تسه» و «تملی» در مجموع با ۲۵۸ درصد رشد نسبت به اردیبهشت سال گذشته همراه بود.

ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله نیز با رشد ۹۹ درصدی به ۱۳ هزار و ۳۱۵ میلیارد تومان رسید.

بیشترین حجم معاملات در بازار اول

نگاهی به آمار‌ها نشان می‌دهد حجم معاملات در کل روز‌های معاملاتی اردیبهشت حدود ۸۰ میلیارد ورقه بوده است که رشد ۳۴۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن را نشان می‌دهد.

در این ماه حجم معاملاتی بازار سهام نیز صعودی بود و در بازار‌های اول و دوم به ترتیب بیش از ۲۴ میلیارد و ۷۷۰ میلیون ورقه و ۱۳ میلیارد و ۱۷۴ میلیون ورقه معامله شده است که رشدی قابل توجه نسبت به اردیبهشت سال گذشته را نشان می‌دهد. از سوی دیگر حجم معاملات بازار شرکت‌های کوچک و متوسط با ۶۳ درصد افت روبه‌رو شد.

در ماهی که گذشت، حجم معاملات بازار پایه در رقابتی تنگاتنگ با بازار اول به ۲۳ میلیارد و ۶۱۹ میلیون ورقه رسیده است تا بازار پایه با ۷۳۳ درصد رشد بیشترین رشد حجم معاملات در میان بازار‌ها را در اردیبهشت به خود اختصاص دهد.

از سوی دیگر بیش از بازارهای فرابورس ۱۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ورقه ابزار‌های نوین مالی در اردیبهشت‌ماه دادوستد شد تا رشد ۲۷۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را به ثبت برساند.

همچنین میانگین حجم معاملات روزانه اردیبهشت‌ماه شامل ۱۸ روز معاملاتی، ۴ میلیارد و ۴۵۰ میلیون ورقه بوده است.

محصولات شیمیایی و سرمایه‌گذاری‌ها یکه‌تاز ارزش معاملات خرد

بر اساس داده‌های معاملات خرد بازار سهام، ارزش معاملات خرد بازار در اردیبهشت‌ماه ۳۳ هزار و ۳۵۸ میلیارد تومان بوده است. نگاهی به داده‌های تفکیکی این بخش بر اساس گروه‌های صنعت نشان می‌دهد گروه‌های محصولات شیمیایی و سرمایه‌گذاری‌ها هر کدام با ۱۱ درصد سهم، بیشترین سهم از دادوستد‌های دومین ماه سال جاری را داشته‌اند.

دو گروه «زراعت و خدمات وابسته» و «محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر» نیز هر کدام با سهمی ۷ درصدی از ارزش معاملات خرد بازار سهام و اختیار سهام، در جایگاه‌های سوم و چهارم رده‌بندی زیرگروه‌ها ایستادند.