اختیار معامله چیست؟قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس
قرار داد اختیار معامله ( option )
اختیار معامله یکیاز ابزارهای بسیار مطلوب برای کاهش ریسک سپرده گذاری است . با توجه به این که اخیرا مراسم رونمایی از معاملات آپشن برگزار شدهاست و از این به بعد این دسته از معاملات هممیتواند به وسیله سرمایه گذاران انجام شود , تصمیم گرفتیم تا دراین مقاله اطلاعاتی را در مورد قراردادهای اختیار داد و ستد در اختیار شما قرار دهیم . انگیزه از راهاندازی قراردادهای اختیار خرید و فروش ( option ) کاهش ریسک سرمایهگذاری , افزایش قدرت نقدشوندگی و آماده آوردن امکان برنامه ریزی های بلندمدت برای سرمایهگذاران در بورس است . برای شناخت با این دسته قراردادها در ادامه مقاله با ماهمراه باشید .
قرارداد اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله یک قرارداد دوطرفه بین خریدار و فروشنده است.براساس این قرارداد، خریدار قرارداد حق (نه اجبار) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق میکنند که درزمان آینده معامله ای انجام دهند.نکته اصلی در این نوع قرارداد کلمه اختیار است.یعنی خریدار قرار داد اختیار دارد که آن را اعمال بکند و یا نکند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، باید آماده فروش دارایی مذکور درصورت تمایل خریدار باشد.
نحوه کارکرد قرارداد اختیار معامله
به طور ساده می توان گفت که در قرارداد اختیار معامله،خریدار با پرداخت مبلغی مشخص،حق اعمال اختیاری آن قرارداد را خریداری میکند.در نتیجه اگر در تاریخ سررسید قرارداد تصمیم بگیرد که آن را اعمال کند،فروشنده باید به تعهدات خود عمل کند.در صورتی هم که خریدار تمایلی به اعمال قرارداد نداشته باشد هیچ الزام و اجباری برای آن وجود ندارد.در مرحله اول شما فقط مبلغ قرارداد اختیار معامله را پرداخت می کنید.مثلا برای سهام شما فقط مبلغ قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش سهام را پرداخت می کنید.در ادامه درباره دو نوع این قرارداد یعنی اختیار خرید و اختیار فروش بیشتر توضیح می دهیم.برای اینکه فروشـندگان اختیـار معامله به تعهد خود عمل کنند، قراردادهـای اختیـار معاملـه در بورس ها مـورد معامله قـرار میگیرنـد. در این حالـت بورس انجام تعهدات فروشـنده اختیار در مقابـل خریـدار اختیـار را تضمین می کند.
اختیار خرید چیست؟
اختیار خرید عبارت است از حقى براى خرید یک دارائى(مثلا سهام) در یک قیمت معین و در تاریخ مشخص. اختیار معاملهها در مورد دارائىهاى مختلفى مورد استفاده قرار مىگیرند.اما بحث ما در این مقاله در مورد اختیار معامله اى است که در سهام انجام مىشود.به اختیار خرید call option گفته میشود.
اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش، اختیارى است براى فروش یک دارائى مانند سهام در یک قیمت معین و در تاریخ مشخص.از آنجائىکه اختیار فروش به دارنده آن اجازه فروش سهام در قیمت مشخصی را مىدهد، کاهش در قیمت سهام، اختیار فروش را ارزشمندتر مىنماید.و برعکس، اگر قیمت سهام افزایش یابد، اختیار فروش کمارزش مىشود.به اختیار فروش put option گفته می شود.
قیمت اعمال چیست؟
قیمت اعمال (Strike Price) اختیار خرید و فروش،یک قیمت قراردادی است که در زمان اعمال اختیار معامله، خریدوفروش دارایی مورد نظر به آن قیمت معامله خواهد شد.در واقع قیمت اعمال در یک قرار داد اختیار معامله همان قیمتی است که شما می توانید در صورد داشتن اختیار خرید(مثلا در سهام)،در زمان سررسید سهام مورد قرارداد را به آن قیمت بخرید.ویا در صورت داشتن اختیار فروش،سهام مورد قرار داد را به آن قیمت بفروشید.
مثال : فرض کنید شما اختیار خرید هر سهم شرکتی را امروز به قیمت ۵ تومان خریداری می کنید.قیمت اعمال اختیار خرید ۱۰۰ تومان و سررسید قرارداد ۳ ماه دیگر است.حال اگر بعد از گذشت اختیار خرید چیست؟ ۳ماه و در زمان سررسید قیمت آن سهم بیش از ۱۰۰ تومان باشد(مثلا ۱۵۰ تومان) در این صورت شما می توانید اختیار خرید خود را اعمال کنید و سهم را به قیمت ۱۰۰ تومان خریداری کنید.در این صورت شما مجموعا ۱۰۵ تومان برای سهم پرداخت کرده اید،درحالی که قیمت روز سهم ۱۵۰ تومان است.حال اگر در تاریخ سررسید قیمت سهم کمتر از ۱۰۰ تومان بود(مثلا ۸۰ تومان) در این صورت شما اختیار خرید خود را اعمال نمی کنید.با این کار فقط آن ۵ تومانی که برای خرید اختیار خرید پرداخت کرده بودید از بین می رود.حالت عکس این نثال نیز برای قرارداد اختیار فروش صادق است.
انواع قرارداد اختیار معامله
۲ نوع از معروف ترین قراردادهای اختیار معامله،اختیار معامله آمریکایی و اختیار معامله اروپایی هستند.اختیار معامله اروپایی،اختیار معامله هایی هستند که اعمال آنها فقط در زمان سررسید قرارداد،امکان پذیر است.در اختیار معامله اروپایی،خریدار اختیار معامله هیچ گاه قبل از زمان سررسید اختیار معامله،مجاز به اعمال اختیار خرید یا اختیار فروش خود نیست.در حال حاضر اختیار معامله ای که قرار است در بورس ایران مورد استفاده قرار بگبرد از نوع اروپایی است.اما اختیار معامله آمریکایی ،برخلاف اختیار معامله های اروپایی در هر زمانی قبل از تاریخ سررسید قابل اعمال می باشد.
نکته : در حال حاضر قراردادهایی که بورس تهران تعریف نموده است فعلا از نوع «اختیار خرید» میباشند . درین قراردادهاسرمایهگذاران میتوانند تنها نسبت به دریافت شرایط خرید در نمادهای ایجادشده اقدامنمایند . اخذ موقعیت فروش هم تنها برای بستن موقعیتهای خرید قبل اخذشده , امکانپذیر خواهد بود .
چگونگی اعمال قراردادها بهصورت غیرخودکار است و دارندگان شرایط بازخرید در صورت تمایل به اعمال , می بایست درخواست اعمال خویش را از روش کارگزار ذیربط و مطابق با قرارداد مشتری – کارگزار , به اتاق پایاپای اعلام نمایند .
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قبل از اینکه به توضیح اختیار معامله بپردازیم اجازه دهید مروری اجمالی به انواع معاملات داشته باشیم تا بتوانید درک صحیحتری از اختیار معامله بدست آورید. در بازارهای مالی روشهای متفاوتی برای داد و ستد کالا یا سهام وجود دارد که در زیر به مرور مهمترین آنها میپردازیم.
معاملات نقدی: تحویل پول و کالا در لحظه معامله
معاملات سلف: تحویل پول در لحظه معامله و تحویل کالا در آینده
معاملات نسیه: تحویل کالا در لحظه معامله و تحویل پول در آینده
قرارداد آتی (فیوچرز): نوعی از ابزار مشتقه و قراردادی برای انجام یک معامله در آینده است. در این نوع قرارداد فروشنده و خریدار تعهد میدهند که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمان سررسید قرارداد با یک قیمت مشخص شده معامله کنند. لذا، خریدار و فروشنده خودشان را در برابر نوسانهای قیمتی پوشش ریسک میکنند. مثلا یک نوع قرارداد آتی میتواند بین یک شرکت سدسازی و کارخانه تولید سیمان باشد که هر دو متعهد میشوند مقدار مشخصی از سیمان را با قیمت مشخصی در زمان مشخصی معامله کنند.
به عبارت دیگر قرارداد آتی قرارداد میان دو یا چند نفر است که در آن:
- خریدار متعهد میشود جنس مورد معامله را در زمان مشخصی در آینده و با قیمت مشخصی دریافت کند.
- فروشنده متعهد میشود جنس مورد معامله را در زمان مشخصی در آینده و با قیمت مشخصی تحویل دهد.
در زمان شروع قرارداد، طرف خریدار و طرف فروشنده جنس را معامله نمیکنند؛ بلکه معامله جنس در زمان مشخصی در آینده انجام میشود. در زمان شروع قرارداد، دو طرف قیمت مشخصی را برای معامله تعیین میکنند که به آن « قیمت آتی » گفته میشود. همچنین دو طرف زمان مشخصی در آینده را تعیین میکنند که به آن «زمان تحویل» گفته میشود.
مثال : فرض کنید یک قرارداد آتی به قیمت 10 میلیون تومان برای خرید یک کیلوگرم زعفران 90 روز بعد در بورس کالای ایران وجود دارد. شخص x که در تهران مغازه فروش زعفران دارد، اقدام به خرید یک عدد از این قرارداد و شخص y که مزرعه زعفران دارد، اقدام به فروش یک عدد از این قرارداد میکند. در این صورت 90 روز بعد، شخص y مبلغ 10 میلیون تومان از شخص x دریافت کرده و یک کیلوگرم زعفران به وی تحویل خواهد داد.
در این مثال، زمان تحویل 90 روز بعد و قیمت آتی 10 میلیون تومان است. همچنین شخص y که فروشنده زعفران است، اصطلاحاً در «موقعیت فروش» و شخص x که خریدار زعفران است، اصطلاحاً در «موقعیت خرید» قرار گرفته است.
عدد مورد توافق دو طرف معامله در این مثال، 10 میلیون تومان است و این عدد در صورت تغییر قیمت زعفران تغییر نخواهد کرد. در این صورت، اگر در زمان تحویل قیمت زعفران رشد کرده باشد (مثلاً به 12 میلیون تومان برای هر کیلوگرم رسیده باشد) شخص x که خریدار زعفران است سود خواهد کرد؛ چرا که جنسی که در روز تحویل 12 میلیون تومان ارزش دارد را به قیمت 10 میلیون تومان خریداری کرده است و بدین ترتیب 2 میلیون تومان سود خواهد داشت. در غیر این صورت، اگر در زمان تحویل قیمت زعفران افت کرده باشد (مثلاً به 7 میلیون تومان برای هر کیلوگرم رسیده باشد شخص y که فروشنده زعفران است، سود خواهد کرد؛ چرا که جنسی که در روز تحویل 7 میلیون تومان ارزش دارد را به قیمت 10 میلیون تومان فروخته است. در این مثال هیچ یک از طرفین معامله نمیتوانند از انجام معامله منصرف شوند.
قراردادهای فوروارد: مانند قرارداد آتی هست ولی بصورت غیر رسمی و خارج از بورس انجام میشود. این بازارها به صورت شبکهای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانهای هستند که معاملهگرانی را به همدیگر مرتبط میسازند. وجود ریسک نکول (نقض و عدم پایبندی به قرارداد) باعث ایجاد تفاوت بین قرارداد فوروارد و فیوچرز میشود.
قرارداد اختیار معامله: همانند قرارداد فیوچرز و فوروارد است یعنی از جمله قراردادهایی به شمار میرود که یک طرف قرارداد در یک بازه زمانی مشخص و در قیمتی معین متعهد به فروش دارایی پایه به طرف دیگر میباشد. ولی تفاوتهایی وجود دارد که اصلیترین تفاوت مسئله تعهد است. در قرارداد آتی طرفین قرارداد تعهد دارند که قرارداد را اجرا نمایند اما در قرارداد اختیار معامله، (همانطور که از اسمش پیداست) تنها یک طرف قرارداد متعهد به انجام آن است و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرا یا عدم اجرای قرارداد میباشد .
پس در قرارداد اختیار معامله خریدار هیچگونه تعهد و الزامی در برابر اجرای قرارداد ندارد و در صورتی که او از اجرای قرارداد منصرف شود، تنها مبلغی را که در ازای این حق، پرداخت کرده را از دست میدهد اما فروشنده در صورت تمایل خریدار، به اجبار باید قرارداد را اجرا کند.
در توضیح کاملتر، قرارداد اختیار معامله یا آپشن( Option )، به انگلیسی call option قراردادی است بین خریدار و فروشنده، بهنحوی که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی را در یک قیمت معین، خریداری میکند. در اینجا نیز همانند تمام قراردادها، هر طرف، امتیازی را به طرف مقابل اعطاء میکند، خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت میکند، که در واقع همان قیمت اختیار معامله میباشد. فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذکور را در یک قیمت معین، به خریدار اعطاء مینماید . بنابراین براساس این قرارداد دو طرف توافق میکنند که در آینده معاملهای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمان مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست میآورد. از طرف دیگر، فروشندهی قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آمادهی فروش دارایی مذکور است. چنانکه از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرفنظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست میدهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت خواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.
انواع قرارداد اختیار:
دو نوع قرارداد اختیار وجود دارد، «قرارداد اختیار خرید» و «قرارداد اختیار فروش» و روی هر یک از این دو نوع، دو معامله خرید و فروش میتوان انجام داد.
اختیار خرید: این نوع قرارداد اختیار معامله به خریدار این حق را میدهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند. و فروشنده نیز متعهد میشود که آن دارایی را به وی بفروشد.
اختیار فروش: این نوع قرارداد اختیار معامله به خریدار این حق را میدهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد.
معاملات قابل انجام در قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش:
در کل چهار نوع معامله روی قراردادهای اختیار قابل انجام است.
- معامله اول، خرید قرارداد اختیار خرید
- معامله دوم، فروش قرارداد اختیار خرید
- معامله سوم، خرید قرار داد اختیار فروش
- معامله چهارم، فروش قرارداد اختیار فروش
سبک اعمال قراردادهای اختیار معامله:
قراردادهای آپشن (اختیار معامله) را بنا بر سبک اعمال آنها میتوان تقسیمبندی کرد. سه مورد از سبکهای اعمال قراردادهای آپشن سبک اروپایی و سبک آمریکایی و سبک برمودایی میباشند که در ادامه توضیح داده میشوند اما علاوه بر این سه سبک، سبکهای دیگری نیز وجود دارند .
سبک اعمال اروپایی: دارنده قرارداد تنها در موعد سررسید امکان اعمال قرارداد را دارد (قراردادهای بورس اوراق بهادار تهران تابحال همگی از این نوع بودهاند). به این معنی که اگر دارنده قرارداد باشید یا باید تا موعد سررسید قرارداد منتظر بمانید تا بتوانید آنرا اعمال کنید یا اینکه با موقعیت معکوس گرفتن قبل از رسیدن به زمان سررسید، آنرا به کس دیگری واگذار کنید و موقعیت خودتان را ببندید .
سبک اعمال آمریکایی: از زمان انعقاد قرارداد تا موعد سررسید، دارنده قرارداد هر زمان که تمایل داشته باشد، میتواند قرارداد را اعمال کند. در این قراردادهای با این سبک اعمال (که در بورس ما وجود ندارند) شما به عنوان دارنده قرارداد هر زمان که تمایل داشته باشید میتوانید قرارداد را اعمال کنید .
سبک اعمال برمودایی: این قرارداد را در زمانهای مشخص شدهای پیش از تاریخ انقضا و در تاریخ انقضا میتوان اعمال کرد.
انواع قرارداد اختيار معامله از نظر وضعيت سود يا زيان:
- قرارداد اختيار معاملهی بيتفاوت: قرارداد اختيار معاملهاي است كه قيمت اعمال آن با قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي برابر است.
- قرارداد اختيار معاملهی در زيان: در مورد قرارداد اختيار معاملهی فروش، به هر قرارداد اختيار معاملهای كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي كمتر است و در مورد قرارداد اختيار معاملهی خريد، به هر قرارداد اختيار معاملهای كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي بيشتر است، گفته ميشود.
- قرارداد اختيار معاملهی در سود: در مورد قرارداد اختيار معاملهی فروش، به هر قرارداد اختيار معاملهای كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي بيشتر است و در مورد قرارداد اختيار معاملهی خريد، به هر قرارداد اختيار معاملهای كه قيمت اعمال آن از قيمت پاياني سهم پايه در بازار نقدي كمتر است، گفته ميشود.
در هنگام عقد هر قرارداد اختیار معامله موارد زیر مشخص میگردد:
- نوع اختیار معامله: اختیار خرید یا اختیار فروش
- زمان سررسید: بازه زمانی است که در انتهای آن بازه خریدار اختیار معامله در صورت تمایل میتواند از حقی که اختیار معامله برای او قائل شده است استفاده نماید.
- قیمت اعمال: قیمتی است که درآینده خرید و یا فروش دارایی بر مبنای آن انجام میشود.
- قیمت اختیار: مبلغی است که خریدار اختیار معامله بابت خرید اختیار معامله به فروشنده اختیار معامله میپردازد.
مزایای قراردادهای اختیار معامله:
- اهرم مالی: قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند، به عبارت دیگر این ویژگی باعث میشود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری – قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده) چند برابر باشد. برای روشن شدن موضوع مثالی را مطرح می کنیم؛ فرض کنید سرمایه گذار با پرداخت 5000 ریال اختیار خرید 10 هزار سهم شرکت ایرانخودرو با قیمت توافقی 3،300 ریال با سررسید شش ماهه خریداری میکند. با رشد گروه خودرويي فرض كنيد قيمت هر سهم ايرانخودرو در سررسيد به 4،000 ريال رسيده است. در اين صورت خريدار اختيار با اعمال اختيار خود مبلغ 7،000،000=10،000* (4،000-3،300) ریال سود در مقابل پرداخت5،000 ريال دريافت ميكند و فروشنده اختيار با دريافت مبلغ 5،000 ريال متحمل زيان 000،000 ،7 ريالي میشود.
- کاهش ریسک: با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه، ریسک بالقوه سرمایهگذاری کاهش مییابد و زیان معامله محدود به هزینهای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت میشود . درواقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده میشود که به سرمایهگذار اجازه میدهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد.
- کسب درآمد: سرمایهگذار میتواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها
به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند. فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایهگذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است. - کسب سود از نوسان قیمت سهام: با استفاده از اختیار معامله، شخص میتواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه، از نوسان قیمت آن منتفع شود.
- استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی: معامله قراردادهای اختیار معامله به سرمایهگذار امکان میدهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید، تصمیم مناسب را بگیرد.
- متنوع سازی سبد سرمایهگذاری: وجود اختیار معامله در سبد سرمایهگذاری به عنوان یک دارایی مشتقه، امکان متنوع سازی سبد را به سرمایهگذار میدهد.
منظور از ارزش ذاتي و زماني قرارداد اختيار معامله:
ارزش ذاتي به مقداري كه با آن قيمت آتي توافق شده اختيار خريد در سود است، گفته ميشود. در حقيقت ارزش ذاتي بخشي از قيمت اختيار خريد است كه با گذشت زمان بيارزش نميشود.
اختيار خريدهاي در زيان به علت اينكه ارزش واقعي ندارند، ارزش ذاتي برايشان تعريف نميشود. ارزش ذاتي وابسته به زمان باقي مانده تا سررسيد نميباشد و حداقل ارزش اختيار خريد است.
ارزش زماني يك اختيار، ارزشي است كه اختيار بابت زمان باقي مانده تا سررسيد دارد. قيمت اوراق اختيار معامله معمولاً از ارزش ذاتي فراتر ميرود. اين بخش مازاد بيانگر ارزش زماني است. واضح است كه زمان داراي ارزش زماني مثبت است. هر چه زمان انقضاي اوراق اختيار معامله طولانيتر باشد، شانس اينكه قيمت آن اوراق اختيار معامله افزايش يابد نيز بيشتر است. با اين حال، هر چه به زمان انقضاي اوراق اختيار معامله نزديك ميشويم، ارزش زماني اوراق اختيار معامله به صفر كاهش مييابد.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
بیمهکردن کالاها، تجهیزات و دارایی های با ارزش یکی از روشهای محافظتی برای حفظ سرمایه در صورت آسیبدیدگی آنها به حساب میآید؛ اما آیا تا به حال به این فکر کردهاید که سهام هم میتواند بیمه شود یا خیر؟ این شیوه اگر وجود داشته باشد میتواند خرید سهام در دوران نزولی بازار را تضمین کند.
این مسئله باعث میشود خیال خریدار از بابت سهام راحت شود. خوشبختانه در کشور ما همانند بسیاری از نقاط مختلف دنیا بیمهکردن سهام وجود دارد که ما آن را با نام اوراق اختیار فروش تبعی میشناسیم. آنچه ذهن افراد را به خود مشغول میکند این است که چگونه این امر امکانپذیر خواهد بود؟ در این مقاله از سرمایه سازی قصد داریم شما را با با اوراق اختیار فروش و نکاتی که بهتر است درباره آن بدانید آشنا کنیم پس همراه ما باشید.
همه چیز درباره اوراق اختیار فروش تبعی
همانطور که میدانید، بازار سهام یک دنیای پر از نوسان است و چیزی نیست که بتوان بهطور کامل آن را پیشبینی کرد. این یعنی هم روزهای خوشی دارد و هم روزهای ناخوشی! زمانی که بازار در روند صعودی خود پیش میرود و سهام شرکت خاص، خریداران بسیاری دارد، همه چیز روی روال خواهد بود؛
اما در مواقعی ممکن است اوضاع نابسامان شود و سهام دچار نوسانات شدید در قیمت شود و افت زیادی را تجربه کند. در چنین شرایطی خریداران سهام به شکل چشمگیری کاهش پیدا میکنند و افرادی که در این شرایط قصد فروش سهام خود را دارند با مشکل در خریدار مواجه میشوند.
در این شرایط است که اوراق اختیار فروش تبعی میتواند تا حدودی این مشکل را برطرف کند. در اصل شرکتی که صاحب سهم در حال نزول است برای این که ارزش سهام خود را حفظ کند، اقدام به حمایت از سرمایه گذاران کرده و چنین اوراقی را منتشر میکند. در صورتی که سهامداری، این اوراق را بخرد میتواند سهم خود را به شرکت بفروشد.
به عبارتی شرکت متعهد میشود این سهام را از فرد سرمایه گذار در صورت تمایل در یک قیمت از پیش تعیین شده و در یک بازه زمانی مشخص خریداری کند. این شیوه تضمین و یا بیمه سهام محسوب میشود که در مواقع افت بازار، خیال سهامدار را تا حدودی راحت میکند.
پس اوراق اختیار فروش تبعی یعنی همان بیمهکردن سهم، یک نماد است که جزو ابزارهای بازار محسوب میشود. فروش این اوراق میتواند منجر به کاهش ریسک سرمایه گذاری شود و این اطمینان را به خریدار میدهد که منافع وی در صورت افت بازار حفظ خواهد شد.
نکات مهم درباره اوراق اختیار فروش تبعی
یک فرد که قصد خرید اوراق اختیار فروش تبعی را دارد، بیشتر از میزان سرمایه پایهای که دارد نمیتواند خرید کند. زمانی که اطلاعیهای برای عرضه این اوراق صادر شود، یکسری محدودیتها و بندهایی در آن ذکر میشود که هر خریدار با یک معاملات مشخص باید آنها را رعایت کند. در صورتی که شخص متقاضی هر یک از این محدودیتها را زیر پا بگذارد، معامله فسخ و خسارت معینی بابت هزینهها به عرضهکننده اوراق تعلق خواهد گرفت.
از دیگر محدودیتهای قائل شده، عدم امکان فروش آن است؛ یعنی خریدار حق فروش آن را پس از خرید از عرضهکننده نخواهد داشت. از آنجا که هزینه پرداختی شما بابت خرید چنین اوراقی به نوعی حق بیمه محسوب میشود، از زمانی که تاریخ اعمال تمام شود، شرکت عرضهکننده چنین اوراقی، دیگر تعهدی بابت آن نخواهد داشت؛
بنابراین باید قبل از اقدام به خرید چنین اوراقی تمام بندها و محدودیتها را به شکل دقیق مطالعه کرده و از شرایطی که امکان دارد در آینده پیش روی سهامدار قرار بگیرد آگاه شود.
فرم اطلاعیه خرید اوراق اختیار فروش تبعی شامل چه مواردی میشود؟
همانطور که گفتیم، زمانی که عرضهکننده قصد فروش چنین اوراقی را دارد، اطلاعیهای منتشر خواهد شد که شامل یکسری بند است که تعاریف مختلفی را در بر خواهد داشت. برای مثال در این اطلاعیه از سهم پایه، شخص عرضهکننده، قیمت اعمال که همان قیمت سهم پایه است، سقف خرید یعنی حداکثر تعداد خرید اوراق، دوره معاملاتی یعنی حدفاصل شروع تا پایان ارزش اوراق و سررسید صحبت میشود؛
بنابراین شخص که قصد خرید اوراق اختیار فروش تبعی را دارد باید به شکل کامل با این مفاهیم آشنا باشد. نکته مهمی که باید درباره این اوراق بدانید این است که نباید آنها را با هر قیمتی خریداری کنید. پس باید قبل از اقدام به خرید، بازده این اوراق بر اساس فرمول پرداختی منهای دریافتی تقسیم بر پرداختی را به دست بیاورید؛ چرا که در بسیاری از مواقع نه تنها خرید این اوراق، سودی را عاید خریدار نمیکند بلکه ممکن است با ضرر نیز همراه باشد.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
بازار بورس این روزها در حال گذراندن نوسانات زیادی است و کسی نمی تواند به طور دقیق آن را پیش بینی کند. خیلی از افراد سرمایه خود را وارد این بازار کرده اند تا پولشان را از تورم حفظ کنند و در عین حال سود ببرند. داشتن اطلاعات در این بازار می تواند بسیار راهگشا باشد. در این مقاله ما به توضیح قرارداد اختیار معامله می پردازیم.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک زمان اختیار خرید چیست؟ مشخص اعطا می شود. خریدار در اعمال حق خود مختار است و هیچ اجباری به اعمال حقی که خریده است ندارد.
در این قرارداد اما فروشنده مجبور است تا هر زمان که خریدار می خواهد مفاد قرارداد را اجرا کند و دارایی مورد نظر در قرارداد را معامله کند(این اجبار تا پایان انقضای قرارداد باقی است).
در واقع در قرارداد اختیار معامله، هر دو طرف توافق می کنند تا در آینده معامله ای را انجام دهند که به سود هر دوی آنها باشد. خریدار با پرداخت پول حق خرید یا فروش یک دارای مشخص را در آینده بدست می آورد و فروشنده نیز این حق را به او اعطا می کند.
فواید قرارداد اختیار معامله
قرارداد اختیار معامله می تواند جلوی ضرر افراد در آینده را بگیرد. قرارداد اختیار معامله به شما این اجازه را می دهد تا موقعیت خود را بر حسب شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد تطبیق دهید. شما می توانید از قرارداد اختیار معامله به عنوان یک سپر احتیاطی برای کاهش ضرر احتمالی در آینده استفاده کنید.
اگر به اندازه کافی تجربه داشته باشید و بتوانید از عملکرد قرارداد انتخاب معامله استفاده درستی بکنید از بازار بورس، سود خوبی بدست خواهید آورد. حتی اگر چندان اهل این گونه قراردادها نیستید بهتر است که از آن به اندازه کافی اطلاعات داشته باشید.
ما دو نوع قرارداد اختیار معامله داریم: اختیار خرید(call) و اختیار فروش(put). در زیر هر کدام از آنها را با ذکر مثال توضیح خواهیم داد.
قرارداد اختیار خرید
مشخص است که خرید یعنی این که شما سهامی را بخرید. قرارد خرید را آپشن Call نیز می گویند. تاریخ انقضای این آپشن ها می تواند از یک ماه تا یک سال تغییر کند.
با توجه به بازار، ممکن است فردی یک آپشن Call را خریداری کرده یا بفروشد. اگر آپشن Call خریداری شود یعنی خریدار این حق را دارد که سهام مربوطه را به قیمت اعمال تا تاریخ انقضا خریداری نماید. مبلغ آپشن(مبلغ قرارداد خرید) اختیار خرید چیست؟ اختیار خرید چیست؟ حداکثر ریسکی است که یک خریدار Call متحمل میشود. زمانی که قیمت سهام مربوطه به یک آپشن Call، بالاتر از قیمت اعمال میرسد، این آپشن سود ایجاد مینماید.
فرض کنید شما تصمیم بگیرید که 100 سهم یک شرکت در بورس را با قیمت توافقی 2000 تومان بابت هر سهم خریداری کنید. در حال حاضر اما قیمت این سهم 1900 تومان است، تاریخ انقضای تاریخ قرارداد 6 ماه و قیمت قرارداد اختیار معامله برای هر سهم 100 تومان است. پس با این وجود شما برای یک سرمایه گذاری اولیه جهت خرید قرارداد به 10 هزار تومان احتیاج دارید.
مثال قرارداد اختیار خرید
شما 10 هزار تومان می دهید و 100 سهم را طبق قرارداد خرید می خرید و تا شش ماه آینده می توانید هر موقع که خواستید این سهام را بخرید و متعلق به خود کنید. در واقع شما در اینجا ریسک می کنید تا سودی را برای خود کسب کنید. شما فکر می کنید که تا شش ماه دیگر قیمت این سهم از 2000 تومان بیشتر خواهد شد.
اگر با تمام شدن انقضای قرارداد، قیمت سهم کمتر از 2000 تومان باشد شما دیگر قرارداد را به اجرا نخواهید گذاشت چون اگر آن را به اجرا بگذارید یعنی باید 100 سهمی که قیمتی کمتر از 2000 تومان دارند را با قیمت توافقی 2000 تومانی قرارداد بخرید و در این میان ضرر کنید.
اما اگر قیمت سهم به بالاتر از 2000 تومان برسد شما با به اجرا گذاشتن آن، سود خوبی بدست خواهید آورد. فرض کنید که قیمت سهم به 2400 تومان برسد آن گاه شما می توانید طبق قرارداد خرید، این سهم را با قیمت توافقی 2000 تومان بخرید و به ازای هر سهم 400 تومان سود کنید. از آنجا که برای هر سهم 100 تومان حق قرارداد پرداخته اید پس به طور کلی 300 تومان سود خالص به ازای هر سهم به شما تعلق گرفته است. اگر این عدد را در 100 ضرب کنید آن گاه 30 هزار تومان سود خالص نصیب شما شده است.(اگر بلافاصله سهم خود را در بازار بفروشید این مقدار سود خواهید کرد).
اختیار فروش
اختیار فروش یا آپشنهای Put این حق را به خریدار میدهد که سهم مربوطه را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند. تاریخ انقضا میتواند از یک ماه تا بیش از یک سال تغییر کند. این قرارداد مربوط به فروش است و بنابراین سود در پایین آمدن قیمت است.
یک سرمایه گذار را در نظر بگیرید که قرارداد اختیار فروش 100 سهم یک شرکت را با قیمت توافقی 1000 تومان خریداری میکند. اگر قیمت جاری سهم مزبور 900 تومان، تاریخ انقضای قرارداد شش ماه بعد و قیمت قرارداد برای هر سهم 50 تومان باشد پس سرمایه گذاری اولیه (برای خرید قرارداد) برابر است با 5 هزار تومان. اگر در زمانی که انقضای قرارداد رو به پایان است قیمت سهم کمتر از قیمت توافقی 1000 تومان باشد آن گاه فرد می تواند با پرداخت مبلغ سهم بر حسب قیمت واقعی ، آن را با قیمت تواقفی 1000 تومان بفروشد.
فرض کنید قیمت سهم شرکت در تاریخ انقضا 800 تومان باشد، سرمایه گذار میتواند بر اساس قرارداد 100 سهم را با این قیمت بخرد و با قیمت 1000 تومان توافقی در قرارداد بفروشد و 20 هزار تومان سود به دست آورد. اگر سرمایه گذاری اولیه برای خرید قرارداد فروش را از این مبلغ کم کنیم آن گاه سود خالص سرمایهگذار 15 هزار تومان خواهد بود.
در این نوع قرارداد نیز مانند قرارداد خرید هیچ تضمینی برای سود وجود ندارد. اگر قیمت سهم در زمان انقضا، بیشتر از 1000 تومان باشد، قرارداد اختیار فروش ارزش ندارد چون شما باید سهمی که قیمت بالاتر از 1000 تومان دارد را با قیمت 1000 تومان بفروشید و این یعنی ضرر.
نتیجه گیری
همان گونه که دیدید قرارداد اختیار معامله می تواند فواید زیادی داشته باشد و کسانی که تجربه کافی در بازارهای سرمایه مانند بازار بورس دارند می توانند سود خوبی از این نوع قراردادها کسب کنند.
سرمایه گذاری در بورس
بورس بازاری است که سرمایه گذاری در آن می تواند در آن مزایای زیادی داشته باشد. اشخاص با سرمایه گذاری در بورس می توانند سود زیادی را نصیب خود اما این به شرطی است که بدانند چگونه عمل کنند. نحوه سرمایه گذاری بسیار مهم است و باید درست انجام شود.
در بازار بورس، اوراق بهادار خرید و فروش می شوند که مهم ترین آنها سهام شرکت ها می باشد. سهام شرکت ها را باید بر اساس تحلیل درست و مناسب خرید تا به سود مناسبی رسید.
اگر شخصی که می خواهد در بورس سرمایه گذاری کند فردی آگاه، باحوصله و اهل تحلیل مسائل باشد بورس فرصتی عالی است اما اگر شخص سرمایه گذار عجول، ناآگاه و فاقد تحلیل باشد بورس تهدیدی جدی برای او خواهد بود.
کارگزاری حافظ
انتخاب یک کارگزاری می تواند در معامله گری اشخاص در بازار بورس تاثیر زیادی داشته باشد و فرد باید همواره سعی کند تا بهترین کارگزاری را برای خود انتخاب کند.
شخص معامله گر باید به چیزهایی توجه کند که باعث سرعت عمل او در معاملات، انتقال سریع پول و برداشت سریع آن و دسترسی به پلتفرم امن و مناسب باشد. کارگزاری حافظ یکی از بهترین کارگزاری های کشور است که سالهاست در زمینه بورس فعالیت می کند و بهترین ها را در اختیار مشتریان خود قرار می دهد. در زیر چند تا از ویژگی ها ممتاز کارگزاری حافظ آورده شده است:
1.انجام سریع معاملات در بورس: کافی است تا شما بخواهید سهمی را بخرید یا این که آن را بفرشید، کارگزاری حافظ در سریع ترین زمان ممکن این کار را برای شما انجام می دهد. بارها دیده ایم که به دلیل خرابی سیستم، افراد از معاملات خود در بورس جا مانده اند و این چیزی است که ما روی آن حساس هستیم. سرعت کارگزاری حافظ ضمانت کیفیت خدمات آن است.
2.ارائه همراه تریدر: کارگزاری حافظ ،یکی از بهترین اپلیکیشن های ترید را ارائه کرده است تا افراد بتوانند آن را بر روی گوشی خود نصب کرده و سهام خود را دنبال کنند. نرم افزار همراه تریدر کارگزاری حافظ هم به شکل نسخه اندروید و هم به شکل نسخه IOS در دسترس افراد قرار دارد و سهامداران می توانند از آن استفاده کنند.
سهمیران
سهمیران یکی از شعبه های کارگزاری حافظ است که سالهاست در زمینه سرمایه گذاری در فارکس و آموزش مسائل بورس فعالیت می کند. مجموعه سهمیران با کلاس های آموزشی خود، تجربه و تخصص اساتید و تحلیل های خوبی که دارد می تواند فرصت بی نظیری باشد برای افرادی که دنبال یادگیری مسائل بورس هستند و می خواهند تا تحلیل خود را قوی تر کنند.
با آموزش دیدن شما دیگر در بورس ضرر چندانی نخواهید کرد و به خوبی خواهید فهمید که چگونه معامله کنید.
قرارداد های اختیار معامله
بازار سهام از جمله بازارهای مالی پرطرفدار برای سرمایه گذاری است. البته در حال حاضر به خاطر این که ظرفیت های موجود در بورس بالا رفته و بسترهای جدیدی هم در حال به وجود آمدن و گسترش یافتن هستند، بازار نوظهوری با عنوان مشتقه به آن اضافه شده است. از جمله زیرمجموعه های بازار مشتقه، قراردادهای اختیار معامله هستند که در این مقاله توضیحات لازم در مورد آن ها و تفاوت آن با بازار آتی داده می شود.
فهرست محتوای مقاله
۱– بازار مشتقه چیست؟
۲– قراردادهای اختیار معامله
۳– تفاوت بازارهای اختیار معامله و آتی
تعهد طرفین
مبلغ ضمانت
جریمه ی نکول
نوع سفارش دهی
کارمزد،حجم سفارش و حد نوسان قیمت
۴– جمع بندی قراردادهای اختیار معامله
بازار مشتقه چیست؟
بازار مشتقه ی نوظهور در بورس به سبب تنوع و جذابیت خرید و فروش ها و نیز رونق بخشیدن به این حوزه تشکیل شده است.
از جمله قراردادهای مورد استفاده در آن، اختیار معامله است که با استفاده از آن تریدر می تواند از اهرم در خرید و فروش هایش استفاده کند.
این اهرم هم چنان که می تواند سودهای جذابی را برای تریدر به همراه بیاورد امکان هم دارد ضرر های سنگینی را به او وارد نماید. در واقع می توان گفت که ریسک سرمایه گذاری در این جا بالا است.
قراردادهای اختیار معامله ویژگی های زیادی دارند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قراردادهای اختیار معامله
آن به دو صورت حق فروش یا Put Optionو حق خرید یا Call Option است.
Put Option و Call Option ابزارهایی هستند که در بازارهای مالی از آن ها استفاده می شود.
Put Option یک نوع ابزاری است که تریدر با استفاده از آن حق دارد مقدار مشخصی از دارایی درج شده در پیمان نامه را با قیمت توافق شده در یک بازه ی زمانی معین به فروش برساند.
در واقع خریدار Put Option پیش بینی کرده که قیمت دارایی مورد نظرش پایین می آید.
پس کسی که این قرارداد را دارد وقتی به سودآوری می رسد که در حقیقت قیمت دارایی مورد نظرش پایین بیاید.
Call Option بین خریدار و فروشنده بسته می شود. به عبارت دیگر در این جا خریدار از فروشنده حق خرید یا فروختن دارایی مورد نظر را با قیمتی مشخص می خرد.
البته خریدار به فروشنده پولی را برای حق شرط می پردازد؛ یعنی این مبلغ همان قیمت Call Option است.
این قرارداد مدت زمان مشخصی دارد و نرخ معامله ی آن طبق رقابت در بازارهای مالی مشخص می شود.
خریدار پیش بینی بالا رفتن قیمت را می کند که قرارداد Call Option را می خرد؛ یعنی سودآوری او در این جا زمانی اتفاق می افتد که روند قیمت، صعودی شود.
تریدری که در بازارهای مالی جهانی فعالیت می کند باید دقت داشته باشد Call Option اروپایی تنها در زمان سررسید امکان انجام دادنش وجود دارد.
ولی Call Option آمریکایی امکان دارد در روزهای پیش از سررسید هم معامله گردد.
تفاوت بازارهای اختیار معامله و آتی
آن ها با هم تفاوت های زیادی دارند که در ادامه به تعدادی از مهم ترین شان اشاره می شود:
تعهد طرفین
در حوزه ی آتی سکه طرفین قرارداد موظفند که تعهدهای خود را انجام بدهند. در حقیقت خریدار متعهد می شود وجه نقد بپردازد و فروشنده عهد می بندد که در زمان سررسید، سکه را تحویل دهد.
ولی در اختیار معامله فقط فروشنده تعهد می دهد؛ یعنی خریدار (چه در موقعیت Call و چه در موقعیت Put باشد، فرقی ندارد) هیچ تعهدی نمی دهد بلکه حق کامل را دارا می باشد.
از همین روی است که فروشنده Call Option تعهد می دهد که سکه را در زمان سررسید تحویل دهد. فروشنده Put Option هم تعهد می دهد که پول نقد را در زمان مشخص تحویل پرداخت کند.
ولی خریداران عهدنامه ی اختیار معامله، حق کامل دارند که این قرارداد را اعمال کنند یا اعمال ننمایند.
مبلغ ضمانت
در حوزه ی آتی طرفین موظفند که مبلغی را به عنوان ضمانت بپردازند ولی در قرارداد اختیار معامله فقط فروشندهها تعهد می دهند و خریداران حق کامل دارند.
مبلغ ضمانت در آتی برای همه ی قراردادها به یک میزان است ولی در عهدنامه های اختیار معامله این مبلغ ضمانت یکسان نیست.
علاوه بر آن در بخش آتی به وقت بستن قرارداد هیچ مبلغی بین طرفین مبادله نمی شود فقط در این جا مبلغ تضمینی در حساب طرفین بلوکه می گردد.
ولی در بازار اختیار معامله پرداخت نرخ اختیار از طریق خریدار به فروشنده صورت می گیرد.
یعنی روش کار به این صورت است که به وقت قرارداد، وجه اختیار از حساب خریدار کم می شود و به حساب فروشنده واریز می گردد.
جریمه ی نُکول
نکول یعنی عدم قبول و رد چیزی که اگر طرفین معامله با هر دلیلی به تمام یا قسمتی از تعهداتشان عمل نکنند، می گویند نکول صورت گرفته است.
در حوزه ی آتی سکه، جریمه ی نکول برای طرفین یعنی هم خریدار و هم فروشنده قابل اجرا است.
ولی جریمه ی نکول در بازار اختیار معامله تنها برای فروشنده است. در آتی سکه، جریمه ی نکول به مراتب بالاتر از بازار اختیار معامله است.
نوع سفارش دهی
سفارش دهی در بخش آتی هم به شکل آنلاین و هم تلفنی صورت می گیرد.
ولی در قراردادهای اختیار معامله فقط به شکل تلفنی سفارشات، ثبت و معامله می شوند که دلیلش هم موارد زیر است:
دامنه ی نوسانی قیمت وجود ندارد، ریسک معاملات بالا است، این قراردادها جدید هستند و بیش تر تریدرها با آن ها آشنا نیستند.
کارمزد،حجم سفارش و حد نوسان قیمت
حوزه ی آتی از نظر کارمزد حجم سفارش و میزان کارمزدش نسبت به قراردادهای اختیار معامله زیادتر است.
ولی حجم سفارش در آتی کم تر و نوسان قیمت در آن بین ۵ درصد مثبت یا منفی است که میزان این نوسان با توجه به قیمت تسویه ی خرید و فروش روز قبل مشخص می شود.
ولی در بازار اختیار حجم سفارش بالاتر و محدوده ی نوسان قیمتی اصلاً وجود ندارد.
به این معنا که همه ی خرید و فروش ها بدون هیچ دامنه ی قیمتی انجام می شوند و تریدر هر قیمتی را می تواند برای سفارش در سیستم ارائه دهد.
جمع بندی قراردادهای اختیار معامله
دانستید که بازار مشتقه جدیدا به خاطر گسترش زیاد حوزه ها در بورس و ارتقا بخشیدن به این حوزه به وجود آمده است.
در بازار مشتقه، قراردادهای مختلفی وجود دارند. یکی از این عهدنامه ها، قرارداد اختیار معامله است. آن به دو صورت حق فروش یا Put اختیار خرید چیست؟ Optionو حق خرید یا Call Optionاست.
Put Option ابزاری است که تریدر با استفاده از آن حق دارد مقدار مشخصی از دارایی درج شده در عهد نامه را با قیمت توافقی در یک بازه ی زمانی معین به فروش برساند.
Call Option بین خریدار و فروشنده منعقد می شود. در این جا خریدار از فروشنده حق خرید یا فروختن دارایی مورد نظر را با قیمتی مشخص می خرد.
تفاوت بازارهای اختیار معامله و آتی هم بسیار است که می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
تعهد طرفین، مبلغ ضمانت، جریمه ی نکول، نوع سفارش دهی، کارمزد، حجم سفارش و حد نوسان قیمت و … .
اما برای کسب اطلاعات بیش تر می توانید به سایت آکادمی طهرانی مراجعه نمایید و معلومات خود در زمینه ی بازارهای مالی را بالا ببرید.
دیدگاه شما